امید «وین» به «نیویورک»
رییس‌جمهور صبح روز گذشته (دوشنبه) تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد تا در اجلاس سالانه سازمان ملل به عنوان نماینده ایران سخنرانی کند. این سفر در حالی انجام می‌شود که در دو سال اخیر، تحت تاثیر شیوع کرونا و برخی محدودیت‌ها، سخنرانی سالانه رهبران سیاسی جهان در نیویورک نیز تحت تاثیر قرار گرفته بود و این نخستین سفر رییسی به مقر سازمان ملل است.
در شرایطی که در هفته‌های گذشته برخی به دنبال بر هم زدن شرایط به ضرر ایران بودند و از این سخن می‌گفتند که امریکا نباید به رییسی ویزا بدهد اما سرانجام کاخ سفید نتوانست مانعی در این مسیر ایجاد کند. البته اختیار این موضوع از ابتدا نیز در دست دولت امریکا نبود زیرا طبق قواعد سازمان ملل، دولت امریکا باید تحت هر شرایطی برای حضور در سازمان ملل برای رهبران جهان ویزا صادر کند و حق ورود یک طرفه به این ماجرا را نخواهد داشت.
پیش‌بینی می‌شود در کنار سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، رییس‌جمهور ایران بتواند در حاشیه این اجلاس مذاکراتی دو و چند جانبه با مقامات دیگر کشورها را دنبال کند. هرچند دولت رییسی راهبرد اصلی خود را در سیاست خارجی توسعه روابط با کشورهای منطقه و همسایه قرار داده اما شاید در این سفر امکان دیدار با برخی مقامات اروپایی نیز به وجود‌اید. یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که سفر رییس‌جمهور به نیویورک را تحت تاثیر قرار داده، موضوع مذاکرات هسته‌ای و نتیجه احیای برجام است. ایران پیش از این‌بارها اعلام کرده که برنامه‌ای برای مذاکره مستقیم با طرف امریکایی نخواهد داشت و از این رو حتی در صورتی که مذاکره برجامی نیز در کار باشد با واسطه انجام می‌شود. با این وجود اما تیم همراه رییسی به شکلی چیده شده که در چارچوب آن امکان پیگیری برنامه‌های برجامی وجود دارد. آیت‌الله رییسی در این سفر علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با تعدادی از سران کشورهای شرکت‌کننده در این نشست نیز دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد و دیدارهای جانبی دیگری نیز خواهد داشت. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، علی باقری معاون سیاسی وزیر خارجه، محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری و وحید جلال‌زاده رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس رییس‌جمهور را در این سفر همراهی می‌کنند.
محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین درباره سفر سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران به نیویورک برای مشارکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، در صفحه توییترش نوشت: با توجه به اینکه دکتر علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران قرار است همراه رییس‌جمهور باشد، فرصت خوبی برای تروئیکای اروپا/ اتحادیه اروپا خواهد بود تا امریکا را ترغیب کنند تا به گونه‌ای هدفمند، معدود مسائل باقی‌مانده را حل‌وفصل کند. مرندی ادامه داد: امریکا با طفره‌روی و وقت‌کشی، بیهوده موجب رنج‌بارتر شدن زمستان خواهد شد. با وجود گلایه‌ها، ایران اعلام کرده که از فرصت حضور در نیویورک برای پیگیری مذاکرات هسته‌ای نیز استفاده خواهد کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران همچنین در ادامه این نشست در پاسخ به این سوال که آیا در جریان سفر رییس‌جمهور به نیویورک ممکن است که در سطح پایین‌تر از رییس‌جمهور دیداری بین مقامات ایرانی و امریکایی صورت بگیرد با توجه به اینکه آقای باقری در این سفر آقای رییس‌جمهور را همراهی می‌کنند؟ تصریح کرد: هیچ گفت‌وگویی با مقامات امریکا در این سفر نخواهیم داشت و رییس‌جمهور محترم در این ارتباط با صراحت دیدگاه‌های ایران را مطرح کردند. وی ادامه داد: در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها به صورت طبیعی ارتباطات و تماسها در چارچوب معمول از طریق اتحادیه اروپا ادامه دارد و در این زمینه هرگونه تحولی در این چارچوب خواهد بود. وی تاکید کرد: سفر آقای باقری به نیویورک به همراه رییس‌جمهور، ارتباطی با گفت‌وگوی دوجانبه با مقامات امریکایی در موضوع هسته‌ای و دیگر موضوعات ندارد . وی افزود: اما به صورت طبیعی نشست‌های بین‌المللی فرصت خوبی برای برگزاری نشست‌های سیاسی، انجام مذاکرات بین کشورها و فرصتی برای تبادل نظر در خصوص موضوعات مورد علاقه کشورها است . کنعانی ادامه داد: اینکه در حاشیه این نشست گفت‌وگوهایی در خصوص موضوع هسته‌ای و مذاکرات رفع تحریم‌ها صورت بگیرد این احتمال را رد نمی‌کنیم و ایران از هر فرصتی برای بیان دیدگاه‌های خود استفاده می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه گفت: ایران هیچ موقع میز مذاکره را ترک نکرده است و مذاکرات سازنده را به عنوان روشی سازنده و معقول برای حل و فصل اختلافات می‌داند و اینکه در حاشیه این نشست گفت‌وگوهایی با طرف‌های مذاکره‌کننده رفع تحریم‌ها صورت بگیرد یک احتمال است و ما از هر فرصتی برای بیان دیدگاه‌ها و پیشبرد منافع ایران در عرصه بین‌المللی استفاده می‌کنیم.
وی با بیان اینکه روش سیاسی و استفاده از چارچوب‌های چندجانبه بین‌المللی روش مناسب برای حل پرونده‌ها است، تاکید کرد: همانطور که اشاره شد ایران از هر فرصتی برای بیان دیدگاه‌های سازنده و منطقی خودش استفاده خواهد کرد و مجمع عمومی سازمان ملل هم یکی از فرصت‌های مناسب پیش روی ایران است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در این نشست خبری در پاسخ به سوال دیگری درباره برخی از اخبار مطرح در مورد مسیر موازی برای مذاکرات رفع تحریم‌ها و نقش عمان در این ارتباط اظهار کرد: من گمانه زنی‌های خبری و رسانه‌ای در ارتباط با روند مذاکرات را نمی‌توانم تأیید کنم. وی ادامه داد: روند مذاکرات چارچوب روشنی دارد و در همان چارچوب مذاکرات انجام گرفته است و دیدگاه‌ها مطرح شده است . وی خطاب به خبرنگار سوال‌کننده گفت: اگر منظور شما از روند موازی، نقش آفرینی‌های توأم با حسن نیت طرف‌های ثالث است، این موضوع جدیدی نیست و پیش از این هم کشورهای مختلف با علاقه‌مندی و نگاه توأم با حسن نیت تلاش کرده‌اند که در ارتباطات دیپلماتیک نقش سازنده‌ای را برای نزدیک کردن دیدگاه‌های طرف‌های مذاکره‌کننده ایفا کنند. وی افزود: ایران نیز همواره از این تلاش‌های توأم با حسن نیت دیپلماتیک استقبال کرده است. کنعانی تاکید کرد: اگر هر کشوری با نگاه به ضرورت کمک به حل و فصل اختلافات و نزدیک کردن دیدگاه‌های طرفین مذاکره در این مسیر گامی بردارد و نقشی سازنده ایفا کند، ایران کمافی‌السابق از این موضوع استقبال می‌کند.
کنعانی همچنین در پاسخ به سوالی درباره اهداف سفر رییس‌جمهور به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: رییس‌جمهور در این سفر دیدگاه‌ها و نظرات ایران را در ارتباط با تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی از تریبون سازمان ملل اعلام خواهند کرد. وی با بیان اینکه رییس‌جمهور مذاکرات دوجانبه‌ای با برخی از مقامات کشورهای شرکت‌کننده در این اجلاس خواهند داشت و در کنفرانس‌های خبری برنامه‌ریزی شده شرکت خواهند کرد، افزود: طبق برنامه‌ریزی انجام شده آقای رییس‌جمهور در این سفر با جمعی از ایرانیان مقیم امریکا نیز دیدار و گفت‌وگو خواهند داشت. سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص دستاوردهای حضور رییس‌جمهور در نشست سران شانگهای در سمرقند ازبکستان نیز گفت: سفر رییس‌جمهور به ازبکستان با دو هدف صورت گرفت. بخش اول در پاسخ به دعوت رسمی همتای ازبکستانی انجام شد و سفر بسیار مهمی در مناسبات دوجانبه بود و طی آن ملاقاتی با همتای ازبکستانی انجام شد . وی افزود: بر مبنای اراده سیاسی مشترک دو کشور برای گسترش روابط فیمابین، شاهد امضای ۱۷ سند همکاری در حوزه‌های مختلف بین دو کشور بودیم. از بعد دوجانبه این سفر بسیار برای دو کشور حائز اهمیت و نقطه تحولی در جهت مناسبات دو کشور و ملت بود، بخش دیگر سفر مربوط به مشارکت آقای رییس‌جمهور در نشست سران سازمان شانگهای بود. وی با بیان اینکه در نشست قبلی سران، کشورها با عضویت دائم ایران در این سازمان موافقت کردند و روند عضویت دایم ایران آغاز شده است، افزود: در این سفر سند تعهدات عضویت ایران در این سازمان به امضای وزیر خارجه و دبیرکل سازمان شانگهای رسید. به این ترتیب هرچند ایران تاکید دارد که از خط قرمزهای خود کوتاه نخواهد آمد و هیچ برنامه‌ای برای مذاکره مستقیم با امریکا در کار نیست اما در عین حال جا را برای پیگیری مذاکرات باز گذاشته و با توجه به حضور همزمان وزرای خارجه و روسای دولت‌ها، این امکان وجود دارد که برخی از گره‌های باقی مانده در مذاکرات وین این‌بار در نیویورک باز شود.
