محمد طبیبیان: فشار مالیاتی به مردم غلط است

اقتصاد ما در این مقطع مانند بیماری است که نیاز مبرم به دارویی دارد تا علی‌الحساب زنده بماند برای اینکه در مراحل بعدی به بهبود و تقویت شرایط خودش بپردازد. آن دارو برای اقتصاد کنونی، احیای برجام است. تنها با احیای این توافق است که مسوولان می‌توانند از فواید اقتصادی‌اش برای بهبود اوضاع استفاده کنند. زیرا حتی اگر آقایان بپذیرند که وارد حوزه اصلاحات پولی یا بودجه‌ای شوند، این دو مقوله نیز امری زمانبر است و مدتی طول می‌کشد تا اثرات خود را نشان دهد.  این جملات، تازه‌ترین اظهارنظر دکتر محمد طبیبیان، اقتصاددان درباره وضعیت اقتصادی کشور است. او همچنین تاکید دارد که وقتی تولید ملی و درآمد مردم روز به روز تنزل پیدا می‌کند، افزایش فشار مالیات، سیاستی بسیار اشتباه است و نتیجه عکس می‌دهد. به باور او راهکار اصلی رونق اقتصاد و بهبود معاش مردم (پس از خوردن داروی احیای برجام) افزایش تولید ملی است. طبیبیان در گفت‌وگو با جی‌پلاس، درباره وضعیت اقتصادی و تورم فزاینده در کشور گفت: ابزار معمول کشورها برای کنترل نرخ تورم، کنترل نقدینگی در اقتصاد است ولاغیر. در کشور ما به دلیل ارتباط تنگاتنگ فرایند‌های بودجه‌ای و تامین مالی با ایجاد نقدینگی، به نظرمن باید ابتدا نظم و انضباط بودجه‌ای ایجاد شود. پیوسته دولت‌ها از طریق بانک مرکزی و سیستم بانکی، پول ایجاد کرده‌اند و برای اهداف مختلف هزینه کرده‌اند، این امر محدود به بودجه هم نمی‌شود و ریشه و سوخت تورم را فراهم آورده است.  وی گفت: اما مشکل فقط تورم نیست. ما با تنزل تولید ملی و فرسایش سرمایه‌های جامعه، کاهش سرمایه‌گذاری جدید، مهاجرت نیروی کار و افزایش فقر هم روبرو بوده‌ایم. کاهش تورم به معنی منتفی شدن این گرفتاری‌ها نیست و برای حل این مشکلات تدبیرهای مختلف و جدی لازم است.

    کسب درآمد از کیسه مردم

طبیبیان افزود: اما متأسفانه تیم رییسی مشابه تیم دولت قبل برای اجتناب از تصمیم‌های کارساز در کاهش هزینه، اقدامات دیگری انجام می‌دهد که بارزترین آن افزایش کسب درآمد از کیسه مردم از طریق افزایش فشار مالیاتی برای اجتناب  از کاهش اساسی هزینه‌ها و اجتناب از بازسازی نظم مالی، شامل نظم بودجه‌ای و هزینه‌های بخش حکومتی است. به نظر می‌رسد دولتمردان چندان اهمیتی به این نمی‌دهند که پول‌های به دست آمده از جیب مردم، در چارچوب بودجه‌ای غیرکارآمد و کم بازده مصرف می‌شود. این اقتصاددان گفت: تاکنون دیده‌ایم که یک عضو دولت، مانند بازیکنی بود که با گل به خودی تاثیر منفی ایجاد کرد که مدت‌ها ادامه خواهد داشت. به نظر می‌رسد یکی - دو تن دیگر هم در تیم ایشان وجود دارند که درصدد زدن گل‌هایی به تیم خودشان هستند. در شرایطی که درآمد و معیشت مردم در حال تنزل است در هر چارچوب تصمیم‌گیری معقول، باید بار مالیات کاهش یابد نه اینکه به شکل‌های مختلف مردم را بتکانند و نرخ‌ها را افزایش دهند. وی ادامه داد: بی‌تردید با شیوه‌ای  که آقایان در پیش گرفته‌اند، نمی‌توان شرایط اقتصادی را بهبود بخشید. بلکه بالعکس باید توجه داشت که از اقداماتی که تنزل اقتصاد را تشدید می‌کند، اجتناب کرد. ازجمله اگر دولت بخواهد سیاستی معقول در پیش گیرد، باید میزان مالیات دریافتی را از شهروندان کاهش دهد زیرا مردم توان کافی برای پرداخت هزینه‌های اضافی ندارند.

    کشیدن شیره اقتصاد به نفع دولت

او بیان کرد: برای بهبود معاش مردم، اصل بر افزایش تولید ملی است. وقتی تولید ملی و درآمد مردم روز به روز تنزل پیدا کند، افزایش فشار مالیات سیاستی بسیار اشتباه است، اما می‌بینیم که اقداماتی با هدف بالابردن نرخ‌های مالیاتی و میزان آن انجام می‌شود. نمونه دیگر مالیاتی است تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده از شهروندان اخذ می‌شود که مالیات بر ارزش افزوده نیست، بلکه مالیات مکرر بر جریان مالی بخش خصوصی است. با اینکه این شیوه تقصیر این دولت نیست و قانون آن مربوط به دولت‌های قبل است، ولی همچنان اجرا می‌شود و یک عامل موثر در کشیدن شیره اقتصاد به نفع دولت است و در این شرایط نامناسب اقتصادی گزندگی آن بیشتر محسوس خواهد بود. نباید فراموش کنیم که این اقدامات عکس‌العمل‌های اجتماعی دربردارد. بنابراین به‌طور خلاصه اگر می‌خواهند اصلاحات پولی انجام دهند، اصلاحات بودجه‌ای ارجح است و اگر قصد دارند که اصلاحات بودجه‌ای انجام دهند لازم می‌شود با تجدید سازمان و کاهش بودجه برخی نهادهای حاکمیتی، گشایش‌هایی ایجاد کنند تا فشار به مردم عادی کمتر باشد.

    بهبود روابط خارجی لازمه رونق اقتصادی

وی درباره ضرورت رونق اقتصادی در کشور نیز گفت: لازمه ایجاد رونق اقتصادی در شرایط کنونی این است که روابط خارجی کشور درست شود و روابط ما با کشورهای غربی بهبود پیدا کند. در اینجا بحث منافع ملی اولویت پیدا می‌کند و اظهارنظرهای سیاسی بدون در نظر گرفتن این منافع کارساز نخواهد بود.  وی افزود: در قرن نوزدهم نخست‌وزیر انگلستان مطلبی گفته بود که پیوسته نقل قول شده، مطلب حکیمانه‌ای هم بوده. گفته بود دولت علیاحضرت ملکه نه دوست دایمی دارد نه دشمن دایمی، فقط منافع دایمی دارد. باید به این اصل توجه داشت که هیچ دولتی در دنیا نه دوست دایمی و نه دشمن دایمی کشور دیگر است. بنابراین تنها منافع ملی است که تنظیم‌کننده معقول روابط ما با دنیاست. ما نیازمند دسترسی به بازار کالاها و خدمات و تکنولوژی روز و داشتن ارتباط با بانک‌های دنیا هستیم. حالا هر قدر هم که بخواهیم شعار بدهیم و احساسات نشان بدهیم نمی‌توان منکر این نیاز اساسی شد و منکر شد که این زاویه به تنگنای تعیین‌کننده‌ای تبدیل شده است.

    شرق هم وابسته به غرب است

او اظهار کرد: عده‌ای می‌گویند که نمی‌خواهند با غرب رابطه داشته باشند، اگر بخواهیم بر اساس ضوابط عینی نگاه کنیم باید بدانند وابستگی به شرق در گذشته‌ها هم پر هزینه‌تر و کم فایده‌تر بوده است چرا که آنها هم خودشان آویزان اقتصاد غرب هستند. از این رو، این نوع رویکردها از ابتدا اشتباه بوده و نتیجه‌ای عاید ما نکرده است. وی گفت: اگر رویکرد منافع ملی مورد توجه قرار گیرد، امکان پیگیری روابط سازنده با شرق و غرب میسر خواهد بود. اگر تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد قرار دهیم هر کدام باشد چه غرب و چه شرق سبد شکننده‌ای خواهد بود. طبیبیان تأکید کرد: نیاز داریم یک پارادایم کارکردی انتخاب کنیم تا بتوان نظام اقتصادی را در چارچوب آن سازمان داد و بلاتکلیفی‌ها را بر طرف کرد. وی با ارایه راه‌حلی مشخص برای عبور از وضع فعلی بیان کرد: اقتصاد ما در این مقطع مانند بیماری است که نیاز مبرم به دارویی دارد تا علی الحساب زنده بماند برای اینکه در مراحل بعدی به بهبود و تقویت شرایط خودش بپردازد. به باور من، آن دارو برای اقتصاد کنونی، احیای برجام است. تنها با احیای این توافق است که مسوولان می‌توانند از فواید اقتصادی‌اش برای بهبود اوضاع استفاده کنند. زیرا حتی اگر آقایان بپذیرند که وارد حوزه اصلاحات پولی یا بودجه‌ای شوند، این دو مقوله نیز امری زمانبر بوده و مدتی طول می‌کشد تا تأثیرات خود را نشان دهد.

    کار از دست دولت در رفته است

طبیبیان در پایان درباره آنچه جراحی اقتصادی توسط دولت رییسی خوانده شده، گفت: من از چگونگی امور داخلی دولت خبر ندارم ولی تاکنون مشخص نشده که تئوری و برنامه دولت در این خصوص چه بوده است. برداشت من از این اقدام دولت این است که کار از دستشان در رفته و مشکلات بازوی دولت را پیچانده و چون روند‌های کنترلی و تحکمی دیگر کار نمی‌کند، نامش را «جراحی اقتصادی» گذاشته‌اند. چرا که آنها نمی‌خواستند یارانه‌ها را به این صورت حذف کنند و قصد داشتند قیمت‌گذاری دستوری را ادامه دهند. از این رو، اگر واقعا جراحی اقتصادی در نظر دارند باید برنامه مشخص آن را در معرض چالش و بحث اجتماعی بگذارند تا معلوم شود چه اتفاقی در حال رخ دادن است.