صیانت از کودکان در فضای مجازی به‌سبک امریکایی و اروپایی
در عصر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌هایی که در معرض خطرات فناوری‌های نوین قرار دارند، کودکان و نوجوانان هستند. پلتفرم‌های بزرگ فناوری در سراسر جهان این قشر را هدف تبلیغات متمرکز خود قرار داده‌اند، داده‌های آنها را جمع‌آوری می‌کنند و بدون در نظر گرفتن سلامت ذهنی حساس آنها، هرگونه محتوایی را عرضه می‌کنند. از این روز اخیرا دولت‌های مختلف از فرانسه، امریکا و انگلیس گرفته تا چین و هند قوانینی وضع کرده‌اند تا نسل آینده را در برابر خطرات پنهان در فضای آنلاین مصون کنند.
وسعت محتوای خطرناک در شبکه‌های اجتماعی چنان گسترده است که نمی‌توان در این زمینه میان پلتفرم‌های مختلف تمایز قائل شد. این درحالی است که تلاش‌های شرکت‌ها نیز برای محافظت از کودکان چندان کارآمد نبوده و به مذاق سیاستمداران خوش نیامده است. در همین راستا دولت‌های مختلف سراسر جهان سعی دارند هرچه سریع‌تر نسل جوان خود را در برابر آسیب‌های موجود در فضای آنلاین محافظت کنند. آنها با قوانین مختلف این آسیب‌ها را هدف گرفته‌اند و سعی دارند شبکه‌های اجتماعی را نسبت به این موضوع مسوولیت‌پذیر کنند. از سوی دیگر مساله جمع‌آوری داده‌های کودکان برای ایجاد تبلیغات هدفمند نیز دردسرساز شده است. این روند هرچند بی‌خطر به نظر می‌رسد اما کودکان را در معرض تبلیغات متعددی قرار می‌دهد که مصرف گرایی را رواج می‌دهند. در کنار آن برخی اوقات اپ‌ها با فریب کودکان آنها را وادار به خرید می‌کنند و در نتیجه باری مادی برای والدین ایجاد می‌شود. علاوه بر آن احتمال فاش شدن این اطلاعات و دسترسی مجرمان و آزارگران به این داده‌ها نیز وجود دارد. در این میان پلتفرم‌ها قابلیت‌های لازم برای نظارت والدین بر فعالیت‌های آنلاین کودکانشان را فراهم نکرده‌اند. موضوع دیگر بحث احراز هویت سنی استفاده از پلتفرم‌ها است که در بسیاری موارد نادیده گرفته شده و پلتفرم‌ها برای جذب مخاطب و بدون در نظر گرفتن آسیب‌ها عضویت کاربران را بدون احراز شرایط سنی قبول می‌کنند. اکنون و با مشاهده عواقب این خطرات به نظر می‌رسد تغییراتی در مسیر حکمرانی کودکان در فضای مجازی در شرف وقوع است و این تغییرات در سال گذشته سرعت بیشتری نیز گرفته است. قانونگذاران که از بی‌مسوولیتی پلتفرم‌ها به تنگ آمده‌اند، این‌بار سعی دارند با وضع قوانینی سختگیرانه آنها را وادار کنند وظیفه خود در قبال نسل آینده را ایفا کنند.
افزایش استانداردهای ایمنی آنلاین برای کودکان در سنگاپور
سنگاپور در مارس ۲۰۲۲ میلادی از قوانین جدیدی برای مقابله آزار آنلاین کودکان رونمایی کرد. طبق این قوانین پلتفرم‌های آنلاین موظف هستند در صورت گزارش محتوای مخرب اقداماتی انجام دهند و سیستم‌هایی مانند فیلترهای مختلف برای محافظت از کودکان به کار گیرند. ژوزفیم تئو وزیر ارتباطات و اطلاعات سنگاپور در مارس ۲۰۲۲ میلادی از طراحی قوانین جدید به پارلمان این کشور خبر داد که هدف آنها افزایش استانداردها برای ایمنی آنلاین و در راستای قوانینی است که اخیراً در استرالیا و انگلیس برداشته شده است. به گفته او قوانین جدید سنگاپور روی ۳حوزه ایمنی کودکان، گزارش دهی کاربران و اعتبار پلتفرم تمرکز کرده است. طبق این قوانین پلتفرم‌ها باید تضمین کنند سیستم‌های به کار گرفته شده برای کاهش خطرات پیش روی کودکان و افراد جوان در مقابل محتوای مخرب قدرتمند هستند. سیستم‌های مذکور باید شامل فیلترهای محتوا برای حساب‌های کاربری کودکان و روش‌هایی برای والدین باشند تا فعالیت کودکانشان در فضای آنلاین را نظارت و مدیریت کنند. همچنین پلتفرم‌ها باید راه‌های ساده‌ای برای گزارش محتوای آزاردهنده ایجاد کنند. آنها باید نسبت به ارزیابی‌ها و انجام اقداماتی براساس گزارش‌های ارزیابی پاسخگو باشند. همچنین شرکت‌های فناوری باید درباره اقداماتی که در زمان مناسب اتخاذشده به کاربران اطلاع‌رسانی کنند. طبق این دستورالعمل، پلتفرم‌ها باید به‌طور مرتب گزارش‌هایی درباره تأثیرگذاری اقداماتشان از جمله اطلاعاتی درباره میزان ارتباط محتوای مخرب در پلتفرم‌ها، گزارش‌های دریافتی از کاربران که براساس آنها اقداماتی انجام شده و سیستم فرایندهایی برای مقابله با محتوای مذکور منتشر کنند.
ممنوعیت جمع‌آوری اطلاعات کودکان در فرانسه
فرانسه نیز یکی دیگر از کشورهایی است که محافظت از کودکان در فضای آنلاین را در دستور کار خود دارد. در نوامبر ۲۰۲۱ میلادی فرانسه اعلام کرد به زودی تولید‌کنندگان موبایل و رایانه مانند اپل و غیره را وادار می‌کند گزینه‌ای برای محدود کردن دسترسی کودکان به اینترنت را برای والدین فراهم کنند. این قانون در اوایل نوامبر ۲۰۲۱ میلادی توسط اعضای پارلمان این کشور ارایه شد و امانوئل مکرون رییس‌جمهور فرانسه نیز از آن استقبال کرد. او در توئیتی در این باره نوشت: ما در مقابله با خطرات فناوری قانون را تغییر می‌دهیم تا قابلیت‌های کنترل والدین به‌طور پیش فرض بر موبایل، رایانه و تبلت‌های مورد استفاده کودکان نصب شود. در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی نمایندگان پارلمان فرانسه نیز قانون را تأیید کردند. پس از آن و پس از تکمیل فرایند در کمیته ملی و سنای فرانسه ماکرون این قانون را در ۲ مارس ۲۰۲۲ میلادی امضا و اجرایی کرد. همچنین این قانون به‌طور کاملاً واضح استفاده و جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران زیر سن قانونی را برای مقاصد تجاری مانند بازاریابی مستقیم ممنوع می‌کند. این ممنوعیت تا زمانی که فرد به سن قانونی برسد پابرجا می‌ماند. قانون مذکور بخشی از تلاش فرانسه برای محافظت از کودکان در مقابل محتوای نامناسب آنلاین است. طبق این قانون تولید‌کنندگان و بقیه دست اندرکاران بازار از جمله واردکنندگان، توزیع‌کنندگان و فروشندگان کالاهای دست دوم وظیفه دارند تضمین کنند دستگاه‌ها قبل از عرضه در بازار مجهز به سیستم کنترل والدین است.
توصیه‌های دولتی هند برای مقابله با اعتیاد آنلاین کودکان
در این میان شیوع همه‌گیری کرونا هند را مجبور کرد اقداماتی برای حفاظت از کودکان در فضای آنلاین به کار بگیرد. پاندمی کووید ۱۹ سبب شد دانش‌آموزان بیش از پیش به فناوری اینترنت وابسته شوند. از سویی آنها از اینترنت برای حضور در کلاس‌های درس استفاده می‌کردند و از سوی دیگر به بازی‌های رایانه‌ای معتاد می‌شدند. در همین دولت هند دستورالعملی برای معلمان و والدین در خصوص ایمنی بازی‌های آنلاین صادر کرده است. طبق این دستورالعمل خرید در اپ‌های بازی بدون تاییدیه والدین مجاز نیست و باید از روش‌های پرداخت با رمز یک‌بار مصرف (OTP) استفاده شود. به این ترتیب باید از ثبت کارت‌های نقدی و اعتباری برای عضویت در اپلیکیشن‌ها اجتناب شود و محدودیتی برای مقدار هر تراکنش وضع شود. براساس دستورالعمل مذکور دولت هند اعلام کرده والدین و کودکان مراقب رفتارهای خصوصی عجیبی باشند که با فعالیت‌های آنلاین کودکان مرتبط است یا درباره افزایش مدت زمانی که در فضای آنلاین به خصوص شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، دقت کنند. علاوه بر آن هنگامی که کودک مشغول بازی آنلاین است در صورت وقوع رویدادی عجیب، باید اسکرین شات گرفته و مورد مذکور گزارش شود. والدین و معلمان باید کودک را تشویق کنند حریم خصوصی خود را در فضای آنلاین محافظت کنند و برای این منظور از آنها بخواهند از آواتارهایی استفاده کنند که هویت واقعی‌شان را افشا نمی‌کند. علاوه بر آن باید از نرم افزارهای آنتی ویروس و ضد جاسوسی استفاده کرد. قابلیت‌هایی برای کنترل والدین در دستگاه یا مرورگر یا اپ تعیین شود تا میزان دسترسی به محتوا و خرید در بازی محدود شود. هوشیاری در صورتیکه فردی بخواهد محاوره‌ای نامناسب با کودک ایجاد کند یا از او جزییاتی از اطلاعات خصوصی بپرسد.
کسب رضایت والدین استرالیایی برای پلتفرم‌ها اجباری شد
در این میان استرالیا یکی دیگر از کشورهای پیشرو در زمینه وضع قوانینی جهت محافظت از کودکان در فضای آنلاین است. در این کشور پیش نویس قانونی ارایه شده تا شبکه‌های اجتماعی را وادار کند برای کاربران کمتر از ۱۶ سال رضایت والدین را دریافت کنند. در این پیش نویس جریمه‌ای تا ۱۰ میلیون دلار استرالیایی (۷.۵ میلیون دلار) برای پلتفرم‌های اینترنتی خاطی در نظر گرفته شده است. طبق لایحه «حریم خصوصی آنلاین» شبکه‌های اجتماعی که طیف مختلفی از برنامه‌ها از ردیت گرفته تا اپ‌های موبایل را در بر می‌گیرند، موظف هستند گام‌های متناسب برای تعیین سن کاربران و اولویت دادن منافع کودکان هنگام جمع‌آوری اطلاعات انجام دهند. به این ترتیب استرالیا نیز به جمع کشورهایی می‌پیوندد که مشغول کنترل سنی شبکه‌های اجتماعی هستند و تلاش دارند قدرت شرکت‌های فناوری بزرگ را کنترل کنند.
۱۵ استاندارد انگلیس برای محافظت از کودکان
درسال گذشته میلادی انگلیس قانونی شامل ۱۵ استاندارد را اجرا کرد که هدف آن حفظ حریم خصوصی برای کودکان در فضای آنلاین است. به بیان دقیق‌تر مجموعه‌ای از قوانین درباره شیوه کنترل اطلاعات کودکان در سرویس‌های آنلاین در انگلیس اجرا شد. قانون «طرح سن مناسب» در سال ۲۰۱۸ میلادی به عنوان بخشی از قانون حفاظت از اطلاعات (نسخه انگلیس از مقررات عمومی حفاظت از اطلاعات اتحادیه اروپا) نوشته شده بود. طبق این قانون وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها باید منافع کاربران کودک را در نظر بگیرند یا با جریمه‌ای معادل ۴ درصد از درآمد جهانی خود روبرو خواهند شد. پلتفرم‌ها مجبور هستند کل سرویس‌های خود را منطبق با قانون جدید ارایه کنند یا کاربران زیر سن قانونی را شناسایی و در خصوص آنها با دقت و احتیاط عمل کنند. به‌طور کلی در قانون «طرح سن مناسب» ۱۵ استاندارد تعیین شده که شرکت‌ها باید در سرویس‌های مورد استفاده کودکان اجرا کنند. به این ترتیب حفاظت از اطلاعات کاربران زیر سن قانونی به یک اولویت از مرحله طراحی سرویس تبدیل می‌شود.استانداردهای مذکور شامل اپ‌های مختلف،
اسباب بازی‌هایی که با شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین مرتبط می‌شود و حتی وب سایت‌های آموزشی و سرویس‌های پخش محتوا را در بر می‌گیرد. طبق قانون مذکور ردیابی مکانی، پروفایل بندی، استفاده از تکنیک‌هایی که کاربران را تشویق می‌کند اطلاعات خصوصی را در اختیار سرویس‌ها قرار دهند، از جمله مواردی هستند که باید محدود یا مسدود شوند. البته دفتر کمیسیونر اطلاعات انگلیس هشدار داد در صورت رصد هرگونه نشت اطلاعاتی که خطری برای کودکان به حساب بیاید، اقدامات سختگیرانه‌ای انجام خواهد شد. براساس این قانون شرکت‌ها یک سال (تا ۲ سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی) فرصت داشتند تا اقدامات لازم را برای اطاعت از این قانون اجرا کنند. البته برخی پلتفرم‌ها تغییراتی نیز در این زمینه انجام داده‌اند.
در این میان امریکا نیز در کنار اروپا و آسیا سعی دارد از کودکان محافظت کند. پس از افشاگری فرانسیس هوگن کارمند سابق فیس بوک و اسناد داخلی اینستاگرام که نشان می‌داد این پلتفرم برای سلامت ذهنی نوجوانان خطرناک است، گزارش‌های مختلفی بررسی شد و حتی آدام موسری مدیر اینستاگرام برای شهادت به کنگره احضار شد. پس از این جنجال‌ها لایحه ایمنی آنلاین کودکان توسط دوسناتور امریکایی از احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه ارایه شد. طی این لایحه پلتفرم‌های آنلاین موظف می‌شوند به والدین برای کنترل بهتر فعالیت‌های آنلاین فرزندانشان کمک کنند. طبق آن پلتفرم‌های آنلاین ملزم هستند از ترویج رفتارهای مخرب از جمله خودکشی، آسیب به خود، اختلالات غذا خوردن و قلدری اجتناب کنند. همچنین ابزارهایی در اختیار والدین کودکان زیر ۱۶ سال قرار می‌گیرد تا از آنها محافظت شود از جمله توانایی اصلاح الگوریتم‌های توصیه محتوا، ممنوع کردن نوع خاصی از محتوا، جلوگیری از دسترسی طرف‌های ثالث به داده‌های افراد زیر سن قانونی و محدود کردن مدت زمانی که کودکان صرف فضای مجازی می‌کنند. در کنار این موارد لایحه مذکور پلتفرم‌های اینترنتی را ملزم می‌کند گزارش‌های سالانه درباره ریسک‌های احتمالی برای افراد زیر سن قانونی منتشر کنند.
تلاش چین برای جلوگیری از اعتیاد کودکان به اینترنت
چین از ۲۰۲۱ میلادی اقداماتی سختگیرانه علیه شرکت‌های فناوری بزرگ را آغاز کرد و در همین راستا سیلی از قوانین مختلف در این زمینه ارایه شد. اداره فضای سایبری چین (CAC) پیش‌نویس قوانینی برای شرکت‌های حوزه پخش محتوا ارایه کرده تا با ایجاد قابلیتی جدید از اعتیاد افراد زیر سن قانونی به بازی‌های رایانه‌ای و اینترنت جلوگیری کنند. طبق پیش‌نویس قوانین مذکور، شرکت‌های فعال در حوزه‌های قمار آنلاین، پخش زنده محتوا، تولید محتوای صوتی و ویدئویی در چین باید یک قابلیت «حالت جوان» برای حفاظت از افراد زیر سن قانونی در پلتفرم شأن ایجاد کنند. به گفته این سازمان پلتفرم‌های بزرگ باید به‌طور مرتب میزان حفاظت سایبری از افراد زیر سن قانونی را ارزیابی کنند تا محیطی سالم برای آنها فراهم شود. همچنین شرکت‌های مذکور باید مدت زمانی که این گروه روزانه در پلتفرم‌شان وقت می‌گذرانند را محدود کنند. مقامات چین مدت‌ها است که درباره اعتیاد به بازی‌های آنلاین و اینترنت میان نوجوانان و جوانان نگران هستند. سال گذشته میلادی چین قوانین جدیدی برای محدود کردن وقت گذرانی افراد زیر ۱۸ سال در بازی‌های ویدئویی وضع کرد و مدت زمان مجاز برای این گروه سنی را به سه ساعت در هفته کاهش داد.
