مثبت شدن رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مصرف در سال 1400
گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری |
بر اساس آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، محصول ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت سال ١٣٩٠ در نه ماهه سال ١٤٠٠ نشان از رشد ٥,١ درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت و ٣.٨ درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در نه ماهه سال ١٤٠٠ دارد. نتایج مذکور حاکی از آن است که در نه ماهه سال ١٤٠٠ رشته فعالیتهای گروه کشاورزی رشد منفی ٣,٩-، گروه صنایع و معادن ٧.١ درصد (شامل: استخراج نفت خام و گازطبیعی ١٣.٤، سایر معادن ٢.٥-، صنعت ٣.٤، انرژی ٥.١ و ساختمان ٦.٣ درصد) و گروه خدمات ٥.١ درصد نسبت به نه ماهه سال ١٣٩٩، رشد داشته است. این در حالی است که تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار و قیمت ثابت سال 1390 از عدد 686 هزار و 681 میلیارد تومان در سال 1390 به عدد 708 هزار و 345 میلیارد تومان در سال 1399 رسیده و در کل این 9 سال تنها 3.15 درصد رشد کرده است که میانگین آن سالانه 0.35 ذرصد است یعنی میانگین رشد سالانه کمتر از 1 درصد بوده است. حال باید دید که پس از رشد مثبت سال 1400، کل دهه 1390 چه عملکردی را نشان خواهد داد که این موضوع در آمارهای کل سال 1400 و احتمالا در چند ماه آینده روشن خواهد شد.
اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ با جمعیت 85 میلیون نفری، و رشد جمعیت ۱.۲۴ درصد، نرخ بیکاری ۸.۹ درصد در پاییز 1400، نرخ تو رم ۴۱.۴ درصد در بهمن ۱۴۰۰، رشد اقتصادی ۵.۱ درصد با نفت در ۹ ماهه اول و رشد ۳.۸ درصد بدون نفت در ۹ ماهه اول همراه بوده است. با توجه به جمعیت حدود ۸۵ میلیون نفر در کشور معادل ۷۴ درصد در شهرها و مابقی در روستاها زندگی می‌کنند. بعد خانوار ۳.۳ درصد اعلام شده است. ضریب جینی که نشانه توزیع درآمد در جامعه است و نزدیک به صفر بودن آن مطلوب و نزدیک به 1 بودن آن نامطلوب است عدد ۰.۴۰۰۶ اعلام شده است. ضریب نفوذ اینترنت به عنوان یکی از شاخص‌های رفاهی جامعه معادل ۶۴ درصد است. نرخ مشارکت اقتصادی یعنی افرادی که علاقه‌مند به کار و جویای کار هستند ۴۰.۹ درصد است. بر اساس نرخ مشارکت حدود ۴۱ درصدی در پاییز ۱۴۰۰ نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر معادل ۸.۹ درصد اعلام شده است. امید به زندگی در بدو تولد برای مردان ۷۲.۵ سال و برای زنان ۷۵.۵ سال اعلام شده است.
رشد اقتصادی در بخش کشاورزی ۳.۹- درصد، گروه صنایع و معادن ۷.۱ درصد، صنایع و معادن بدون نفت ۴ درصد، نفت و گاز ۱۳.۴ درصد، معادن 2.5- درصد، صنعت 3.4 درصد، آب و برق و گاز ۵.۱ درصد، ساختمان ۶.۳ درصد، و خدمات ۵.۱ درصد برآورد شده است تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار ۵.۱ و تولید ناخالص داخلی بدون نفت به قیمت بازار ۳.۸ درصد اعلام شده است
از سوی دیگر شاخص‌های مهم کلان اقتصادی مانند هزینه مصرف نهایی بخش خصوصی که نشانه قدرت خرید مردم است در ۹ ماهه اول ۱۴۰۰ معادل ۱۳ درصد و مصرف نهایی بخش دولتی ۵.۳ درصد اعلام شده است. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص یا رشد سرمایه‌گذاری ۴.۹ درصد اعلام شده که نسبت به رشد منفی سال ۱۳۹۹ نشانه بهبود رشد سرمایه‌گذاری پس از سال‌ها رشد منفی است. تشکیل سرمایه یا سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان ۶.۳ درصد، سرمایه‌گذاری در ماشین آلات 3.5 درصد بوده است. صادرات کالا و خدمات نیز ۱۴.۸ درصد رشد کرده است میزان واردات کالا و خدمات نیز 0.3 درصد اعلام شده است.
رشد اقتصادی به قیمت بازار در سا لهای 91، 94، 97 و 98 یعنی در 4 سال منفی بوده اما در سال 1400 مثبت شده است. رشد مصرف نهایی بخش خصوصی یا قدرت خرید مردم در چهار سال ۹۱، ۹۴، ۹۷، ۹۸ منفی اعلام شده است اما در سال ۱۴۰۰ مثبت شده است مصرف بخش دولتی نیز در سال‌های ۹۱ و ۹۸ منفی بوده است و سال 1400 مثبت شده است. سرمایه‌گذاری تحت تاثیر تحریم‌ها و رشد نرخ ارز و تورم و وضعیت رکود تورمی در کشور در 5 سال ۹۱ و ۹۲، ۹۴، ۹۷، ۹۸ منفی بوده است اما در سه فصل پایانی سال ۹۹ و سال ۱۴۰۰ مثبت شده است سرمایه‌گذاری در ماشین آلات در 5 سال ۹۱، ۹۴، ۹۷، ۹۸، ۹۹ و منفی بوده است اما در سال ۱۴۰۰ مثبت شده است سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان نیز در 5 سال ۹۱ و ۹۲، ۹۴، ۹۶، ۹۷، منفی بوده است و در سال ۱۴۰۰ مثبت شده است.
3.15 درصد رشد اقتصادی برای 9 سال
براین اساس باید گفت که از 10 سال دهه 1390، رشد اقتصادی، مصرف بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در 4 سال منفی بوده است. تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار و قیمت ثابت سال 1390 از عدد 686 هزار و 681 میلیارد تومان در سال 1390 به عدد 708 هزار و 345 میلیارد تومان در سال 1399 رسیده و در کل این 9 سال تنها 3.15 درصد رشد کرده است که میانگین آن سالانه 0.35 ذرصد است یعنی میانگین رشد سالانه کمتر از 1 درصد بوده است. حال باید دید که پس از رشد مثبت سال 1400، کل دهه 1390 چه عملکردی را نشان خواهد داد که این موضوع در آمارهای کل سال 1400 و احتمالا در چند ماه آینده روشن خواهد شد.
بهبود شاخص‌ها نسبت به سال 1399
در نه ماهه سال ١٤٠٠ نشان از رشد ٥,١ درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت و ٣.٨ درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در نه ماهه سال ١٤٠٠ دارد.در حالی که در پاییز سال گذشته نرخ رشد اقتصادی کشور ۱،۱ درصد بود. بدین‌ترتیب رشد اقتصادی کشور در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل ۳،۵ برابر شده است.
رشد اقتصادی کشور بدون نفت هم در پاییز ۱۴۰۰ به ۳.۸ درصد رسیده در حالی که در پاییز سال ۱۳۹۹ رشد اقتصادی بدون نفت کشور فقط ۰.۶ درصد بود. بر این اساس، رشد اقتصادی بدون نفت کشور در اولین فصل عملکرد دولت سیزدهم بیش از ۶ برابر نسبت به فصل مشابه دولت قبل رشد کرده است. این آمار نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در دولت سیزدهم صرفاً ناشی از افزایش صادرات نفت نبوده و سایر بخش‌های اقتصادی هم رشدهای به مراتب بهتری نسبت به دولت قبل داشته‌اند.
بر اساس گزارش مرکز آمار، در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ تولید ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ به رقم ۵۴۹۷ هزار میلیارد ریال با نفت و ۴۷۲۰ هزار میلیارد ریال بدون احتساب نفت رسیده است، در حالی که رقم مذکور در مدت مشابه سال قبل با نفت ۵۲۳۱ هزار میلیارد ریال و بدون نفت ۴۵۴۶ هزار میلیارد ریال بوده که نشان از رشد ۵.۱ درصدی تولید ناخالص داخلی با نفت و ۳.۸ درصدی تولید ناخالص داخلی بدون نفت در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ دارد.
این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل رشد اقتصادی با نفت منفی یک درصد و بدون نفت منفی ۰.۸ درصد بود.
نتایج محاسبات حاکی از آن است که رشته فعالیتهای گروه کشاورزی منفی ۹.۳ درصد (شامل زیر بخش‌های زراعت و باغداری، دامداری، جنگلداری و ماهیگیری)، گروه صنایع و معادن ۱.۷ درصد (شامل: استخراج نفت خام و گازطبیعی ۴.۱۳ درصد، سایر معادن منفی ۵.۲ درصد، صنعت ۴.۳ درصد، انرژی ۱.۵ درصد و ساختمان ۳.۶ درصد) و فعالیتهای گروه خدمات ۱.۵ درصد (شامل زیربخش‌های عمده وخرده‌فروشی، فعالیتهای خدماتی مربوط به تأمین جا و غذا، حمل ونقل، انبارداری، پست، اطلاعات و ارتباطات، فعالیتهای مالی و بیمه، مستغلات، کرایه و خدمات کسب وکار و دامپزشکی، اداره امور عمومی و خدمات شهری، آموزش، فعالیتهای مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی و سایرخدمات عمومی، اجتماعی، شخصی وخانگی) نسبت به ۹ ماهه سال ۱۳۹۹ رشد داشته است.
