درست است خودروسازی دولتی خوب عمل نکرده ولی آدرس غلط ندهید

این روزها زمزمه‌های واردات، بلاتکلیفی صنعت خودرو ظرف چند سال اخیر، فشار برای کنترل دستوری قیمت و تحمیل زیان انباشته به خودروساز و زنجیره تامین و همین‌طور برنامه‌های هوشمندانه پشت پرده برای از پا درآوردن حلقه‌های کلیدی زنجیره تامین خودرو به گوش می‌رسد.

آسیب به صنعت خودرو علاوه بر ایجاد تقاضایی بین 15 تا 30 میلیارد دلار در سال، نزدیک به 600 هزار شغل مستقیم را از بین خواهد برد و دامن زدن به نارضایتی جوانان از کیفیت خودرو تاثیر شدید روانی در جامعه به‌ جا خواهد گذاشت.

ریچارد نفیو تحریم‌های ایران را در دوره گذشته چنان مدیریت کرد که علاوه بر ایجاد موجی از نارضایتی در داخل کشور، 4قطعنامه علیه ایران صادر شد.

در دوره گذشته تحریم‌های خودرو یکی از اولویت‌های تحریمی بود. در دوره جدید نیز خودرو در لیست اولیه قرار گرفت. نفیو در کتاب «هنر تحریم‌ها نگاهی از درون میدان» در مورد استراتژی تحریم خودرو در دوران اوباما می‌گوید: 

«ما در حالی که شدیدترین تحریم‌ها را علیه صنعت خودرو اعمال کردیم مسیر واردات خودرو را باز گذاشتیم و با استفاده از منابع ارزی خود ایرانی‌ها تعداد زیادی خودروی لوکس وارد کشور شد. با این تاکتیک هم منابع محدود ارزی را از دست دادند، هم از منابع خودشان علیه خودشان استفاده کردیم و هم موجی از نارضایتی در جوانانی ایجاد کردیم که با دیدن خودروهای لوکس در خیابان‌ها احساس بدبختی عمیقی به آنها دست می‌داد.»

در مصاحبه اخیر دبیر واردکنندگان خودرو، محصولات تولیدی توسط خودروسازان به عنوان ارابه مرگ اشاره شده است. باید به ایشان متذکر شویم در مورد خودروهایی صحبت می‌کنیم که قیمت کارخانه آنها برای مصرف‌کننده کمتر از 200 میلیون تومان و به عبارتی کمتر از 7 هزار دلار می‌باشد، آیا قرار است برای بخش کم‌درآمد و متوسط جامعه، خودرویی 7 هزار دلاری وارد شود که با کیفیت و ایمن بوده و ارابه زندگی باشد، آیا ایشان که ذینفع این فرآیند هستند و برخی از نمایندگان محترم مجلس که حامی این رویکرد بوده ولی ذینفع نیستند، حاضرند متعهد شوند که به جای ارابه مرگ، ارابه زندگی را نه با 7 هزار دلار، بلکه با 10 هزار دلار وارد کشور کنند. یا اینکه مانند همیشه برنامه‌ای تجاری، جهت دستیابی به سودهای غیرمتعارف با واردات پورشه و مازراتی به اسم حل مشکل جامعه، تنظیم شده است. نتیجه این رویکردها چیزی جز واردات خودرو برای قشری که هم‌اکنون دغدغه به‌روزآوری خودروی بنز و بی‌ام‌و 2018 خود را به مدل 2022 دارند، نیست. البته که از نظر عده‌ای و نه خود این افراد، این قشر از جامعه حتی در بدترین شرایط تحریمی و نیاز کشور به کالاهای اساسی، باید از دنیا عقب نمانند!

آیا استفاده از اصطلاحاتی مانند ارابه مرگ برای محصولی که تاییدیه موسسه استاندارد را داشته و توسط مردم این مملکت تولید شده است، توهین به بخشی از جامعه به حساب نمی‌آید؟ آیا افراد متخصص نمی‌بایست از اصطلاحات صحیح‌تر استفاده نمایند. آیا نمی‌دانیم در هر تصادفی سه عنصر خودرو، راننده و جاده سهم دارند و می‌بایست کمی تامل کنیم و بعد حرف بزنیم. آیا در تصادفات داخل کشور، در خودروهای وارداتی، افراد جان خود را از دست نداده‌اند؟

طبق گزارش دولت امریکا میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات در 6 ماه اول سال 2021 نسبت به 6 ماهه سال 2020 معادل 18.4 درصد رشد داشته و 20160 ﻧﻔﺮ در این ﺗﺼﺎدﻓﺎت ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده‌اﻧﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ این میزان ﻣﺮگ و میر بالاترین ﺗﻌﺪاد ﻣﺮگ و میر در 6 ﻣﺎﻫﻪ اول ﺳﺎل از ﺳﺎل 2006 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ. شاید واردات ﺧﻮدرو در امریکا ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﻫﻢ ﺳﻮار اراﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﯽ‌ﺷﻮﻧﺪ.

یادمان باشد تاکنون واردات خودرو تاثیری روی قیمت خودروهای ارزان و متوسط نداشته است، به آمار واردات خودرو از سال 1386 تا سال 1398 در جدول زیر توجه نمایید.

طی سال‌های 1386 تا 1398 بیش از 650هزار خودرو وارد کشور شد، در همین بازه زمانی نیز دو خودروساز بزرگ کشور بیش از 14میلیون و پانصد هزار خودرو تولید کرده‌اند. آقایان بفرمایند واردات خودروهای خارجی با میانگین قیمت فروش بیش از 40 هزار دلار در کشور، چه تاثیری روی قیمت فروش محصولات خودروسازان فوق داشته است؟ آیا با ورود این خودروهای خارجی، مردم دست از خرید خودروهای داخلی مانند پراید، تیبا، پژو 206 و ... که سالانه بالغ بر 500 هزار دستگاه تولید و فروخته می‌شد، برداشتند؟ همین موضوع را می‌توان به کیفیت و سایر موارد تعمیم داد. 

 2- نکته قابل توجه ایشان اینکه دلیل عدم واردات خودرو در شرایط فعلی محدودیت منابع ارزی کشور بوده و نه درخواست خودروسازان، نکته دیگر اینکه امریکایی‌ها مانند همیشه جهت ضربه زدن به کشور بخش تولید را تحریم کرده‌اند و نه واردات را، البته که واردات خودرو تحریم نیست لیکن به دلیل تحریم‌های بانکی امکان خرید مستقیم از خودروسازان اصلی وجود ندارد. در نتیجه آیا قرار است از بازار دبی، عمان، عربستان و... که برندهای بسیاری از جمله برندهای چینی در آنجا حضور دارند، خودرو را به قیمت خرده‌فروش خریداری نموده و بدون خدمات گارانتی و پس از فروش در داخل کشور بفروشیم؟ 

3- پس از خروج امریکا از برجام شرکت‌های اروپایی، کره‌ای و ژاپنی، اولین شرکت‌هایی بودند که بلافاصله از ایران خارج شدند و حتی تعهدات‌شان را در ایران برآورده ننمودند و صنعت خودروی کشور را با چالش فراوان مواجه کردند. نکته قابل توجه اینکه، شرکت‌های اروپایی که در ایران سهام شرکت‌های خودروسازی را خریده بودند یا سرمایه‌گذاری مشترک انجام داده بودند نیز، به‌رغم تمام پیش‌بینی‌های قبلی، در اولین زمان ممکن از ایران خارج شدند. حتی این کشورها از ارسال دارو که شامل محدودیت‌های امریکا برای ایران نبود نیز صرف‌نظر نمودند. لیکن عده‌ای علاقه‌مندند از کشورهایی که به ما دارو هم ندادند یا پول متعلق به مملکت را در بانک‌های خود بلوکه کردند، خودرو وارد نمایند. به نظر می‌رسد از دیدگاه بسیاری، ایران می‌بایست حیاط‌خلوت خودروهای کشورهای تحریم‌کننده باشد.

آگاه باشیم که علاوه بر خودرو، لوازم خانگی مانند تلویزیون، یخچال، لباسشویی، ظرفشویی و... همگی با قطعات چینی در داخل ایران مونتاژ می‌‌شوند و چین تنها کشوری بود که در زمان تحریم، قطعات را برای تولید محصولات، به ایران صادر کرد. هم‌اکنون نیز صنعت خودرو با تولید یک میلیون دستگاه، تمام تلاش خود را برای مقابله با تحریم‌ها انجام داده و این مهم در حالی به حقیقت پیوسته که شرکت‌های تولید‌کننده چینی در این مسیر همراه ما بوده‌اند. یادآور می‌شویم که شرکت‌های چینی دقیقا زمانی که ترسوها و فرصت‌طلبان اروپایی، ژاپنی و کره‌ای کشور را ترک نمودند، همراه ما بودند.

به نظر می‌رسد تهیه مقالاتی از این دست شبیه بی‌خبری ملکه آنتوانت از شرایط جامعه و ارایه راهکار جهت تعمیق زخم مردم است.

4- بررسی وضعیت خودروسازان خارجی که در بازه برجام، بیشترین تولید و واردات را به کشور داشته‌اند. 

شرکت‌هایی که عمده واردات یا تولید مشترک کشور در زمان برجام از طریق آنها صورت می‌پذیرفت در حال از دست دادن سهم بازار خود در بازار پر رقابت و آزاد کشور چین بوده و شرکت‌های تولید‌کننده در کشور چین که محصولاتی با برند چینی تولید می‌کنند گوی سبقت را از آنها ربوده‌اند. 

 جمع فروش تمامی خودروسازان فوق (هیوندا، کیا، رنو، پژو، سیتروئن، دی‌اس) در بازار کشور چین در سال 2021 تقریبا نصف فروش چانگان چین بوده است.

نکته قابل توجه اینکه از سال 2006 تا سال 2021 که شرکت‌های فوق سهم بازار خود را در چین از دست داده‌اند، شرکت‌های چینی افزایش سهم بازار مناسبی را تجربه نموده‌اند. از آن جمله می‌توان به افزایش سهم بازار شرکت هاوال از %0.69 به % 3، نفوذ در بازار شرکت چانگان با افزایش سهم بازار از 0.8% به 4.5% و حضور شرکت جیلی با سهم بازار 4.4 درصدی در بازار کشور چین اشاره نمود. همچنین بسیاری از دیگر خودروسازان کشور چین نیز طی سال‌های 2003 تا 2021 رشد تولید بالایی را تجربه کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به رشد تولید چری از 85 هزار به بیش از 800 هزار و BYD از 21 هزار به 730 هزار اشاره نمود. شرکت‌های خودروساز چینی عملا سهم بازار شرکت‌های کره‌ای و اروپایی در بازار چین را، در حالی تصاحب نموده‌اند که شرایط مساوی برای تولید و فروش با آنها داشته‌اند. 

 5- سهم بازار خودروسازان در چین: در مصاحبه رییس انجمن واردات‌کنندگان اشاره شده بود که «متاسفانه خودروسازان ما شبانه‌روز تلاش می‌کنند خودروی چینی بیاورند و بفروشند، حال آنکه آمارهای جدید نشان می‌دهد حتی در چین، اولویت بیستم مردم هم خرید خودروی چینی نیست و ۲۰ شرکت خودروساز پرفروش در چین، چینی نیستند و از جایگاه بیست‌وپنجم تازه نام شرکت‌های خودروساز چینی در این کشور دیده می‌شود.»  قابل توجه ایشان، با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی می‌توان فروشندگان برتر خودرو در کشور چین را در سال 2021 مشاهده نمود. لازم است افرادی که جایگاه دبیری انجمن وارد‌کنندگان کشور را یدک می‌کشند قبل از هر گونه مصاحبه، زمان کمی را برای جست‌وجوی اینترنتی اختصاص دهند تا اطلاعات غلط را به مردم ندهند. همان‌طورکه در شکل مشاهده می‌نمایید، از 30 شرکت برتر خودروسازی چین، 16 شرکت تولید‌کننده، از کشور چین هستند. همچنین برندهای چینی شامل جیلی، چانگان، ولینگ، هاوال و بی‌وای دی، جزو 10 برند پر فروش در کشور چین می‌باشند. 

نهایتا اینکه توسعه رقابت در صنعت خودرو، افزایش کیفیت محصولات، فروش به قیمت‌های منصفانه، عدم اجحاف در حق مشتریان و ارتقای ایمنی محصولات، یک الزام غیر قابل انکار است که باید حتما به آن پرداخت. لیکن بهره‌برداری غیر صحیح از فرمایشات رهبری، ارایه اطلاعات غلط و پیش بردن رویکردهایی که قرار نیست مشکل مردم را حل نماید رفتاری غیر حرفه‌ای، نامناسب و به‌دور از هرگونه اخلاقیات است.