طلای کثیف، ثروتی که هدر می‌رود
گلی ماندگار|
مساله دفن و از بین بردن زباله‌ها در کشور ما همیشه یکی از معضلاتی بوده که تمامی نهادها و ارگان‌ها مرتبط با آن سعی کرده‌اند بار مسوولیت را به دوش دیگری بیندازند. سال‌هاست که مساله از بین بردن زباله‌های بیمارستانی که از خطرناک‌ترین زباله‌ها به شمار می‌روند، مشکل بزرگی است که نه تنها در پایتخت بلکه در تمامی شهرها و استان‌های کشور وجود داشته و هنوز کسی نتوانسته راه‌حل مناسبی برای آن پیدا کند، به خصوص در این شرایط کرونایی که زباله‌های بیمارستانی می‌توانند بسیار خطرناک و بیماری زا باشند، باید هر چه سریعتر فکری برای آن بشود. بماند که هر بار شهرداری این مسوولیت را به عهده سازمان محیط زیست می‌اندازد و از سوی دیگر سازمان محیط زیست هم معتقد است که امحای زباله‌ها وظیفه شهرداری است و در دوره‌های قبل حتی یکی از شهرداران تهران مدعی شده بود مرکزی را در کهریزک راه‌اندازی کرده‌اند که با سوخت زباله انرژی تولید می‌کند اما هیچ‌وقت این مرکز نه به بهره‌برداری رسید و نه دیگر خبری از آن منتشر شد. به هر حال زباله‌های بیمارستانی و هر زباله دیگری همانقدر که بار ارزش است و می‌تواند منبعی برای تولید انرژی باشد، به همان میزان هم می‌تواند سلامت انسان را به خطر بیندازد. این در حالی است که ایران به عنوان یکی از کشورهای با تولید زباله به میزان زیاد در دنیا شناخته می‌شود و مساله این است که مسوولان به جای استفاده از این طلای کثیف آن را به عاملی برای بروز انواع و اقسام بیماری‌ها تبدیل کرده‌اند و بی‌توجهی به این وضعیت می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
سازمان محیط زیست یک تصمیم جدی برای امحای زباله‌های بیمارستانی بگیرد
مهتا ونکی، کارشناس میحط زیست درباره اظهارنظر یکی از مسوولان شهرداری در مورد امحای زباله‌های بیمارستانی توسط سازمان محیط زیست به «تعادل» می‌گوید: این‌بار هم یکی دیگر از مقامات شهرداری تهران در مورد امحای زباله‌های بیمارستانی به سازمان محیط زیست هشدار داده و از آنها خواسته تا هر چه سریعتر فکری به حال این زباله‌های خطرناک بکنند. اما مساله اینجاست که یک پای ماجرای زباله‌های بیمارستانی وزارت بهداشت و درمان است. اینکه سازمان محیط زیست بارها و بارها وظیفه این کار را به دوش وزارت بهداشت دانسته و البته شهرداری را هم موظف به از بین بردن این زباله‌ها می‌داند اما سازمان محیط زیست نه! در واقع برای از بین بردن مشکلات و معضلات قدم اول همکاری است، اگر قرار باشد هر سازمان و ارگانی وظیفه خود را به گردن دیگری بیندازد و به نوعی از زیر بار مسوولیت شانه خالی کند، عاقبت می‌شود همین اتفاقی که رخ داده، حالا در حاشیه اکثر شهرها زباله دانی‌های بزرگی برپاشده که شیرابه‌های آن می‌تواند وارد رودخانه و رودها شود، می‌تواند به آب‌های زیرزمینی رسوخ کند، می‌تواند آب آشامیدنی را آلوده کند، می‌تواند بیماری‌ها را گسترش دهد، باعث ازدیاد جمعیت حیواناتی از جمله موش شود و...
او می‌افزاید: کلان‌شهر تهران یکی از بزرگ‌ترین شهرهای تولید زباله در کشور است، سال‌هاست که فعالان محیط زیست تلاش می‌کنند تا فرهنگ تفکیک زباله را در کشور جا بیندازند، هنوز هم موفق نشده‌اند، در واقع با موفقیت فاصله زیادی دارند، این شهر بزرگ با تولید این همه زباله می‌توانست به یکی از قطب‌های تولید انرژی تبدیل شود، اما ... همین بی‌توجهی‌ها و البته انداختن مسوولیت به گردن یکدیگر که از سوی مسوولان سابقه طولانی دارد خود نشان‌دهنده عدم موفقیت در این زمینه است. اینکه معاون شهردار از سازمان محیط زیست می‌خواهد زباله‌های بیمارستانی را امحا کند، از سوی دیگر سازمان محیط زیست این مساله را وظیفه بیمارستان‌های تولید‌کننده این زباله‌ها و البته وزارت بهداشت و درمان می‌داند، همه و همه نشان می‌دهد، کسی قصد انجام کاری را ندارد، در واقع همه به دنبال راه فراری از بار مسوولیت می‌گردند و توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند.
گزارشی از نفوذ آلودگی به آب‌های زیرزمینی نداشتیم
در حالی که فعالان محیط زیست بارها و بارها در مورد نفوذ شیرابه زباله‌های شهری به آب‌های زیر زمینی هشدار داده‌اند و بارها خبری مبنی بر آلودگی آب‌های تهران منتشر شده است، اما مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با تکذیب این خبر می‌گوید: خطای محیط زیستی در مراکز تفکیک زباله شهر تهران وجود ندارد و تا به امروز گزارشی از نفوذ این آلودگی به آب‌های زیر زمینی نداشتیم. محمد مهدی عزیزی مدعی شده است که کشور ما در مورد بازگشت پسماند به چرخه و تکنولوژی زباله سوزی به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کرده است، اما در این باره توضیح بیشتری نمی‌دهد.
هوتن میرداودی فعال و کارشناس ارشد محیط زیست درباره این ادعا به تعادل می‌گوید: همیشه حرف زدن خیلی راحت‌تر از عمل کردن به نظر می‌رسد، اما مساله اینجاست که موفقیت‌هایی که ذکر شده باید دیده هم بشود، در واقع نمی‌توانیم فقط شعار بدهیم در حالی وضعیت زباله در کشور هر روز بدتر می‌شود.
شهری که خانه ما نشد
او می‌افزاید: البته در این زمینه نباید نقش مردم را نادیده گرفت، وقتی هنوز هستند افرادی که زباله‌های خود را در خیابان، جنگل، ساحل و... رها می‌کنند، وقتی این همه کار فرهنگی برای تفکیک زباله خشک و‌تر انجام می‌شود ولی در نهایت باز هم افراد بسیار کمی به این کار تن می‌دهند، وقتی کشور ما در تولید زباله یکی از اولین‌های دنیا به شمار می‌رود، همه نشان از بی‌توجهی مردم به محیط زیست دارد. ما در تمام زمینه‌های زندگی خود به محیط زیست بی‌توجه هستیم، از تولید زباله گرفته تا شکار بی‌رویه. چطور می‌شود که در شهری برای ورود لک لک‌های مهاجر جشن و پایکوبی راه می‌اندازند و در شهر دیگری شکارچیان برای شکار پرنده‌های مهاجر به تالاب‌ها هجوم می‌برند. متاسفانه بی‌توجهی و عدم فرهنگ‌سازی مستمر و مداوم باعث بروز چنین مشکلاتی شده است. در زمینه زباله هم یک طرف قضیه مردم هستند که بی‌توجهی می‌کنند، در همین مدت پاندمی کرونا مردم حتی ماسک‌های آلوده خود را در سطح شهر رها می‌کردند، در حالی که بارها و بارها پزشکان در مورد گذاشتن ماسک‌های استفاده شده در کیسه‌های جدا و انداختن آنها به سطل زباله تذکر دادند. این کارشناس ارشد محیط زیست اظهار می‌دارد: نمی‌توانیم فقط از مسوولان توقع داشته باشیم در حالی که خودمان کوچک‌ترین توجهی به میحط زیست اطرافمان نداریم. چند سال از شعار «شهر ما خانه ما می‌گذرد» چرا هنوز در خیابان‌ها و پیاده روها زباله‌های رها شده می‌بینیم، چرا هیچ‌وقت شهر ما خانه ما نشد. در حالی این معضل در اکثر کشورهای دنیا حل شده و اگر کسی زباله‌اش را در خیابان رها کند جریمه می‌شود، زباله برای کشورما یک معضل لاینحل باقی مانده است.
تولید روزانه ۴۵ هزار تن زباله در شهرها
مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداریها از تولید روزانه ۴۵ هزار تن زباله در مناطق شهری و ۱۰ هزار تن در مناطق روستایی خبر داد. سید حبیب راضی گفت: امروزه موضوع مدیریت پسماند به عنوان یکی از اولویت‌های شهرها و روستاهای کشور مطرح است و مدیریت بهینه آنها نقش مهمی در ارتقاء کیفیت محیط زیست شهرها و روستاهای کشور داشته و در صورت عدم اجرای روش‌های دفع مناسب می‌تواند موجب بروز عوارض جبران‌ناپذیر شود. در کشورهای پیشرفته، مدیریت پسماند بر اساس مفهوم توسعه پایدار بر پایه کاهش تولید، بازیافت و استفاده مجدد شکل گرفته که اجتناب و کاهش تولید پسماند ترویج و آموزش همگانی از مبداء دارای بیشترین اثر بر سیستم مدیریت پسماند و منافع اقتصادی است. او در ادامه با بیان اینکه پسماندها به‌طور کلی به پنج دسته پسماندهای عادی، پزشکی، ویژه، کشاورزی و صنعتی تقسیم می‌شوند، گفت: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در زمینه تولید پسماند عادی در کشور، روزانه ۴۵ هزار تن زباله در مناطق شهری و ۱۰ هزار تن در مناطق روستایی تولید می‌شود و متوسط سرانه تولید زباله هر نفر در شهر ۷۶۰ گرم و در روستاها ۴۸۵ گرم است. سید حبیب راضی افزود: براساس بررسی‌های صورت گرفته ۶۵درصد از پسماندهای تولیدی «تر» و ۳۵درصد آن «خشک» است و ۲۵ درصد از پسماندهای تولیدی پردازش و ۷۵ درصد باقیمانده بدون فرآیند پردازش مستقیما دفن می‌شوند و ۱۰ درصد در مبداء تفکیک می‌شوند. مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداریها و دهیاری‌های کشور در بخش دیگری از سخنانش به قوانین و مقررات و اسنادبالادستی حوزه پسماندهای عادی از جمله اصل پنجاهم قانون اساسی، سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری، چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، قانون شهرداری، قانون مدیریت پسماندها و آیین نامه اجرایی آن، قانون کمک به ساماندهی پسماندهای عادی با مشارکت بخش غیردولتی، قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، قانون هوای پاک و قانون حفاظت خاک اشاره کرد. او تاکید کرد: براساس ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها، مدیریت اجرایی کلیه پسماندها، غیر از صنعتی و ویژه، در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداریها و دهیاریها و در خارج از حوزه وظایف شهرداریها و دهیاریها به عهده بخشداریها است. بر اساس گزارش روابط عمومی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، بررسی صورت گرفته در زمینه تولید پسماند عادی در کشور نشان می‌دهد روزانه ۴۵ هزار تن زباله در مناطق شهری و ۱۰ هزار تن در مناطق روستایی تولید می‌شود و متوسط سرانه تولید زباله هر نفر در شهر ۷۶۰ گرم و در روستاها ۴۸۵ گرم می‌باشد.
