سایه دخالت‌ها روی بورس

سایه دخالت‌های مسوولان در بورس پررنگ‌تر شده، به‌تبع این موضوع میزان بی‌اعتمادی‌ها در بازار افزایش‌یافته. تابستان سال گذشته این بازار به علت تصمیمات و اظهارنظرهای غیرکارشناسانه سیاست‌گذاران در مسیر ریزشی و نزولی قرار گرفت و می‌توان کفت از تابستان سال 1399 تاکنون تالار شیشه‌ای به آرامش نرسیده است.

تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، همگان گمان می‌کردند که از پس جای‌گیری دولت بازار سهام به ثبات برسد اما تاکنون به‌جز شاخص‌سازی، صعود دستوری و ریزش قیمت‌ها چیزی در بازار دیده نشده، قیمت‌گذاری دستوری، رانت، نرخ دلار، مذاکرات، نرخ‌های جهانی و همه همه باعث شده که این بازار نتواند ترمیم شود و از سویی دیگر سهامداران به هر واسطه‌ای می‌خواهند از بورس خارج شوند. اولین روز کاری هفته تحت تأثیر اخبار مختلف منفی شد اما؛ دومین روز هفته با کمک سهامداران کمی نوسانی و مثبت شد، البته روز گذشته با توجه به اخطار قطعی گاز در صنایع سیمانی انتظار می‌رود این محصول گران شود درنتیجه گروه‌های سیمانی و خودرویی با توجه به اخبار و اتفاقات نمی‌توانند روندی معقول داشته باشند.

به‌هرحال دولت سیزدهم به هیچ‌یک از وعده‌های خود در خصوص بورس عمل‌نکرده، حتی وزیر اقتصاد تناقض‌گویی داشته برای مثال گفته که اوراقی به فروش نرفته درصورتی‌که آمار چیز دیگری می‌گویند و بر اساس آمار اوراق به مقدار بسیار بالایی به فروش رفته است.  از سویی دیگر معاون اقتصادی، رییس‌جمهور در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری گفته بود که مشکل بورس را سه‌روزه حل می‌کند. حال یک موضوع اینجا مطرح می‌شود که چرا معاون اقتصادی برنامه سه روز خود را برای بازار سرمایه اجرایی نمی‌کند تا میزان فشارهای اجتماعی و اقتصادی برای مردم کاهش پیدا کند. در حال حاضر سرمایه‌های اصلی مردم در بورس از بین رفته است و اغلب سرمایه‌گذاران بازیان بر سرمایه‌های خود از بورس خارج‌شده‌اند.

موضوع بعدی رییس دولت است. چرا همانند روزهای پیش از انتخابات از بورس حمایت نمی‌کند؟ درست است کشور به مشکلات اقتصادی زیادی دارد اما با توجه به درگیری بخش عمده‌ای از کشور با بورس، ابراهیم رییسی حداقل برای اعتمادسازی در جامعه هم باید کمی به این بازار توجه کند. حال باید دید که رییس‌جمهوری چه زمانی رویکرد خود را تغییر می‌دهد. می‌رسیم به مذاکرات و نرخ دلار؛ در ساده‌ترین حال ممکن اگر مذاکره‌ای رخ می‌دهد و از میزان تحریم‌های کشوری کاسته شود در تمامی حوزه‌ها می‌توان به درخشش رسید. برای مثال صادرات به‌راحتی صورت می‌گیرد، بخش عمده‌ای از پول‌های بلوکه‌شده با شفافیت به کشور بازمی‌گردد، بانک‌ها به‌راحتی می‌توانند تبادل جهانی داشته باشند. این بدان معناست که کاهش تحریم‌ها در وهله نخست و در یک سال می‌تواند 3 تا 5 درصد روی اقتصاد تأثیر داشته باشد، از سویی دیگر به میزان 5 تا 20 درصد شرایط سود‌سازی برای صنایع بورسی را فراهم می‌سازد.

نرخ دلار امروز و به محدوده 28 هزار و 490 تومان رسیده اما؛ پیش‌بینی‌ها می‌گویند که احتمالاً دلار به محدوده تاریخی خود یعنی 32 هزار تومان برسد. این موضوع تأثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد ولی در بلندمدت می‌تواند تأثیر مثبتی روی صنایع بورسی بگذارد. البته نباید موضوع دلار 4 هزار و 200 تومانی و تأثیر آن را روی بازار سرمایه و اقتصاد کشور فراموش کرد. وضعیت رانت و قیمت‌گذاری دستوری نیز کاملاً مشخص است و دولت پس از چندین سال سعی دارد، این نوع قیمت‌گذاری را از اقتصاد کشور حذف کند باید دید که تا پایان سال قیمت‌گذاری دستوری حذف می‌شود یا نه؟ نباید فراموش کرد که قیمت‌های جهانی نیز در وضعیت مطلوبی قرار دارند و اگر اقتصاد کشور به ثبات برسد می‌توانند وضعیت بازارهای سرمایه‌گذاری را تغییر دهند.ریشه تمامی مشکلات بورس عملکرد نادرست سیاست‌گذاران است. برای مثال فروش اوراق و افزایش نرخ بهره بین‌بانکی یک نوع سیاست متضاد با بازار سرمایه محسوب می‌شود.

بازارهای مالی دیگر باید رشد و ترقی داشته باشند اما نه به‌واسطه سقوط تالار شیشه‌ای و از بین رفتن سرمایه‌های مردم. در حال حاضر نقدینگی مردم از بورس خارج و وارد بازار ارز و ارزهای دیجیتال می‌شود، به‌وضوح می‌توان گفت که این روند ضربه بسیاری به اقتصاد و نقدینگی کشور می‌زند و تا پایان وضعیت اقتصادی وخیم‌تر می‌شود. یک کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت بورس نوشت: نوسان قیمت دلار در کانال ۲۸ هزار تومان نشان می‌دهد در این بازار مقاومت بسیاری نسبت به‌احتمال ازسرگیری مذاکرات شکل‌گرفته است. این در حالی است که در ‌ماه‌های قبل سرمایه‌گذاران ارزی نسبت به هرگونه اخبار بین‌المللی واکنش نشان می‌دادند. این موضوع می‌تواند به این معنا نیز تعبیر شود که جو اقتصادی حاکم بر کشور نسبت به احیای برجام همانند ‌ماه‌های قبل خوش‌بین نیست. اگر تصمیماتی که اتخاذ می‌شود علیه بورس و سهامداران نباشد یا حداقل شوکی در این خصوص به بازار تحمیل نکند، بدون‌شک بازار سرمایه از بحران فعلی عبور خواهد کرد. بازار در هفته گذشته به لحاظ بنیادی وضعیت مطلوبی را تجربه کرد، درصورتی‌که قیمت‌ها به محدوده گذشته بازگردند بازار با حمایت قابل‌ملاحظه‌ای از سوی سرمایه‌گذاران همراه خواهد شد. 

تغییر مولفه‌های تأثیرگذار 

مهدی حاجی غلام سریزدی، کارشناس بازار سرمایه به نوسان ایجادشده در معاملات اخیر بورس اشاره کرد و افزود: اکنون اهمیت بازار سرمایه با بیش از ۵۰ میلیون سهامدار برکسی پوشیده نیست و طرح موضوعات بازار سرمایه در سطوح عالی نظام و همچنین تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی بیانگر جایگاه مهم و تأثیرگذار بورس در اقتصاد و جامعه است.  وی به طرح تحقیق و تفحص مجلس از سازمان بورس اشاره کرد و گفت: تحقیق و تفحص از حقوق نمایندگان مجلس شورای اسلامی است اما به نظر می‌رسد در مقطع پر ابهام کنونی، طرح این مباحث ضمن مخدوش کردن آرامش ایجادشده در بازار، باعث افزایش ریسک و نوسانات بازار شود و به دنبال چنین اقدامی دردی از سهامداران خرد دوا نخواهد شد. حاجی غلام سریزدی با تأکید بر اینکه طی چند روز اخیر اقدامات مناسبی در جهت بازگشت اعتماد به بازار و رونق معاملات بورس انجام‌شده است، اظهار داشت: به‌منظور حمایت از بازار سرمایه، جلسات و نشست‌های مهمی با فعالین اقتصادی و بازیگران حقوقی بازار تشکیل شد که نتیجه آن در رشد شاخص و افزایش حجم معاملات ظاهر شد، اما صحبت از تغییر روند یا ادامه جو مثبت در شرایط فعلی عجولانه به نظر می‌رسد. به گفته وی، رفع ابهامات موجود و درنتیجه قابل پیش‌بینی شدن اقتصاد به ثبات در وضعیت فعلی و رشد بازار در آینده کمک خواهد کرد. حاجی غلام سریزدی به قیمت‌گذاری دستوری و تلاش‌های صورت گرفته در راستای حذف آن تأکید کرد و اظهار داشت: درزمینه کاهش قیمت‌گذاری دستوری، اقدامات و پیگیری‌های مناسبی توسط رییس سازمان بورس به خصوص در بحث قیمت‌گذاری خودرو انجام شد و امید است که این اتفاق به نتیجه مطلوب برسد، چراکه با اجرایی شدن آن می‌توان شاهد تأثیرات مثبت این اقدام بر روند معاملات بورس بود. این کارشناس بازار سرمایه به افزایش تعامل میان بازار سرمایه و بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: با تغییرات صورت گرفته در دولت و همچنین معرفی «علی صالح‌آبادی» به عنوان رییس‌کل بانک مرکزی، انتظار می‌رود تعامل و همکاری بین بازار پول و بازار سرمایه به عنوان دو بال اصلی اقتصاد کشور بیش از گذشته شده و بازار سرمایه بتواند در تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی تأثیرگذار باشد و نقش واقعی خود را ایفا کند. وی به اخبار منتشرشده در خصوص احتمال واریز منابع مالی از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه تا پایان آبان ماه اشاره کرد و گفت: زمزمه‌هایی مبنی بر واریز ۱۵۰ میلیون دلار منابع مالی از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت مطرح می‌شود، واریز این مبلغ و استفاده از آن در حمایت از بازار اقدامی مناسب خواهد بود و می‌تواند تا حدودی بر تغییر روند معاملات بازار تأثیرگذار باشد. این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: از سوی دیگر تقاضای فعالین بازار سرمایه بازگرداندن اعتماد به بازار با اتخاذ تصمیمات منطقی در مشورت با اهالی بازار است، زیرا در صورت وجود بی‌اعتمادی تزریق این مبالغ راه به‌جایی نخواهد برد و نتیجه‌ای نخواهد داشت.