صدور هندوانه‌ها در «بی‌آبی!»
تعادل |
روزانه بیش از ۷۰۰ کانتینر هندوانه از ایران به ترکیه صادر می‌شود؛ خبری جنجالی که از سوی نایب‌رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی اعلام شد و این سوال را به وجود آورد که آیا این اقدام تنها به صادرات آب منجر می‌شود یا در دل آن واردات ارز دیده شده است. به گفته اسماعیل مرادیان میزان صادرات هندوانه ایران به ترکیه به اندازه‌ای افزایش یافته که «کانتینرهای ترک برای حمل هندوانه میدان اصلی میوه و ترهبار را محاصره کرده‌اند و... قیمت این میوه در میدان اصلی میوه و ترهبار افزایش» پیدا کرده است. حال گمرک اعلام کرده که کل صادرات ایران در روز از سه مرز به ترکیه، در حال حاضر حدود ۴۰۰ کامیون است که هندوانه بخشی از آن بوده و حداکثر ۱۰۰ کامیون را شامل می‌شود. بنابر آمارهای منتشر شده، در سال ۱۴۰۰ در مجموع ۹۰۲ هزار و ۱۰۲ تن هندوانه به ارزش ۲۰۸ میلیون دلار به ۴۳ کشور صادرات انجام شده است. صادرات هندوانه ایران در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد در وزن و ۳۳ درصد در ارزش افزایش داشته است. این خبر اما واکنش مخالفان صادرکنندگان محصولات آب‌بر را به همراه داشت و موجب شد تا این گروه بر این نکته تاکید کنند که در شرایط کنونی که کشور با خشکسالی درگیر است، صادرات محصولات آب‌بر که در اصل صادرات آب محسوب می‌شود به زیان کشور خواهد بود و باید در شرایط کنونی به تولید محصولاتی که آب کمتری نیاز دارند روی آورد.
آمارهای ضدو نقیض درباره صادرات هندوانه!
اخیرا خبری مبنی بر صادرات روزانه بیش از ۷۰۰ کانتینر هندوانه از ایران به ترکیه منتشر شد؛ خبری که با واکنش‌های متعددی روبرو بود، چراکه ایران در شرایط بحران آب قرار دارد و صادرات هندوانه درواقع صادرات آب به حساب می‌آید.اسماعیل مرادیان نایب‌رییس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی با اشاره به افزایش صادرات هندوانه به ترکیه، گفت: ترک‌ها با هدف حفظ منابع آبی خود میزان کشت هندوانه را کاهش دادند؛ چرا که برای تولید یک کیلو هندوانه حداقل باید ۳۰۰ لیتر آب مصرف کرد از این‌رو میزان صادرات هندوانه از ایران به ترکیه شدت گرفته است. وی با بیان اینکه تنش‌های آبی در کشور شدت گرفته‌اند، تصریح کرد: کانتینرهای ترک برای حمل هندوانه میدان اصلی میوه و تره بار را محاصره کرده‌اند؛ روزانه بیش از ۷۰۰ کانتینر هندوانه از ایران به ترکیه صادر می‌شود و این مساله باعث شده است قیمت این میوه در میدان اصلی میوه و ترهبار افزایش پیدا کند. قیمت هندوانه در میدان به کیلویی ۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است.از آن‌سو، آمارهای منتشر شده از سوی گمرک ایران حکایت از این دارد که کل صادرات ایران در روز از سه مرز به ترکیه، در حال حاضر حدود ۴۰۰ کامیون است که هندوانه بخشی از آن بوده و حداکثر ۱۰۰ کامیون را شامل می‌شود.به گفته سخنگوی گمرک، در حال حاضر آخرین محموله‌های صادراتی هندوانه ایران به ترکیه در حال ارسال است و به زودی کاهش خواهد یافت، چرا که این کشور با رسیدن به فصل برداشت محصول داخلی، تعرفه‌های مربوط به صادرات هندوانه را که تا یک چهارم کاهش داده بود دوباره افزایش می‌دهد. اینکه ایران چقدر صادرات هندوانه انجام می‌دهد، طبق آمار اعلامی سخنگوی گمرک ایران، در سال ۱۴۰۰ در مجموع ۹۰۲ هزار و ۱۰۲ تن هندوانه به ارزش ۲۰۸ میلیون و ۵۸۳ هزار و ۶۳۱ دلار به ۴۳ کشور صادرات انجام شده است. صادرات هندوانه ایران در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد در وزن و ۳۳ درصد در ارزش افزایش داشته است.درباره مقاصد صادراتی هندوانه ایران نیز باید گفت که عمدتا کشورهای اروپایی میزبان آن هستند ولی از نظر وزنی و ارزش عمده این صادرات در کشورهای همسایه انجام شده است. بر اساس این گزارش، در سال گذشته ۴۶۵ هزار تن به ارزش ۹۵ میلیون دلار هندوانه از ایران به عراق صادر شده که بالاترین حجم صادرات این کالا به کشورهای طرف تجاری است. همچنین ۲۳۳ هزار تن به ارزش ۵۳ میلیون دلار به امارات، ۳۹ هزار تن به ارزش ۱۷.۴ میلیون دلار عمان، ۲۸ هزار تن به ارزش ۱۴ میلیون تن روسیه، ۵۵ هزار تن به ارزش ۱۱ میلیون تومان ترکیه، ۳۲ هزار تن به ارزش ۶.۴ میلیون دلار افغانستان، ۳۰ هزار تن به ارزش شش میلیون دلار قطر، صادرات هندوانه ایران بوده است. از سایر کشورهای واردکننده هندوانه ایران می‌توان به ارمنستان، اتریش، بلغارستان، سوییس، آلمان، دانمارک، انگلیس، ایتالیا، سوئد و صربستان اشاره کرد.
کشت محصولات آب بر آری یا خیر؟
هرچند بسیاری بر این موضوع تاکید می‌کنند که کاشت محصولات کشاورزی آب بر در شرایط کنونی که کشور با بحران آب از یک سو و کمبود برخی مواد غذایی از جمله گندم روبرو است را به صلاح نمی‌دانند، اما برخی از کارشناسان معتقدند که یک الگوی کشت مناسب در هر حوضه آبریز و منطقه‌ای خاص از ابعاد سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی مورد توجه است و هر کدام از این ابعاد می‌تواند معیار و میزانی بر الگوی کشت در هر حوضه آبریز محسوب شود. این دسته از کارشناسان به معیار مسوولان، کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی و اشاره کرده که معتقدند باید کشت گندم نسبت به کشت پسته و زرشک و هندوانه ارجحیت داشته باشد؛ تفکری که با برخی از مناطق کشور سازگار نیست چرا که کاشت هندوانه می‌تواند در برخی از مناطق درآمد کشاورزی را به‌شدت افزایش دهد، که این امر رشد صادرات و افزایش درآمد ارزی را به همراه خواهد داشت. این گروه بر این نکته نیز تاکید می‌کنند که میزان آب مجازی در 13 میلیون تن گندم که نیاز سالانه کشور است، 21 میلیارد متر مکعب است. این در حالی که اگر تمام گندم مورد نیاز کشور با واردات تامین شود و ارز مورد نیاز از طریق کشت و صادرات هندوانه تامین گردد، مقدار آب مجازی صادر شده کمتر از 4 میلیارد مترمکعب خواهد بود. این به معنی آن است که کاهش مصرف آب گران قیمت داخلی به میزان بیش از 17 میلیارد مترمکعب در سال خواهد بود.اما آنطورکه قاسم تقی‌زاده خامسی معاون سابق وزیر نیرو در صفحه اینستاگرام خود نوشته برای تولید هر کیلوگرم هندوانه به‌طور متوسط ۳۵۰ لیتر آب مصرف می‌شود و قیمت تمام شده هر لیتر آب در کشور حدود ۷۰۰ تومان است. به گفته وی کشوری که دچار خشکسالی بوده و بیش از ۵۰ درصد سدهای آن خالی از آب بوده و سرانه آب آن به کمتر از ۱۱۰۰ مترمکعب رسیده است چرا باید آب را در قالب هندوانه و گوجه فرنگی و… به ترکیه صادر کند که سرانه آب بالای ۱۷۰۰ مترمکعب دارد؟ خامسی نوشت: خرداد سال ۹۹ را یادآور می‌شوم که ترکیه با افزایش تعرفه واردات باعث فاسد شدن ۱۰ هزار تن هندوانه کشاورزان ایرانی در مرز بازرگان شد. ترکیه بعد از چین دومین صادرکننده هندوانه در جهان است!
