ماجرای FATF و بورس
بررسی و تصویب FATF یکی از موضوعاتی است که همواره در سال‌های اخیر مورد بحث افراد مختلف بوده است و احتمالا شما نیز این کلمه را در تلویزیون، رادیو یا سایت‌های خبری شنیده‌اید. در میان فعالان بازار سرمایه نیز، تصویب یا رد این لایحه حائز اهمیت شده است؛ چراکه می‌تواند اثرات مهمی بر روی نرخ دلار داشته باشد و بسیاری از صنایع بازار سرمایه، تحت تاثیر این موضوع قرار می‌گیرند. بنابراین در این مقاله به دنبال بررسی تاثیرات FATF بر بورس هستیم، پس اگر شما نیز در خصوص موضوع FATF کنجکاو هستید، ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.کلمه «FATF» مخفف عبارت «Financial Action Task Force» به معنای کارگروه ویژه اقدام مالی می‌باشد و در واقع یک سازمان بین دولتی است که در سال 1989 و با دستور «گروه هفت» و با هدف مبارزه با پولشویی آغاز به کار کرد و یکی از مهم‌ترین اقدامات این سازمان، پیوستن به کارزار مبارزه با تامین مالی تروریسم در سال 2001 بود. در حال حاضر محل اصلی استقرار این سازمان در شهر پاریس است.
فعالیت‌های اصلی FATF
همانطور که گفته شد، این سازمان با هدف مبارزه با پولشویی تشکیل شد و در سال‌های بعد نیز فعالیت‌های مبارزه با تامین مالی تروریسم، مقابله با تامین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای و... را در دستور کار خود قرار داد و در حال حاضر اصلی‌ترین کار این سازمان، نظارت بر انجام صحیح توصیه‌های خود مبنی بر مقابله با جرایم مالی از طرف کشورهای عضو است. به‌طور خلاصه، کشورهایی که عضو این نهاد می‌شوند، بایستی دستورالعمل‌های این سازمان که با هدف مقابله با جرایم مالی تهیه شده است را اجرا کنند.
کشورهای عضو
کشورهای متعددی به شکل مستقل یا در قالب سازمان‌های مختلف در این سازمان عضویت دارند و به‌طور کلی بخش‌های مختلف آن را می‌توان به سازمان‌های منطقه‌ای، اعضای قضایی، اعضای وابسته، اعضای ناظر و سازمان‌های ناظر از مجموع 194 کشور تقسیم‌بندی کرد. از بین آنها، 35 کشور به عنوان اعضای قضایی و 2 سازمان کمیسیون اروپا و کشورهای عضو همکاری خلیج فارس به عنوان سازمان‌های منطقه‌ای فعالیت می‌کنند.لازم به ذکر است که کشور اندونزی تنها عضو ناظر در FATF است و سایر کشورها به شکل سازمان‌های بین‌المللی به عنوان ناظر در FATF فعالیت می‌کنند و در طرف دیگر نیز صندوق بین‌المللی پول (IMF)، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، پلیس بین‌الملل و بانک جهانی عضو این سازمان هستند.
عدم پذیرش لوایح FATF چه پیامدهایی دارد؟
این سازمان، لوایح و مصوبات مختلفی در خصوص مقابله با جرایم مالی دارد و نپذیرفتن هرکدام از آنها می‌تواند آثار منفی بر اقتصاد کشورها داشته باشد. این سازمان فهرست‌هایی را تحت عنوان «لیست سیاه» و «لیست خاکستری» به وجود آورده است و طبق دستورالعمل‌ها، از کشورهای عضو درخواست می‌شود که تعاملات اقتصادی (بانکی، تجاری، بازرگانی و...) خود را با کشورهایی که در این فهرست‌ها قرار می‌گیرند، قطع کنند؛ که این موضوع می‌تواند پیامدهای بسیار منفی برای اقتصاد کشورهای داخل لیست سیاه و خاکستری داشته باشد. براساس قوانین سازمان FATF، کشورهایی که در این 2 لیست قرار می‌گیرند، با اصلاح دستورالعمل‌ها و قوانین بانکی خود می‌توانند از آن خارج شوند.لیست خاکستری سازمان FATF، تا اکتبر 2021 میزبان کشورهای آلبانی، باربادوس، بورکینافاسو، کامبوج، جزایر کیمن، جاماییکا، اردن، هاییتی، مالت، مالی، مراکش، میانمار، نیکاراگوئه، پاکستان، پاناما، فیلیپین، سنگال، سودان جنوبی، سوریه، ترکیه، اوگاندا، یمن و زیمبابوه بوده است.
کشورهای قرار گرفته در لیست سیاه
تنها 2 کشور ایران و کره شمالی در لیست سیاه سازمان FATF قرار گرفته اند؛ در واقع مفهوم لیست سیاه به کشورهایی لقب داده می‌شود که خطر تامین مالی تروریسم و پولشویی در آنها بالاست. قرار گرفتن در لیست سیاه همانند مصوبات شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های رسمی به دنبال ندارد، اما در واقع کشوری که در این لیست قرار می‌گیرد، خود را به عنوان یک کشور پرخطر برای سرمایه‌گذاری مطرح می‌کند و سایر کشورها نیز برای تعاملات تجاری و اقتصادی، بسیار با احتیاط عمل می‌کنند و عموما اولین برخوردی که با کشور مذکور می‌شود، قطع شدن تمامی تراکنش‌های بانکی بین‌المللی است و بانک‌ها و موسسات اعتباری سایر کشورها نیز ترجیح می‌دهند با این کشور همکاری نکنند که در میان مدت به اقتصاد آن کشور آسیب‌های فراوان وارد می‌کند.
پیامدهای FATF
فردین آقابزرگی، کارشناس بازارهای مالی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت: یک پارادوکس دو سویه درخصوص FATF وجود دارد. از یک سو شاید به زعم کشوری مثل ایران آنچنان لزومی نداشته باشد که مبادلات ارزی و پول ملی ما قابلیت ردیابی داشته باشد. البته خبری از فعالان حوزه سیاسی و نمایندگان مجلس می‌گویند که نیازی به پیاده‌سازی و اجرای FATF نباشد.وی ادامه داد: اقتصاد کشور خصوصا بخش خصوصی تحت تاثیر این موضع از نظر سیاسی خواهد بود. بخش عمده‌ای از کارایی این بخش یا عقب می‌افتد یا با هزینه مضاعف قابل تامین خواهد بود. الان در شرایطی قرار داریم که نه واسطه تحریم‌ها بلکه به واسطه عدم امضای پروتکل‌های FATF محروم هستیم. البته نمی‌توان گفت که با امضا نکردن FATF بازنده هستیم بلکه شرایط کشورها تعیین‌کننده وضعیت است.آقابزرگی تاکید کرد: امضا شدن FATF موجب گشایش در فرآیندهای کسب‌وکار با محوریت کسب‌وکار خصوصی می‌شود. یعنی هزینه تامین مواد اولیه، ماشین‌آلات، صادرات محصولات و درنهایت هزینه کلی شرکت‌ها کاهش می‌یابد. به واسطه همین موضوع می‌توان انتظار رشد بورس را داشت.یکی دیگر از تاثیرات FATF بر بورس، مربوط به طرح‌های توسعه شرکت‌هاست؛ به این صورت که قرار گرفتن در لیست سیاه FATF این پیام را به کشورهای دیگر منتقل می‌کند که کشور مذکور، تراکنش‌های مالی مشکوک دارد و مطمئنا سایر کشورها نیز ترجیح می‌دهند در بستری امن‌تر سرمایه‌گذاری کنند؛ در طرف مقابل وقتی که کشوری لوایح FATF را بپذیرد و از لیست سیاه خارج شود، این نکته را به سایر کشورها می‌رساند که اینجا محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری است و تراکنش‌های مالی مشکوکی وجود ندارد.بنابراین با پذیرش این لوایح و بدون در نظر گرفتن تحریم‌های امریکا، صنایع مختلف فعال در بازار سرمایه، می‌توانند سرمایه‌های خارجی را برای انجام طرح‌های توسعه خود جذب کنند و تامین مالی برای پروژه‌های در دست اجرا این شرکت‌ها راحت‌تر خواهد شد و در بلندمدت، این طرح‌ها سودهای خوبی را برای آنها شناسایی می‌کند و تاثیرات FATF بر بورس نیز، خود را بیش از پیش نمایان می‌کند.
FATF چیست؟
اف‌ای‌تی‌اف (FATF) یک سازمان فرادولتی است که سیاست‌ها و استانداردهای مبارزه با جرایم مالی را طراحی و ترویج می‌کند. این استانداردها، پولشویی، تامین مالی تروریسم و سایر تهدیدهای مربوط به سیستم مالی بین‌المللی را هدف قرار داده است.کارگروه اقدام مالی FATF یا Financial Action Task Force، در سال ۱۹۸۹ و به دستور گروه هفت (G7) تاسیس شد و مقر آن در پاریس است. افزایش قابل توجه تجارت بین‌المللی به‌دنبال بزرگ‌تر شدن اقتصاد جهان، جرایم مالی متعددی از جمله پولشویی را به دنبال داشته است. کارگروه اقدام مالی توصیه‌هایی را برای مبارزه با این جرایم ارایه می‌دهد، نظرات اعضایش را مورد برسی قرار می‌دهد و درصدد افزایش پذیرش مقررات برای مقابله با پولشویی از کشورها در سراسر جهان است.
چرا همکاری با FATF مهم است؟
توصیه‌های این کارگروه از سوی بسیاری از کشورها جدی گرفته می‌شود. اگر کشوری در لیست خاکستری و سیاه FATF قرار بگیرد، شانس ادغام در نظام بانکی جهانی را از دست خواهد داد. کاهش مبادلات تجاری بین‌المللی، تحریم‌های اقتصادی از سوی صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، ADB و البته سایر کشورها از دیگر پیامدهای قرار گرفتن در لیست سیاه و خاکستری است.
