مفهوم آینده اینترنت با متاورس
یکی از موضوعات داغ ۲۰۲۱ توسعه متاورس است. این فناوری تمام جوانب دنیای واقعی را دربر خواهد گرفت و مانند شبکه‌های اجتماعی انقلابی در زندگی روزمره و کسب و کار انسان‌ها ایجاد می‌کند. به‌طور کلی کلمه متاورس معمولاً برای توصیف مفهوم آینده اینترنت، متشکل از فضاهای مجازی پایدار، مشترک و سه بعدی که به یک جهان مجازی درک شده مرتبط هستند، استفاده می‌شود. در حال حاضر برای استفاده از اینترنت باید وارد محیط آن شد اما با توسعه ارتباطات، دستگاه‌ها و فناوری‌های جدید انسان می‌تواند اینترنت را در تمام محیط اطرافش تجربه کند. مارک زاکربرگ مدیر ارشد اجرایی فیس‌بوک با تغییر نام آن به متا، موضع شرکت را درباره فناوری متاورس نشان داد، فناوری که بسیاری آن را آینده اینترنت می‌دانند. همین خبر ساده جست‌وجوها درباره واژه متاورس و ماهیت آن را ناگهان افزایش داد. البته ایده متاورس چندان جدید نیست اما تاکنون به شکل گسترده‌ای به آن پرداخته نشده بود. این نام از ترکیب دو واژه متا (به معنای ورا و فراتر) و ورس (مخفف جهان) تشکیل شده است. در حقیقت مفهوم متاورس مربوط به یک رمان ویران شهری در دهه ۱۹۹۰ میلادی است که در آن مردم از دنیای در حال فروپاشی واقعی به یک دنیای مجازی فرار می‌کنند. با جست‌وجوی اصطلاح متاورس در اینترنت چند تعریف مختلف از آن ظاهر می‌شود. ویکی‌پدیا آن را به عنوان یک فضای اشتراکی مجازی جمعی تعریف می‌کند که در نتیجه هم‌گرایی واقعیت فیزیکی تقویت‌شده و محیط مجازی است و در حقیقت از مجموعه جهان‌های مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت به وجود آمده است. کوین کلی خبرنگار نشریه ویرد در یکی از شماره‌های این نشریه در سال ۲۰۱۹ درباره متاورس نوشت: به دنیای آینه‌وار خوش آمدید. او در این مقاله توضیح داده بود واقعیت افزوده به ایجاد پلتفرم بزرگ بعدی فناوری منجر می‌شود. دربخشی از این گزارش آمده بود: در اصل کارشناسان مشغول ساختن یک نقشه یک به یک از گستره‌ای غیر قابل تصور هستند. هنگامی که این پروژه تمام شود، تمام واقعیت فیزیکی در جهان مجازی ادغام می‌شود. به بیان دیگر باید منتظر ورود مجازی جهان و تمام محتویات آن از خانه و درخت گرفته تا کشور، محل کار و زندگی فرد بود.
اینترنت فضایی نقطه اوج‌گیری فناوری‌های امروز
اما زمانی‌که جهان با یک بیلبورد یا ربات‌هایی با قدرت تعقل و دستیارهای مجازی یکپارچه شود که با مشتریان ارتباط برقرار می‌کنند، چه اتفاقی می‌افتد؟ هم‌اکنون متاورس یک محیط مجازی اشتراکی بین افرادی است که آواتارهای دیجیتالی دارند. این دنیای مجازی براساس تصمیمات و اقدامات جامعه‌های موجود در آن تکامل می‌یابد و رشد می‌کند. به تدریج افراد می‌توانند وارد متاورس خود شوند تا با کمک واقعیت مجازی و واقعیت افزوده با بخش‌هایی از فضای فیزیکی اطراف‌شان ارتباط برقرار کنند. لزلی شانون یکی از مدیران نوکیا در یک سخنرانی دراجلاس گلوبال به اهمیت متاورس یا اینترنت فضایی اشاره کرد. او طی سخنرانی‌اش گفت: اینترنت فضایی یا همان متاورس اوج گرفتن هر فناوری است که امروز بر مبنای واقعیت مجازی و واقعیت افزوده بنا می‌شود. این فناوری در حقیقت ایده دریافت اطلاعات از اشیا، موقعیت یا رویدادهای تاریخی و مکان‌یابی این اطلاعات در دنیای واقعی است. انسان به کمک لایه‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی می‌تواند این اطلاعات را مشاهده کند.
ترکیب دنیای فیزیکی در مجازی
در این میان نشریه فست کمپانی نیز در گزارشی به این موضوع می‌پردازد و از کارشناسان مختلف خواسته ایده‌های خود از متاورس را بیان کنند. تیفانی رولف مدیر خلاقیت در شرکت گلوبال برندینگ مارکتینگ در این باره می‌گوید: «تا به اکنون واقعیت افزوده ساده‌ترین روش برای انتقال انسان به وضعیت متاورس بوده است. ما همچنان شاهد تلاش‌های مختلف برای گنجاندن واقعیت افزوده در هدست‌ها خواهیم بود. هنگامی که به قرار دادن موبایل‌ها در یک هدست جلوی صورت‌های مان عادت کنیم، ماجرا تازه شروع می‌شود.» لایه‌های مختلفی از واقعیت وجود خواهد داشت که می‌توان همه آنها را تجربه کرد. ما همین کار را اکنون با موبایل‌های‌مان انجام می‌دهیم. هم‌اکنون این فرآیند به‌طور منفعلانه در یک محیط فیزیکی انجام می‌شود در حالی که از لحاظ ذهنی در دنیای دیجیتال هستیم. تجربه ما از فضای مجازی فراتر از موبایل‌های‌مان خواهد بود و بدن ما به‌طور کامل در این تجربه دخیل می‌شود. به همین دلیل متاورس جذاب خواهد بود. در حقیقت انسان در یک جهان جایگزین زندگی خواهد کرد. رانی آبوویتز بنیانگذار شرکت مجیک لیپ نیز معتقد است متاورس یک نسخه از محیط گسترش یافته اینترنت و وب امروزی است. او می‌گوید: «این فضا بخش‌های قدیمی خواهد داشت که شبیه وب امروزی به نظر می‌رسند اما نیازمند گره‌ها و قابلیت‌های جدیدی هستند که غوطه ورشدن در فضای مجازی را به دنیای واقعی مرتبط می‌کنند.» یات سیو یکی از بنیانگذاران و مدیران ارشد شرکت آنیموکا برندز نیز درباره متاورس می‌گوید: «واقعیت در طیف وسیعی از فیزیکی تا مجازی وجود خواهد داشت اما بخش اعظم وقت ما در جایی بین این دو مرز و به شکل واقعیت افزوده می‌گذرد. واقعیت افزوده به بخشی نرمال از زندگی انسان تبدیل می‌شود. همراهان مجازی اطلاعات، اظهارنظر، آپدیت و مشاوره درباره موضوعات مربوط به فرد را نشان می‌دهند مانند دارایی‌ها و فعالیت‌های فرد چه در دنیای واقعی و چه در دنیای مجازی.» این وجوه از واقعیت با یکدیگر رقابت نمی‌کنند بلکه هم افزایی دارند. به عنوان مثال واقعیت مجازی شامل فعالیت‌های فیزیکی در دنیای واقعی نیز می‌شود و محصولات رویدادها در دنیای واقعی کاربر را به محیط‌های مجازی راهنمایی می‌کنند. این فناوری‌های نوین نیازمند تغییراتی بنیادین در شیوه تفکر هستند. به عنوان مثال امروزه واقعیت افزوده به عنوان رابطی با دنیای مجازی دیده می‌شود. اما در آینده واقعیت افزوده یک مسیر بازگشت به دنیای واقعی فراهم می‌کند و کاربران می‌توانند بدون قطع اتصال کامل با این بخش غذا بخورند، ورزش کنند یا فعالیت دیگری انجام دهند.
رهاورد متاورس برای برندها و صنایع مختلف
در این میان متخصصان بازاریابی و ارتباطات باید به متاورس توجه کنند زیرا این فناوری، آینده کنش و واکنش‌های آنلاین به حساب می‌آید. همانطور که شبکه‌های اجتماعی چشم‌انداز بازاریابی آنلاین را دگرگون کردند، متاورس نیز همین روند را در پیش می‌گیرد. هرچند هم‌اکنون یک متاورس مشترک نداریم، اما شرکت‌های مختلف مشغول توسعه آن هستند. فورتنایت، مینسکرافت و انیمال کراسینگ شرکت‌هایی هستند که بازی رایانه‌ای تولید می‌کنند. اما این موسسات هم‌اکنون کاربران، دنیاهای دقیق و پر جزییات و محتوای انبوهی دارند. فیس‌بوک نیز با توسعه پلتفرم اجتماعی مبتنی بر واقعیت مجازی هورایزن (که در وضعیت بتا قرار دارد) و لایو مپس نیز در این مسیر قدم گذاشته است. شرکت‌های نیانتیک، مجیک لیپ، مایکروسافت و بسیاری از شرکت‌های دیگر نیز مشغول توسعه این فناوری هستند. از سوی دیگر همه‌گیری ویروس کرونا نیز فرهنگ آنلاین را تغییر داده است. دورهمی‌های خانوادگی در زوم، برگزاری مراسم عروسی در انیمال کراسینگ (بازی رایانه‌ای)، برگزاری مراسم فارق التحصیلی در مینسکرافت (بازی رایانه‌ای) و آزمایش کردن لباس‌ها به‌طور مجاز به یک روند معمول تبدیل شده است. با توجه به آنکه دورهمی‌های اجتماعی آنلاین به یک هنجار تبدیل می‌شود و بازی‌های ویدئویی نیز ساخت دنیای خود را آغاز کرده‌اند، به‌طور حتم شرکت‌های مختلف نقش مهمی در متاورس خواهند داشت. در بخش اقتصادی شرکت‌ها باید استراتژی‌های بازی خود را از خرید تبلیغات آنلاین به اقتصاد مجازی و اشتراکی منتقل کنند. شرکت‌ها باید تحقیقات بازاری جدید درباره مشتریان‌شان در متاورس انجام دهند. شیوه واکنش مردم و ترجیحات آنها در متاورس احتمالاً بسیار متفاوت از رفتار و خرید آنها در زندگی واقعی باشد. علاوه برآن لایه کسب وکار از ربات به مشتری نیز باید در نظر گرفته شود. در این رابطه دستیار مجازی و ربات‌ها با مشتری رابطه برقرار می‌کنند و تمام این موارد به هنجار تبدیل خواهد شد. در جهان متاورس افراد تنها پرسه نمی‌زنند. آنها با هولوگرام‌ها و افراد دیگر رابطه برقرار می‌کنند و دوست می‌شوند که روی تصمیم‌گیری‌شان تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل شرکت‌ها باید به شیوه برقراری رابطه‌ها توجه کنند.
متاورس و چالش حریم شخصی کاربران
در کنار این موارد نباید از مخاطراتی که این فناوری نوین همراه دارد، غافل شد. در همین راستا نیک کلگ معاون ارشد ارتباطات و امور جهانی متا (فیس‌بوک) در مورد حفظ امنیت شبکه مجازی متاورس اظهار نگرانی کرد و افزود در تلاش برای یافتن راه‌هایی برای حفاظت از کاربران آن است. کلگ مدعی است به بلوغ رسیدن متاورس حداقل ۱۵ سال طول می‌کشد و شرکت متا باید بتواند امنیت و حریم شخصی کاربران را تأمین کند. وی از همکاری با دانشگاهیان، حقوق‌دانان، رگولاتوری و غیره برای حفاظت از کاربران در زمان استفاده از این فناوری مدرن خبر داده است. همچنین کلگ معتقد است متاورس یک اکوسیستم تعاملی است و محتوای تولید شده توسط متا باید با محتوای سایر شرکت‌ها که برای این دنیای مجازی تولید می‌شوند، سازگار باشد. به گفته وی تعیین پروتکل‌ها و استانداردهای این همکاری «یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین کارهای ضروری برای سیاست‌گذاری» خواهد بود.
آثار روانشناختی و حقوقی اینترنت آینده
از آنجا که متاورس یک فناوری تازه است، تحقیقات طولانی مدتی درباره تاثیرات فیزیکی و روانشناختی آن بر انسان انجام نشده است. بازی‌هایی که با هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده انجام می‌شوند، ممکن است به افسردگی، تنها شدن فرد یا خشونت و آزار به خود منجر شود. از سوی دیگر متاورس تابع هیچ قانون یا حوزه قضایی نیست زیرا مرزهای فیزیکی ندارد. به همین دلیل هیچ مسوولیتی برای اعمال افراد وجود ندارد. از سوی دیگر به دلیل ماهیت دیجیتال متاورس، اعمال در این فناوری به تولید داده‌های خصوصی، بیومتریک، مالی و حتی احساسی منجر می‌شوند که نگرانی‌هایی درباره امنیت، محرمانه بودن و مالکیت معنوی به وجود می‌آورد. همچنین باید توجه داشت در متاورس، تعداد اماکنی که فرد ممکن است مورد حمله قرار گیرد، افزایش می‌یابد. نگرانی مهم دیگر در این فناوری هویت افراد است. هنگامی که از آواتارها برای احراز هویت استفاده می‌شود، ممکن است فرد و اطلاعات شخصی وی کپی، سرقت، حذف یا دستکاری شود. هرچند احراز هویت بیومتریک ممکن است راه‌حلی برای این چالش‌ها باشد، اما احتمال وقوع کلاهبرداری‌های دیگر در این فضا همچنان وجود دارد.
مانع جدی بر سر راه امنیت ملی
نشریه ساوث چاینا مورنینگ پست در گزارشی به این موضوع پرداخته است. این نشریه به تحقیق یک اندیشکده دولتی درباره متاورس اشاره کرده که طبق آن فناوری متاورس ریسک‌هایی برای امنیت ملی کشورها در بر دارد. به گفته این محققان ریسک‌های بالقوه مرتبط با متاورس شامل طیفی از خطرات امنیت سایبری و «هژمونی فناوری» است، زیرا کشورهای در حال توسعه به‌طور فزاینده‌ای به فناوری‌های کشورهای توسعه‌یافته تکیه می‌کنند. همچنین این فناوری ریسک‌هایی برای سیستم‌های سیاسی، اقتصادی و جوامع در کشورهای مختلف دارد. به عنوان مثال ممکن است متاورس تاثیری نامحسوس بر امنیت فرهنگی و سیاسی یک کشور داشته باشد. همچنین ممکن است این فناوری مشکلات اجتماعی جدیدی را به وجود بیاورد. از آنجا که متاورس با کمک فناوری‌های غوطه ور شدن در فضای مجازی (واقعیت افزوده و واقعیت مجازی) توسعه می‌یابد، این امر ممکن است روی نوجوانان تاثیر منفی بگذارد و اعتیادآور باشد.
