بورس به تعادل می‌رسد؟
گروه بازار سرمایه|
روز گذشته شاخص کل بورس صعودی شود اما همچنان بسیاری از سهام نزولی هستند. بازارهای روزهای چهارشنبه هفته گذشته و شنبه روند نزولی به خود گرفته. حال با این وجود برخی از کارشناسان علت این موضوع را اعلام عرضه بلوکی سهام خودرویی می‌دانند. از سوی دیگر برخی از کارشناسان می‌گویند که پس رشد متوالی اولین روزهای بازار، شاخص کل به استراحت نیاز دارد و احتمالا بورس تا پایان هفته روند نزولی به خود بگیرد.
روند نزولی یا اصلاحی بورس را باید طبیعی دانست، چراکه بورس از اولین روز کاری سال 1401 بیش 12 ماهه پارسال رشد کرده است. این صعود نمی‌تواند در بلندمدت ادامه‌دار باشد و بازار کمی باید استراحت داشته باشد.
بازار سهام در ادامه روند صعودی نوپای خود یک روز دیگر را هم با افزایش میانگین قیمت‌ها به پایان برد. در این روز شاخص بورس که در ابتدا سیری نزولی به خود گرفته بود، به لطف افزایش تقاضا در برخی از نمادها به‌خصوص پالایشی‌ها و خودرویی‌ها به تدریج جانی تازه گرفت و به مدار صعودی بازگشت.
چند روزی است که بازار سهام پس از پشت‌سر گذاشتن دست‌کم دو سال پر فراز و نشیب وارد سال۱۴۰۱ شده است. این سال‌در حالی آغاز شده است که پیش از آن به لطف تورم و افزایش سطح عمومی قیمت‌ها که ناشی از رقیق شدن ریال به واسطه افزایش پایه پولی بود تمامی بازارهای دارایی اعم از مسکن، ارز، طلا و سهام از سال۹۷ تا سال۹۹ وارد فاز افزایشی بلندمدتی شدند که قیمت‌ها را چند‌برابر کرد.
همین امر سبب شد تا شاخص‌کل بورس تهران به عنوان مهم‌ترین نماگر وضعیت بازار سهام در ایران نیز تغییرات قابل‌توجهی را به ثبت برساند به‌طوری که از ابتدای دوره صعودی یادشده این شاخص از محدوده ۹۰هزار واحد به حدود ۲میلیون و ۱۰۰هزار واحد رسید، با این‌حال ترکیدن حباب قیمت دارایی در این بازار سبب شد تا رشد یادشده دیری نپاید و سفر نزولی دماسنج اصلی بازار از محدوده ۲میلیون و ۱۰۰هزار واحد تا ابر کانال یک‌میلیون واحدی در بهار سال۱۴۰۰ تداوم می‌‌‌‌‌‌‌یابد. در واقع سال۱۴۰۰ در شرایطی خاتمه یافت که تمامی تحولات آن عکس‌العملی به صعود یادشده در سال‌های ۹۷ تا ۹۹ بود. این سال در حالی پایان پذیرفت که برآیند کلیه دادوستدها در آن کارنامه‌‌‌‌‌‌‌ای بهتر از بازده ۵۶/۴ درصدی برای بورس تهران به ارمغان نیاورد. بررسی وضعیت بورس از بیستم مرداد‌ماه سال۹۹ تا پایان سال‌گذشته نشان می‌دهد که کلیه تحولات دوره یک‌سال و نیمه طی شده در ریزش بازار تقریبا تا حد زیادی ناشی از همان شرایطی بوده که رشد دو سال و نیمه تا میانه سال۹۹ رقم زده است. در کل دوره ۴ ساله اخیر تمامی فراز و فرود قیمت‌ها در بازار سرمایه ازجمله معاملات سهام در شرایطی به‌وقوع پیوست که دخالت‌های دولتی در اقتصاد همراه با عدم‌اطمینان فراوان مهم‌ترین عامل شکل‌دهی به جهت‌گیری‌های رفتاری و فکری مردم عادی بود.
این بازار چه در آن زمانی که سیر صعودی تقاضا قیمت‌ها را بالا می‌برد و چه آن زمانی که کاهش جذابیت و روند نزولی آن منجر به خروج سنگین سرمایه‌های حقیقی از چرخه معاملات بورس بود، بر اساس نااطمینانی به پیش‌رفت و فقدان اطمینانی که نسبت به آینده پول ملی و افزایش نقدینگی قیمت‌ها را بالا برد و پس از آن به دلیل نبود انسجام در تصمیمات دولتی و سازمانی مسیری متضاد با روند قبلی را درپیش گرفت. اگر بخواهیم نگاهی جامع به وضعیت بازار سهام داشته باشیم باید بگوییم که حتی فراتر از این ۴ سال نیز آنچه که بیشترین تاثیر را بر نوسان قیمت‌های سهام داشته، اقتصاد دستوری و تبعات آن بوده که خود را در قالب کاهش سود بعضا توزیع رانت و زیان‌های انباشته سنگین در صورت‌های مالی صنایع مختلف به تصویر کشیده است. مضاف بر آنکه در یک سال‌گذشته عامل خوش‌بینی در خصوص به‌ثمر رسیدن مذاکرات احیای برجام نقشی کاهنده در تمایل مردم به سرمایه‌گذاری در تمامی بازارها به‌خصوص سهام داشته است و سبب شده تا چرخه معاملات در این بازار کند و بازدهی آن نسبت به بازارهای موازی به حداقل برسد، با این‌حال به‌نظر نمی‌رسد که بازار سهام در سال۱۴۰۱ لزوما رویه قبلی را دنبال کند، اما آنچه که واضح است اینکه بنا بر سنت هر ساله و قدیمی حاکم بر اقتصاد ایران حتی با فرض به ثمر نشستن یا بی‌ثمری مذاکرات، آنچه که بیش از هر چیز بازار سهام و کلیت اقتصاد را تهدید خواهد کرد همین نگاه دستوری حاکم بر اقتصاد است که می‌خواهد همه‌چیز را با بخش‌نامه و آیین‌نامه و ستاد‌سازی حل و فصل کند.
جذابیت برخی از سهام
اما از کلیت بازار و مسیر پیموده آنکه بگذریم جای تردید باقی نمی‌ماند که پدیده معاملات روز سه‌شنبه در بورس تهران نمادهای پالایشی بوده‌اند. این نمادها تقریبا در سراسر فصل تابستان عملکرد خوبی را از خود به نمایش گذاشتند. در روزهای اخیر تحت‌تاثیر عوامل متعددی نظیر چشم‌انداز صعودی قیمت جهانی نفت و این باور که رشد کرک‌اسپرد صنعت یادشده تداوم خواهد داشت با افزایش تقاضا روبرو شده‌اند. در همین راستا روز گذشته نماد معاملاتی «شپنا» که به شرکت پالایش و پخش اصفهان تعلق دارد بیشترین اثر را بر شاخص‌کل بورس داشت. سایر نمادهای این صنعت نیز نظیر «شراز» از حیث معاملاتی در وضعیت مطلوبی قرار داشتند. اینطور که به‌نظر می‌رسد بازار در شرایط کنونی تصمیم گرفته تا بر اساس عملکرد پالایشی‌ها و سابقه خوبی که در تقسیم سود مجامع دارند آنها را گزینه‌های مناسب و کم‌ریسکی برای سرمایه‌گذاری تلقی کند. در حال‌حاضر شنیده‌ها حکایت از آن دارد که بازار جهانی نفت به دلایلی همچون احتمال بالای تداوم تنش با روسیه و کسری عرضه نفت از این بابت در کنار تورم حاکم بر اقتصاد ایالات‌متحده و بسیاری از کشورهای دیگر موجب شده تا دیگر کسی انتظار نفت زیر ۱۰۰ دلار در بازار جهانی را نداشته باشد. تحلیلگران بر این باور هستند که تداوم وضعیت موجود در کنار نیاز روزافزون به انرژی در سراسر دنیا سبب خواهد شد تا حاشیه سود صنعت پالایشی در موقعیت خوبی قرار بگیرد. از آنجا که صنعت یادشده عموما نسبت بالای تقسیم سود را دارد چنین امری توانسته در روزهای اخیر بازار را در معرض توجه مردم و سرمایهگذاران خرد قرار دهد. روز گذشته تقاضای این بخش از سرمایهگذاران سبب شد تا پالایشی‌ها روی‌هم‌رفته با بیش از ۸۰ میلیارد‌تومان ورود نقدینگی تازه‌نفس از سوی سهامداران حقیقی رتبه نخست خالص خرید را به دست آورند.
روی خوش سهامداران خودرویی
به جز پالایشی‌ها سهام خودرویی هم در روزهای اخیر شرایط خوبی را سپری می‌کنند. این نمادها که در ماه‌های اخیر مصائب بسیاری را به دلیل اصرار بر قیمت‌گذاری دستوری شاهد بوده‌اند، در وضعیت فعلی تحت‌تاثیر آثار مطلوب ورود خودرو به بورس قرارگرفته و از سوی بازار با تقاضایی مناسب مواجه شده‌اند. در روزهای اخیر عرضه خودروی شاهین که از تولیدات شرکت خودروسازی سایپا است موجی از امید را به معاملات صنعت یادشده وارد کرد تا از این معبر احتمال کاهش زیان انباشته خودرویی‌ها در سال‌پیش‌رو بیش از پیش تقویت شود. با توجه به اختلاف بالای قیمت خودرو در کارخانه با قیمت آن در بازار آزاد، این احتمال وجود دارد که موفقیت عرضه شاهین در بورس‌کالا پای سایر اتومبیل‌های تولید داخل را نیز به این بازار باز کند و از این طریق با دورزدن سیاست‌های دستوری شاهد کاهش زیان شرکت‌های تولیدکننده این محصول در سنوات آتی باشیم.
بورس به کجا می‌رسد؟
رضا جعفری، کارشناس بازار سرمایه نیز در مطلبی نوشت: با آغاز سال1401 و با خبر فروش بلوک نمادهای «خودرو» و «خساپا» شاهد رونق معاملات و افزایش تقاضا در کلیت بازار بورس تهران بودیم و شاخص‌کل بازدهی ۲۰درصدی را بعد از تعطیلات نوروز به ثبت رسانده است. بورس تهران با برتری خریداران در نمادهای بزرگ و کوچک نه‌تنها توانست از محدوده مقاومتی یک‌میلیون و 400هزار واحد عبور کند، بلکه در هر روز معاملاتی، شاهد ثبت ارزش معاملات قابل‌توجهی بودیم که نشان از ورود نقدینگی دارد. سهامداران در انتظار بر‌گزاری مجامع شرکت‌ها هستند که می‌توان گفت یکی از محرک‌های اصلی در روند بازار سهام در نیمه اول سال۱۴۰۱ به‌شمار می‌رود. در چند هفته گذشته ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کلان سیاسی توسط مسوولان به بازار سرمایه وارد شد که سرمایهگذاران را دچار نگرانی کرد که در نتیجه آنها را به سمت فروش دارایی‌های خود سوق داد اما در اواخر سال با خبر دولت مبنی‌بر فروش بلوک دارایی‌های ایران‌خودرو و سایپا موجب شد تا موجی از تقاضا در کلیت بازار به لیدری گروه خودرو شکل بگیرد. البته ناگفته نماند که جنگ روسیه و اوکراین در جهش قیمت نفت به سطوح بالاتر از 100دلار بر هر بشکه هم محرکی برای رشد پالایشی‌ها شد.
