بی‌اعتنایی به پایان یک ضرب‌الاجل

گروه راه و شهرسازی|

تلنگر فاجعه ریزش ساختمان «12 طبقه» متروپل، مدیریت شهری پایتخت را برای شناسایی، معرفی و توقف فعالیت 129 ساختمان بسیار پرخطر تهران به تکاپو انداخت، به گونه‌ای در نخستین نشست علنی شورای شهر تهران پس از این سانحه، مدیریت شهری بر انتشار فهرست این ساختمان‌ها با هدف جلوگیری از تکرار «متروپل» در پایتخت تاکید کرد و مهلتی یک هفته‌ای به سازمان آتش نشانی داد تا فهرست یادشده را منتشر کند. با وجود این، حالا نه یک هفته که بیش از دو هفته از اعلام این ضرب الاجل و این فهرست همچنان محرمانه است. با وجود این، آنگونه که قدرت‌الله محمدی مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران به فارس گفته است: با مالکان ساختمان‌های ناایمن جلسه داریم و همچنین دادستانی هم ورود کرده است.تعدادی از مالکان پای کار آمده‌اند و تعامل خوبی برقرار شده و گام‌های خوبی در زمینه ایمن‌سازی انجام شده است.اسامی ساختمان‌های ناایمنی که مالکان آنها تا 3 ماه آینده پای کار نیایند حتما اعلام می‌شود و با کسی تعارف نداریم.

به گزارش «تعادل»، در جلسه دیروز شورای شهر تهران نیز مهدی عباسی، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران، از عدم انتشار ساختمان‌های ناایمن انتقاد کرد و گفت: قرار بود سازمان آتش نشانی لیست ساختمان‌های ناایمن را منتشر کند، اما هنوز این لیست منتشر نشده است. هیچ محدودیتی در انتشار لیست ساختمان‌های ناایمن وجود ندارد.

    محدودیت‌های امنیتی در افشای  نام ناایمن‌ها

بر اساس این گزارش، اگرچه از سوی مسوولان مدیریت شهری گفته می‌شود که هیچ محدودیتی برای انتشار فهرست ساختمان‌های پرخطر تهران وجود ندارد، اما به گفته معاون سابق شهرداری تهران، اعلام اسامی ساختمان‌های ناایمن تهران به دلیل محدودیت‌های امنیت ملی مقدور نیست. به گزارش «تعادل»، در آستانه چهارمین سالروز فاجعه پلاسکو، احمد خرم، رییس وقت سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در یک برنامه صبحگاهی تلویزیونی که عبدالرضا گلپایگانی، معاون وقت شهردار تهران نیز در آن حضور داشت، گفت: بیش از 30 هزار واحد شبیه پلاسکو در تهران داریم که در مقابل حریق از ایمنی لازم برخوردار نیستند. اما مسوولان حقایق را به مردم نمی‌گویند تا نگران نشوند. بیش از 300 تا 400 هزار واحد ساختمان با یک زلزله 6 تا 7 ریشتری در تهران نابود می‌شوند. در زیر بخشی از تهران، آب‌های زیر سطحی وجود دارد که به هنگام زلزله، موجب خواهد شد ساختمان‌ها به‌طور مستقیم به سمت پایین فرو برود. من نمی‌دانم چرا این مسائل را مطرح نمی‌کنیم و نگران این هستیم که مردم از وضعیت خودشان نگران شوند. مردم وقتی بفهمند به سازمان نظام مهندسی، به شهرداری و به دولت فشار می‌آورند تا کار انجام شود. اطلاعات ندادن درست یکی از ضایعات مساله است. در مقابل، اما گلپایگانی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در پاسخ به این سوال مجری که چرا اسامی ساختمان‌های ناایمن برای مردم اعلام نمی‌شود، گفت: به خاطر امنیت ملی نمی‌توانیم نام ساختمان‌های نا ایمن پایتخت را اعلام کنیم. اعلام اینکه در شهری مثل تهران کدام ساختمان‌ها آسیب‌پذیری بالایی دارند، درست است که به افزایش حساسیت جامعه نسبت به مساله ایمنی کمک می‌کند، اما از منظر امنیت ملی هم محدودیت‌هایی وجود دارد و نمی‌شود همه اطلاعات وضعیت موجود شهر را به صورت علنی اعلام کرد. قرار بود، در سامانه پایش ایمنی ساختمان‌ها، فهرست ساختمان‌های ناایمن منتشر شود، اما محدودیت‌های امنیتی مانع این کار شد.

   ضمانت اجرایی عدم تکرار حادثه متروپل  در تهران؟

دیروز اما ناصر امانی، دیگر عضو شورای شهر تهران نیز درباره حادثه متروپل با بیان اینکه این حادثه به تهیه یک گزارش ملی نیاز دارد و باید توسط یک جمع کارشناس و دانشگاهی بی‌طرف و خارج از ساختار مدیریت شهری و حاکمیتی تهیه و ارایه شود، اظهار کرد: در حادثه متروپل شهرداری آبادان؛ منطقه آزاد اروند، سازمان نظام مهندسی استان خوزستان، مهندسین ناظر و پیمانکار، دخیل بودند. اما در گزارش ارایه شده از سوی آقا میری هیچ اشاره‌ای به نقش این پنج سازمان نشده است. امانی گفت: به نظرم در این گزارش فقط جنبه‌های فنی و مهندسی مدنظر است و ضمانت اجرایی برای عدم تکرار این حادثه مخصوصا برای ما که در شورای شهر تهران هستیم و کمیسیون عمران و حمل و نقل که اگر حادثه‌ای در تهران رخ دهد ما مسوول هستیم، وجود ندارد؛ صدها ساختمان در دست ساخت در شهر تهران داریم که مشکل سازه‌ای دارند. عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه چه ضمانت اجرایی هست که ساختمان‌های ساخته شده یا در حال بهره‌برداری یا در حال ساخت در تهران مشکل سازه‌ای نداشته باشند، اظهار کرد: لازمه این کار همکاری مشترک بین ما و نظام مهندسی استان تهران است تا تیم‌های مشترکی تشکیل دهیم و به مردم از این جهت اطمینان خاطر دهیم که آیا در شهر تهران ساختمانی که آسیبی مثل متروپل برای‌مان به ارمغان آورده باشد داریم یا نداریم.

    اصرار مالک متروپل به تغییر سازه

بر اساس این گزارش، سید محمد آقامیری در هفتادمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران ضمن ارایه گزارشی در خصوص حادثه متروپل آبادان اظهار کرد: اصرار مالک در این ساختمان تغییرات پی در پی در طرح بوده است و بنابر اعلام نماینده شرکت نقشیاد که در ابتدا اجرای طرح را بر عهده گرفته بود، این ساختمان در آغاز با اسکلت فلزی و در شش طبقه طراحی شده بود که در ادامه بر اساس اصرار مالک به سازه‌های بتنی تغییر کرد که با توجه به این موضوع، شرکت نقشیاد از ادامه پروژه انصراف داد. آقامیری با بیان اینکه ایمنی، صاحب صلاحیت نبودن طراحان طرح و استاندارد نبودن سازه‌ها از جمله عواملی بوده که طرح را مسدود کرده بود، یادآور شد: مهندسان ناظر دیگری برای این طرح پیش بینی شده بود که به دلایل حقوق و مزایا و مواردی از این قبیل، ناظران انصراف دادند.

وی با اعلام اینکه در اسفند ۹۸ مجوز افزایش طبقات از سوی شهرداری آبادان صادر می‌شود، خاطرنشان کرد: مجوز افزایش طبقات تا ۱۲ طبقه صادر شده بود و با توجه به اینکه سه طبقه بدون نقشه مقاوم‌سازی اضافه شده بود، مشکلاتی را ایجاد می‌کند و اعلام می‌شود که ساختمان در معرض خطر اساسی قرار دارد و کمتر از یک ماه از این هشدار، متروپل فرو ریخت.

وی با بیان اینکه ضعف دانش کارفرمایان و در اولویت بودن منافع مالی برای آنان یکی از دلایل این حادثه بود، گفت: وقتی ۴۵ روز برای طراحی سازه زمان نیاز است نباید به یک یا دو هفته کاهش پیدا کند و همچنین زمان کنترل مضاعف کاهش یابد تا پروانه سریعتر صادر شود که این روند در خصوص ساختمان متروپل اتفاق افتاد. آقامیری با اشاره به ضعف در کنترل کیفی مصالح یادآور شد: عدم به کارگیری مجری ذیصلاح نیز از دیگر چالش‌هایی است که در مترو پل و همچنین در تهران نیز شاهد آن هستیم.

     فساد‌پذیری نظارت بر ساختمان‌سازی

آقامیری با اشاره به عدم استمرار نظارت بر ساختمان در زمان ساخت و بهره‌برداری اظهار کرد: فسادپذیر بودن نظارت نیز از دیگر چالش‌هایی بود که در این پروژه با آن رو به رو بودیم. وی به مباحث حقوقی برای ضمانت اجرایی طرح اشاره کرد و افزود: مردم باید بدانند که قوانین باید در ساخت و ساز رعایت شود و اینگونه نباشد که سازندگان بی‌توجه به ضوابط ساخت و ساز را انجام دهند. عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه هنوز آمار ایمنی سازه‌ها اعلام نشده است، خاطرنشان کرد: در ۲۰ سال گذشته چهار مرتبه طراحی سازه با محوریت مقاوم‌سازی تغییر یافته است و اگر تصور کنیم ساختمانی ۲۵ سال یا ۴۰ سال پیش ساخته شده، باید ببینیم تا چه میزان ایمنی دارند، لذا باید ساختمان‌های قدیمی بالای ۵۰ سال بررسی شوند که در برابر حوادثی همچون زلزله مقاوم هستند یا خیر؟ که البته پاسخ این سوال خیر است. وی افزود: زمانی باید پروانه ساختمان‌ها صادر شود که هر پنج ناظر ساختمان تاییدیه را اعلام کنند و تنها در این صورت باید انشعابات به ساختمان‌ها ارایه شود؛ این اقدام گلوگاهی برای جلوگیری از تخلف است. رییس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه در زمینه ساختمان متروپل باید بحث ویژه انجام شود و خروجی خوبی داشته باشد، گفت: ما هرچه بررسی انجام دادیم متوجه نشدیم که اقدامات و نظارت آزمایشگاهی در این طرح انجام شده است یا خیر؟

اعتراف به ناتوانی مدیریت شهری در ساماندهی ترافیک

در حالی که اعضای شورای ششم تهران و شهردار منتخب این شورا در دوران رقابت‌های انتخاباتی و همچنین در ماه‌های آغازین فعالیت خود تاکید می‌کردند با مدیریت جهادی و با کار و تلاش شبانه روزی می‌توانند مشکلات شهر تهران را حل کنند، دیروز مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران به صراحت اعلام کرد که متأسفانه شهرداری و شورای شهر نیز بیش از این نمی‌تواند برای ترافیک تهران کاری انجام دهند. البته این حرف به خودی خود، سخنی درست و دقیق است. در سال‌های قبل و به ویژه در دوران شیوع پاندمی کرونا در تهران، محسن هاشمی، رییس وقت شورای شهر تهران و همچنین سایر مسوولان شهرداری نیز همواره تاکید می‌کردند که نوسازی ناوگان حمل و نقل پایتخت که پیش نیاز ساماندهی ترافیک به شمار می‌رود، بدون همکاری دولت و انجام تعهدات مالی دولت مقدور و میسور نیست. اما در دوره جدید این اظهارات مورد انتقاد اعضای شورای شهر و مدیران شهرداری قرار گرفت. از جمله خالی ماندن انبار قطعات یدکی مترو یا فرسودگی و از رده خارج شدن چند هزار اتوبوس را به پای ندانم کاری و سوءمدیریت مدیران قبلی ثبت کردند. حال آنکه این مساله نه ناشی از سوءمدیریت که ناشی از ناتوانی مالی شهرداری و وابستگی این نهادشهری به بودجه دولت بوده است. دولت نیز در دوران تحریم دچار تنگنای مالی شده و مسائلی همچون ناوگان شهری برای آن در اولویت نیستند. مهدی چمران، رییس شورای شهر دیروز در حاشیه هفتادمین جلسه شورای شهر تهران و در جمع خبرنگاران با اشاره به طرح ترافیک تهران گفت: طرح ترافیک جاری است و دوربین‌ها در حال کار هستند اما متأسفانه ترافیک تهران شرایط قبل خود را دارد و باید توجه داشت که شورای شهر و شهرداری بیشتر از این نمی‌توانند کاری کنند. تمامی دستگاه‌ها باید پای کار بیایند. دولت باید بودجه‌ای را برای حمل و نقل عمومی در نظر بگیرد و در بستر آن می‌توانیم ۵۰۰ واگن مترو را خریداری کنیم.