متاورس؛ نسل جهش‌یافته‌ای از اینترنت

متاورس، فرضیه‌ای از نسل بعدی اینترنت است که از محیط‌های مجازی سه‌بعدی آنلاین تشکیل می‌شود. این دنیای مجازی از طریق هدست‌های واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده، گوشی‌های هوشمند، رایانه‌های شخصی و کنسول‌های بازی قابل دسترسی خواهد بود. اگر چند سال پیش به ما گفته می‌شد که در سال‌های آینده می‌توانیم به صورت غیرمتمرکز در یک رویداد جهانی حاضر شویم، در یک کشور خارجی به گردش برویم یا کیلومترها دورتر از محل سکونت‌مان و تنها با زدن یک عینک در محل کارمان حاضر شویم، شخص گوینده را به متوهم بودن متهم می‌کردیم. اما اینها واقعیات دنیای آینده هستند که با پیشرفت‌های صورت‌گرفته در فضای کارنسی و متاورس به ما عرضه خواهند شد. فضایی که همین حالا هم در بیشتر بازی‌های دنیای دیجیتال یا فیلم‌ها و کارتون‌ها، در حال خودنمایی برای مخاطب است. فضای متاورس، فضایی است که بسیاری از شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری مانند فیس‌بوک و گوگل و حتی کمپانی‌هایی مانند آدیداس به‌دنبال حضور در این فضا هستند. اینطور گفته می‌شود که روند فعالیت‌های حوزه متاورس، آینده جهان را ترسیم می‌کند. پیش‌بینی زمان فراگیر شدن متاورس کار دشواری است. اما می‌توانیم مروری داشته باشیم بر گذشته و مسیر اولین ارز دیجیتال. در سال 2008 که White Paperبیت‌کوین منتشر شد هیچ ارزشی نداشت و صرفا یک گفتمان فلسفی در لوای راه‌اندازی این ارز دیجیتال برای غیرمتمرکز کردن دنیا درمیان تعداد انگشت شماری از نخبگان به وجود آمد. اما در این میان برای ورود عامه مردم به این فضا، نیازمند فرهنگ‌سازی بودیم. آنها باید درگیر می‌شدند و احساس می‌کردند که در این سرمایه‌گذاری نفعی برایشان وجود دارد و سرمایه‌گذاری‌هایشان بی‌ثمر نیست. این امر با رشد میزان سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال صورت پذیرفت. مثلا اگر شخصی در سال 2016 حدود ۲۰۰ دلار بیت‌کوین خریداری کرده باشد این ارز در فضای فعلی به بیش از ۱۰ هزار دلار افزایش یافته است. این نرخ رشد سرمایه باعث جلب‌توجه سرمایه‌گذاران به بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال گشد و گفتمان کریپتوکارنسی شکل گرفت و حالا مفاهیمی چون بلاک‌چین و کیف پول الکترونیکی به امری بدیهی برای مردم تبدیل گشته است. در فضای متاورس نیز همین مسیر طی خواهد شد ولی با سرعت بسیار بیشتر و در زمان بسیار کوتاه‌تر. 

   کمپانی‌های بزرگ بین‌المللی  در حال فعالیت در فضای متاورسی هستند

در حال حاضرکشورها کمتر به اظهارنظر پیرامون متاورس پرداخته‌اند کمپانی‌های بزرگ بین‌المللی در حال فعالیت در این فضا هستند و سهامداران مختلفی دارند. اما اینکه فیس‌بوک به یک‌باره به متا تغییر نام می‌دهد و زاکربرگ تا این اندازه راغب به سرمایه‌گذاری و تبلیغات در این فضا است یعنی شرکت‌هایی هستند که ورای حضور دولت‌ها می‌خواهند مالکیت فضای متاورس را از همین حالا در اختیار داشته باشند. معتقدم که رشد و پیشرفت کشورهای خاورمیانه در این زمینه بیشتر از ما بوده است. ما هنوز در کشورمان در مورد ارزهای دیجیتال قانون مشخصی نداریم اما در جی‌تکس امسال در دوبی، دفتر منطقه‌ای بایننس به عنوان بزرگ‌ترین صرافی ارزهای دیجیتال دنیا افتتاح شد. در یکی دو ماه گذشته چندین کنفرانس و نمایشگاه جهانی در مورد بلاک‌چین وNFT در امارات برگزار شده است که نشان از توجه این کشور به این موضوع دارد. این در حالی است که کارشناسان و متخصصین ایرانی برای آشنایی با تازه‌های جهان راهی جز شرکت در نمایشگاه‌های کشورهای دیگر ندارند. در حال حاضر تعدادی از کمپانی‌های بزرگ و دولت‌ها با همان نگاه آینده‌نگری مشغول سرمایه‌گذاری در فضای متاورس هستند. چرا که می‌دانند در 10 تا 15 سال آینده، این فضا ترند نخست جهانی است و اگر حالا در این فضا سرمایه‌گذاری نکنند هم در فرهنگسازی و هم مارکت جایگاه‌شان را از دست می‌دهند. در فضای طراحی‌شده متاورسی، کمپانی‌ها به صورت قدم‌به‌قدم برای مردم فرهنگ‌سازی می‌کنند و این فرهنگ‌سازی با برگزاری میتینگ‌های متاورسی آغاز شده است و با هدف کسب درآمد، به فضای گیم‌ها رسیده است. کمپانی‌ها در حال پیشبرد فضای متاورس به سمت فضای کاربردی هستند. مثلا شما می‌توانید با زدن عینکی مخصوص آبشار نیگارا را ببینید و از دیدن آن مانند یک فضای کاملا عادی و طبیعی لذت ببرید.

    برای تحقق متاورس  به اینترنت پرسرعت با حجم بالا احتیاج داریم

ما می‌توانیم از سکانس‌های فیلم ماتریکس برای درک بهتر فضای متاورس استفاده کنیم. در این فیلم آدم‌ها در یک دنیای غیرواقعی فعالیت می‌کردند اما در عین حال دنیایشان واقعی بود. یعنی اگر به یکی از شخصیت‌های این فیلم گفته می‌شد که تو در یک محیط صفر و یک قرار داری آن را باور نمی‌کرد، زیرا که تمام زندگی او در آن جهان بود. اما در فضای فعلی جهان و با وقایعی چون همه‌گیری کرونا که سبک زندگی، تحصیل و کار از راه دور با سرعت بسیار زیادی فراگیر شده، مردم تجربه مختصری از فضایی چون متاورس دارند. مثلا فرض کنید صبح در تهران از خواب بیدار می‌شوید و باید خود را برای یک روز کاری در کمپانی در فرانسه آماده کنید. حوصله آماده شدن برای حضور در محل کار خود را ندارید اما می‌توانید پس از زدن عینک واقعیت افزوده، آواتار خودتان را انتخاب کنید که دوست دارید چه لباسی را به تن داشته باشید یا مدل مویتان به چه صورتی باشد. حتی در آینده می‌توانید حس‌های دیگری چون بوی ادکلن یا موارد دیگر را نیز در زمره قابلیت‌های این فضا داشته باشید. اما چه زمانی ما شاهد عمومیت پیدا کردن حضور در فضای متاورس خواهیم بود؟ زمانیکه سرعت اینترنت جهانی ما افزایش پیدا کند. ما احتیاج به اینترنت پرسرعت با حجم بالا داریم. به همین دلیل هم کمپانی‌هایی مانند فیس‌بوک یا اسپیس‌ایکس برای تسریع در فعالیت اینترنت جهانی و ماهواره‌ای تلاش می‌کنند. این شرکت‌ها به دنبال بهبود ترافیک اینترنت امروز جهان نیستند بلکه می‌خواهند جایگاه خود را از اینترنت جهان آینده مشخص کنند. در این راستا رضا نامی، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات، در رابطه با ورود شرکت‌ها و کشورهای جهان به فضای متاورس اظهار کرد: «ما همین حالا هم در حال درک فضای متاورس در فضای اطرافمان هستیم. ما این فضا را به‌صورت محدود در یکسری از بازی‌ها مشاهده می‌کنیم. به این شکل که با عینک واقعیت مجازی وارد این بازی‌ها می‌شویم و فضای باورپذیری را تجربه می‌کنیم. در آینده نه چندان دور متاورس تلفیقی از فضای مجازی و فضای واقعی و اقتصاد مجازی ما خواهد بود. یعنی ما فراتر از اقتصاد دیجیتال فعالیت خواهیم کرد. تلفیقی از این سه موضوع است که جهان آینده ما را ترسیم می‌کند. البته در حال حاضر ما در فضای متاورس با محدودیت‌هایی از جنس سرمایه‌گذاری هم مواجه هستیم؛ یعنی سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته متناسب با برآیند کار نیست. شرکت‌ها و کمپانی‌هایی مانند گوگل و فیس‌بوک که در این فضا سرمایه‌گذاری می‌کنند هم عموما شرکت‌هایی هستند که روی آینده سرمایه‌گذاری می‌کنند و کار را فراتر از یکسری شرکت و مجموعه کوچک و دولت‌ها رقم زده‌اند. البته همین فراگیر نبودن سرمایه‌گذاری در فضای متاورس موجب کاهش رشد سرعت این فضا هم شده است.»

    چالش محدودیت  در ارایه خدمات تکنولوژیک

وی در پاسخ به اینکه با افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه متاورس، آیا شاهد فراگیر شدن استفاده از این فضا در جهان خواهیم بود؟ گفت: «ما با چالش دیگری هم در این فضا مواجه هستیم. محدودیت در ارایه خدمات تکنولوژیک، مشکل دیگر ما است. یعنی تکنولوژی ما پا‌به‌پای کانسپت متاورسمان رشد نکرده و در حالی که یکسری از کمپانی‌ها در حال سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در این فضا هستند اما هنوز تا رسیدن به جایگاه متناسب این حوزه فاصله بسیار زیادی وجود دارد. در حال حاضر، ما تنها بخش کوچکی از فضای متاورسی را در بازی‌های کامپیوتری میبینیم. البته نقل‌وانتقال پول و المان‌های فضای مجازی که در ‌NFT‌ها دنبال می‌شود، نیز بخش دیگری از فعالیت در حوزه متاورس است، اما این دسته از تحرکات به هیچ‌وجه همگام و هم‌اندازه با نیازهای ما برای حضور در این فضا نیست. برد با کمپانی و شرکت‌هایی است که از همین حالا برای حضور در آینده برنامه‌ریزی می‌کنند. کمپانی مانند آدیداس که علاوه بر گوگل و فیس‌بوک سرمایه‌گذاری‌هایی در فضای متاورس انجام داده است؛ گروه هدف برند آدیداس برای فروش محصولاتش جوانانی هستند که به‌طور معمول فعال‌ترین قشر سِنی حاضر در فضای متاورس محسوب می‌شوند.» نامی با اشاره به امکان توکنایز کردن املاک و مستغلات در فضای متاورس، گفت: یکی از موضوعاتی مهم بحث فروش املاک و مستغلات در فضای متاورس است. پیش از این اگر کسی می‌خواست در منطقه جردن تهران ملکی را داشته باشد باید 50 میلیارد تومان هزینه خرید آن می‌کرد اما در فضای بلاکچین و متاورس این رقم تبدیل به یک بلاک می‌شود و هزاران نفر می‌توانند با یکدیگر سهیم شوند و هر یک به اندازه سرمایه‌ای که دارند بخشی از آن بلاک را بخرند و از حاشیه سود آن برخوردار شوند.» 

     چالش اعمال سیاست‌های دولت‌ها

یکی از مشکلات فعلی فضای بلاکچین و متاورس اعمال سیاست‌های دولت‌ها است. اخیرا با سیاست‌های فدرال رزرو امریکا، بازار ارزهای دیجیتال با ریزش‌هایی همراه بود. نامی در پاسخ به اینکه آیا سیاست‌های او می‌تواند فضای متاورس را هم از حرکت به سمت آینده بازدارد یا حداقل در روند فعالیت آن خللی ایجاد کند؟ اظهار کرد: «مهم‌ترین هدف فدرال رزرو این است که دلار همچنان ارز مرجع و برتر دنیا باقی بماند. کل مارکت کارنسی ارز دیجیتال دنیا در حدود 2000 میلیارد دلار است که این رقم به هیچ‌وجه قابل قیاس با کل دلاری که در بازار وجود دارد، نیست. یعنی فدرال رزرو هر زمان که اراده کند با یک پول‌پاشی می‌تواند کل مارکت کارنسی را تحت تاثیر قرار دهد. البته معتقدم که این دخالت‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت بر سرعت و میزان سرمایه‌گذاری در متاورس موثر باشد، نه بیشتر.» 

وی درباره امکان خریداری ملک در فضای متاورس اظهار کرد: «ممکن است درآینده پلتفرمی شکل بگیرد که نسخه دیجیتال شهر شما باشد و شما در این شهر مجازی بازی کار و زندگی می‌کنید، می‌توانید خانه‌ای را انتخاب کنید و آن آدرس را به همان صورت در فضای متاورس خریداری کنید. دیجیتال آن ملک در آن پلتفرم به شما تعلق دارد. اما تصور کنید در دنیای واقعی شما می‌خواهید خانه‌ای را به صورت فیزیکی با ارز دیجیتال و در قالب یک توکن خریداری کنید. شما می‌توانید کل این توکن را خریداری کنید یا توکن موردنظر توسط هزار نفر که هر کدام به میزان وسع و قدرت مالی‌شان خریداری می‌شود. این توکن به این هزار نفر تعلق دارد. هر کدام از این افراد می‌توانند در زمان موردنظر، سهم خودشان را بفروشند. مثلا شما می‌خواهید در بازار املاک سرمایه‌گذاری کرده و از رشد تورمی قیمت مسکن هم برخوردار باشید اما در حال حاضر از امکان خرید یک خانه کامل محروم هستید. ما در دنیای واقعی برای این موضوع راه‌حلی نداریم اما در دنیای غیرواقعی و بلاک‌چین این اجازه را داریم که حتی به اندازه یک مترمربع از خانه دلخواه‌مان را خریداری کنیم.»