مسیر جدید روبروی بورس است؟

تعادل|

بازارسرمایه تقریبا روزهای معقولی را پشت سر می‌گذارد. در این روزها شاهد فشار تقاضا در نمادهای مختلف هستیم که می‌تواند بورس را از ریزش بیشتر نجات دهد البته این عامل حتمی نیست. حال تالار شیشه‌ای به دوعامل مهم بستگی دارد، نخست رشد اقتصادی جهانی که بر روی سهام ایران نیز تاثیر دارد و دوم احتمال توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها می‌تواند کشور را وارد یک برهه جدید کند. در حالی که بازار سهام در ایران منتظر اخبار بودجه‌ای و آینده مذاکرات اتمی در نخستین روزهای زمستان است، در بیشتر کشورهای دنیا شروع سال نوی میلادی با توجه به تحلیل‌های مختلف اقتصادی که تاکنون به میان آمده‌اند، اهمیت بسیاری یافته است. از یک طرف اقتصادهای بزرگ جهانی با خطر رکود و تورم دست و پنجه نرم می‌کنند و از سوی دیگر نیز در کرانه شرقی اقیانوس اطلس کشورهای اروپایی ضمن دست و پنجه نرم کردن با محدویت‌‌‌های ناشی از شیوع ویروس جدید کرونا یعنی اُمیکرون و بالاترین قیمت گاز در تاریخ استحصال و فروش این ماده مشکلاتی دارند.  این موارد خطر فرو رفتن اقتصادهای بزرگ دنیا در خطر رکود تورمی را افزایش داده است. با این حال مرکز تحقیقات اقتصاد و بازرگانی (CEBR) بر این باور است که در سال پیش‌روی میلادی اقتصاد جهانی از شانس بالایی برای ۱۰۰ تریلیون دلاری شدن (تولید ناخالص داخلی جهان) برخوردار است. این موسسه اعلام کرده است که احتمالا اقتصاد جهانی به سبب رونق ناشی از کاهش آثار سوء کرونا در سال یاد شده شاهد رونق نسبی در اقتصاد خود خواهد بود. این احتمال در شرایطی مطرح شده که به گفته همین موسسه، تاریخ پیشی‌گرفتن چین از ایالات متحده در صحنه اقتصاد جهانی یک سال به تعویق افتاده و احتمالا تا سال ۲۰۳۰ محقق نخواهد شد. از سویی دیگر هند نیز در این مسیر طی سال آتی در جایگاه ششم اقتصاد جهانی بنشیند که این امر به معنای تصاحب جایگاه فرانسه از سوی این کشور است. در این پیش‌بینی اگرچه هند نیز مانند چین یک سال دیرتر و در سال ۲۰۳۱ به جایگاه سوم اقتصاد جهان خواهد رسید اما این مساله به این معنا نیست که رشد اقتصادی این کشورها با خلل جدی مواجه شود. تمامی این گفته‌ها به این معناست که احتمالا تقاضای کل طی سال ۲۰۲۲ و سال‌های بعد از آن به سبب فراهم بودن فضا برای رشد اقتصادی کشورهای بزرگ و کوچک دنیا فعال خواهد بود.

  چه عواملی روی بورس تاثیر دارند؟

نخسین حالت تاثیرگذاری را می‌توان ثبات شرایط دانست. یعنی عدم تغییر چندان در ظرفیت تولیدات داخلی. در این حالت انتظار به وجود می‌آید که رشد یا ثبات قیمت کامودیتی‌ها بتواند یک حاشیه امن برای شرکت‌های کامودیتی محور که تقریبا بیش از 70 درصد ارزش بازار سرمایه را دارند ایجاد کند.در این وضعیت رشد قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای با توجه به انتظار افزایش قیمت ارز و نزدیک شدن قیمت در سامانه نیما به دلار بازار آزاد، دور از انتظار نیست. همچنین انتظار تداوم رشد اقتصادی کشورها دست‌کم بازارهای کامودیتی را در مقابل کاهش شدید قیمت‌ها مصون کند. با این حال اصلا دور از انتظار نیست که تورم حاصل از این رویداد در نهایت رشد قیمت‌های جهانی و افزایش سود توامان را برای نمادهای موجود در بازار سرمایه به ارمغان بیاورد. بنابراین اگر بهبود احتمالی اوضاع در بازار جهانی که مبتنی بر فرض رفع خطر نسبی کرونا در اقتصاد جهان است، با اصلاحات داخلی در اقتصاد ایران پی گرفته شود می‌توان آینده بهتری را برای بهبود وضعیت صنایع بورسی انتظار داشت. در کنار اینها اگر سمت‌وسوی مذاکرات هسته‌‌‌ای به گونه‌ای باشد که خوش‌بینی به برداشته‌شدن تحریم‌ها تحقق یابد، می‌توان انتظار داشت که کاهش هزینه‌های تولید در کنار کمتر شدن هزینه‌های مبادله بهترین افق قابل‌تصور را برای صنایع بورسی و کل اقتصاد کشور رقم بزند. در این حال دور از انتظار نیست که عملکرد بازار سهام نسبت به ۹ ماه نخست سال بهبود یافته و در سال ۱۴۰۱ عملکرد بهتری را در بازار سهام شاهد باشیم. با این حال طبیعی است که بروز کاستی در هریک از اینها می‌تواند کیفیت افزایش سود شرکت‌ها را متاثر کند.در این وضعیت به دو صورت مشخص روی بورس تاثیر می‌گذارد. نخست اینکه تطابق عرضه ارز در سامانه نیما با عرضه و تقاضای آزاد می‌تواند قیمت را به بازار آزاد نزدیک کند. از این رو انتظار می‌رود که درآمد ریالی شرکت‌ها به اندازه اختلاف باقی‌مانده ارز نیمایی با بازار آزاد افزایش پیدا کند. دوم اینکه برداشته شدن تحریم‌ها نیز عاملی مهم است که حتی با فرض فرو رفتن در دام رکود می‌تواند هزینه‌های شرکت‌ها را کاهش داده و شرایط فروش را برای آنها بهبود ببخشد. از این رو دور از انتظار نیست که حتی با کاهش تقاضای خارجی برای تولیدات داخل، باز هم شاهد افزایش سودآوری شرکت‌ها باشیم، مگر اینکه عاملی دیگر بتواند قیمت ارز را به‌طور جدی در سال آتی یا ماه‌های پایانی امسال کاهش دهد و صورت‌های مالی شرکت‌ها را اینگونه دستخوش تغییر کند. با این حال همین امر هم چندان انتظار نمی‌رود، چراکه به گفته بسیاری از کارشناسان فاصله بالای قیمت نیمایی با بازار آزاد مانع آن خواهد شد که نرخ تسعیر ارز شرکت‌ها نسبت به سال مالی جاری کاهش چندانی را شاهد باشد. ازاین‌رو انتظار می‌رود که حداقل در قامت عملکرد مالی شرکت‌ها با فرض ثبات رویه از سوی قانون‌گذار و نبود تحولات آنی در حوزه قانونی تغییر جدی را شاهد نباشیم و بازار هم در قیمت‌گذاری خود برای بازه چند ماه، هیجانی از این بابت به دل راه ندهد.

  تالار شیشه‌ای سبزپوش می‌شود

جواد فلاحیان، کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت بازار می‌گوید: با بررسی تمام رخدادهای ۱۰ روز گذشته خواهیم یافت که کلیه تصمیمات اخذ شده از جانب متولیان سازمان بورس، دولت مردان و تصمیم‌گیران در امور کلان اقتصادی و سیاسی همگی نشان از حمایت بازار سهام دارد و به نظر می‌رسد که مسوولان با مصوبات اخیر سعی در بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه را دارند. فلاحیان بیان می‌کند: طی یک هفته گذشته ارزش معاملات رو به بهبود بوده و بالا رفتن حجم و ارزش معاملات حاکی از افزایش جذابیت بازار سهام برای سرایه گذاران است. با نامه نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار طی هفته اخیر کدهای مسدودی زیادی باز شدند که همین امر موجب آزاد شدن بخش زیادی از دارایی سهامداران شد و این موضوع اثر بسزایی در رفتار معامله‌گران خواهد داشت. از طرف دیگر طی این هفته شاهد بودیم که کمتر سهمی همچون گذشته قفل در صف فروش باقی ماند و خوشبختانه در درصد منفی‌ نمادها خریداران قابل توجهی وجود داشت. وی با اشاره به استقبال سهامداران از نمادهای کوچک در روزهای پایانی هفته گذشته می‌گوید: در حالت ایده آل برای اینکه رشد پایداری وجود داشته باشد باید نقدینگی به سمت سهم‌های کوچک در حرکت باشد و این استقبال سرمایه‌گذاران نوید روزهای بهتری در آینده را می‌دهد. در ماه‌های گذشته خروج نقدینگی بسیاری داشتیم و در مقابل طی هفته‌های اخیر پول محدودی به بازار ورود کرده است و این نقدینگی محدود قدرت حرکت دادن نمادهای بزرگی همانند فولاد، فارس، خودرو و غیره را ندارد، بنابراین سهم‌های کوچکی که چابک‌تر بوده و برای حرکت رو به رشد نیاز به نقدینگی کمتری دارند، بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری هستند.فلاحیان معتقد است؛ بهترین برنامه برای منفعت بردن سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه در وهله نخست، حرکت نقدینگی به سمت نمادهای کوچک است و پس از بالا رفتن و رشد پول در نمادهای کوچک و متوسط، جو مثبتی به بازار القا شده و آن پول می‌تواند به نمادهای بزرگ و شاخص ساز نیز ورود کند که در واقع جریان یافتن نقدینگی و استقبال سهامداران در نهایت منجر به رشد پایدار بازار سهام می‌شود. وی در تکمیل سخنان خود اضافه می‌کند: این سیکل را در سال ۹۸ و ۹۹ نیز شاهد بودیم. به‌طوری که در سال ۹۸ پولی در سهام کوچک در جریان بود که در سال ۹۹ به سوی سهام بزرگ روی آورد و جو مثبتی در کلیت بازار شکل گرفت. اگر استقبال سهامداران به نمادهای کوچک تداوم یابد، می‌توان امید داشت تونل وحشتی که در یک سال اخیر برای بازار سهام به وجود آمده به پایان برسد و بازار سرمایه رو به رشد باشد.فلاحیان درمورد پیش‌بینی محدوده حرکتی شاخص کل اظهار می‌کند: متاسفانه در کشور ما همواره ریسک سیستماتیک وجود دارد اما در صورتی که با چالش جدی و جدیدی رو به رو نشویم گمان می‌کنم شاخص کل بورس بتواند تا پایان سال در کانال ۱.۶ الی ۱.۷ میلیون واحد قرار بگیرد. البته این به این معنا نیست که سبد سهام سرمایه‌گذاران نیز به همان اندازه رشد کند، چراکه شاخص کل بورس ما مشکلات اساسی داشته و صرفا یک عدد است. در واقع تغییرات شاخص کل نمی‌تواند به خوبی نمایانگر وضعیت کلی بازار و میزان سود و زیان سهامداران باشد.