بورس بین‌الملل راه‌اندازی می‌شود؟
سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در برنامه صف اول شبکه خبر در خصوص وضعیت تجارت گفت: مناطق آزاد برای آن ایجاد شد که تولیدکنندگان بتوانند رقابت کنند، صادرات و تجارت داشته باشند و از یک سری معافیت‌هایی برخوردار باشند. یعنی از یک سری قوانین و مقررات سرزمین اصلی آزاد هستند. در اکثر مناطق آزاد دنیا معافیت مالیاتی، معافیت گمرکی، تسهیل در رفت و آمد اتباع خارجی در نظر گرفته می‌شود. پنج هزار و ۷۰۰ منطقه آزاد و ویژه در دنیا داریم که بخش عمده‌ای در چین هستند. ۷۵ درصد از تجارت چین در مناطق آزاد آن شکل می‌گیرد. وی ادامه می‌دهد: در ایران بر خلاف سایر نقاط دنیا، فلسفه اصلی کاربرد مناطق آزاد را نداشتیم. به عنوان نمونه فکر می‌شود مناطق آزاد برای محرومیت‌زدایی است در حالی که وجود سکونتگاه در مناطق آزاد به صلاح نیست. کشورها از منابع دولتی استفاده می‌کنند تا زیرساخت‌های آب و برق و اینترنت و ... را در مناطق آزاد فراهم کنند، اما ما منابع دولتی در توسعه این مناطق نداشتیم بنابراین در مناطق آزاد به سمت زمین فروشی برای جذب منابع رفته‌اند. بزرگ‌ترین منطقه آزاد ماکو با ۴۰۰ هزار هکتار است در حالی که وسعت زیاد مناطق بحث نظارتی را سخت می‌کند. محمد اظهار می‌کند: وقتی نمی‌توانیم منطقه را محصور کنیم نمی‌توانیم معافیت گمرکی را برای آن لحاظ کنیم و کارکردهای خود را از دست می‌دهد. از کارکرد مناطق آزاد دور شدیم و باعث شده نتوانیم به اهداف تبیین شده تولید و سرمایه‌گذاری و صادرات و ارز آوری دست پیدا کنیم. باید با توجه به هر منطقه و ویژگی‌های آن، راهبرد تعیین شود. از طرفی هنوز ۸ منطقه ما به ظرفیت و موفقیت نرسیده‌اند ۷ منطقه جدید هم اضافه شده‌اند. این مسوول در پاسخ به سوال برای عدم آسیب به این مناطق می‌گوید: برنامه ما در قدم اول این بود که کل ۷ منطقه جدید در ابعاد و استاندارد جهانی تعریف شدند. دوم اینکه در داخل مناطق آزاد جدید حتی‌المقدور سکونتگاه نباشد. سوم اینکه مشاورینی استخدام کرده‌ایم که برای هر منطقه طرح جامع تعریف کنند و در این طرح جامع استراتژی‌ها و برنامه‌های آتی آن منطقه با توجه به ظرفیت‌ها تبیین شود. محمد با اشاره به سهم مناطق آزاد از صادرات کشور اظهار می‌کند: صادرات به میزان سرمایه‌گذاری و تولیدی که در مناطق آزاد انجام می‌شود بر می‌گردد. سال گذشته یک میلیارد و ۹۶ میلیون دلار صادرات از مبدا مناطق آزاد صورت گرفته، ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در مناطق ویژه بوده و ۱۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار مجموع صادرات از مناطق آزاد و ویژه بوده است. در بحث واردات هم یک میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار واردات در مناطق آزاد، ۳ میلیارد و ۵۹۰ میلیون دلار در مناطق ویژه و درمجموع ۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار واردات به مناطق آزاد و ویژه صورت گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: تراز مناطق آزاد و ویژه در مجموع ۱۱ میلیارد دلار مثبت بوده است. در مناطق آزاد ما تراز تجاری هر سال منفی بوده و به‌طور مثال در سال ۹۵ منفی ۹۰۰ میلیون دلار بود که رو به بهبود بوده و در سال گذشته منفی ۱۰ میلیون دلار شده است. برای امسال برنامه‌ریزی شده تراز تجاری در مناطق آزاد مثبت شود. تراز تجاری در مناطق آزاد و ویژه روی هم مثبت است چون در مناطق ویژه صادرات نفتی هم لحاظ می‌شود.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره سهم شرکت‌های دانش بنیان در مناطق آزاد اظهار می‌کند: در مناطق آزاد ۳۶۰ هزار نفر و در مناطق ویژه ۱۷۱ هزار نفر و در مجموع این دو ۵۳۰ هزار نفر اشتغال ایجاد شده است. ۴۴۶ مجموعه واحد فناور و دانش بنیان در این مناطق فعال هستند. محمد با اشاره به علت تشکیل شرکت‌های صوری در مناطق آزاد چیست می‌گوید: ۲۴ هزار شرکت ثبت شده داشتیم که ۱۴ هزار شرکت صوری بودند و تعطیل کردیم ما شرکت‌ها را رصد می‌کنیم. وقتی به فعال اقتصادی وعده معافیت مالیاتی می‌دهید، اما بعد از چند سال قانونی وضع شود که مالیات بدهد دچار ضرر می‌شود. مناطق آزاد باید با قوانین خاص خود اداره شود. ارکان و دستگاه‌ها باید با رییس منطقه هماهنگ باشند، اما این مشکل وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: باید مشکلات را حل کنیم جلوگیری از فرار مالیاتی باید انجام شود، اما اینکه به دلیل مشکلات به کارکرد اصلی مناطق آزاد خدشه وارد کنیم درست نیست و در این شرایط داشتن این مناطق کار بیهوده‌ای است. در جلسات شورای عالی مناطق آزاد اصل بر این است مناطق آزاد را داشته باشیم قوانینی که داریم، با همکاری دستگاه‌ها باید اجرایی شود و کارگروهی تعریف شده تا موضوعات بین دستگاه‌ها اجرایی شود و ظرف ۳ تا ۴ ماه کار انجام می‌شود. این مسوول در پاسخ به سوال اینکه چه مقدار سهم واردات باید به مناطق آزاد دهیم اظهار می‌کند: ۱.۱ میلیارد دلار واردات مناطق آزاد است که ۵۰ درصد مواد اولیه تولیدکنندگان بوده است. این میزان نسبت به کل واردات کشور ۲ درصد بوده است. وی ادامه می‌دهد: ۷ درصد از قاچاق کشور به مناطق آزاد مربوط می‌شود. کنترل قاچاق در مناطق آزاد با توجه به اینکه محصور بودن را ندارند سخت است، اما ابزارها و ساز وکار دیده‌ایم که روز به روز کمتر شود.
محمد به راه‌اندازی بورس بین‌الملل اشاره کرده و می‌گوید: یکی از کارکردهای مناطق آزاد خدمات پولی و بانکی و سرمایه‌ای برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی است. پیگیر هستیم و جلساتی با بورس برای راه‌اندازی بورس بین‌الملل و سازو کارها و ابزار مالی مورد نیاز سرمایه‌گذاران داشتیم. موافقت اولیه در بورس گرفته شده چارچوب‌ها در حال طراحی است. رایزنی‌ها شده سهامداران اصلی بورس بین‌الملل مجموعه‌های معتبر جهانی باشند. راه‌اندازی بورس بین‌الملل بستگی به همکاری بورس دارد و این کار تا پایان امسال می‌تواند به ثمر برسد.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره کارکرد بانک آفشور می‌گوید: مجوز تاسیس بانک آفشور در مناطق آزاد را از بانک مرکزی گرفته‌ایم و شیوه نامه در دست تدوین است. بانک آفشور وابستگی به بانک مرکزی ندارد، اما بانک مرکزی روی آن نظارت دارد. سهامداران می‌توانند بین‌المللی باشند در جذب منابع مالی را می‌تواند راحت انجام دهد. پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال این بانک هم عملیاتی شود.
