مالیات به نفع بورس است؟

این روزها اخبار زیادی مبنی بر افزایش پایه‌های مالیاتی از سوی وزارت اقتصادی منتشر می‌شود. در تازه‌ترین خبر هم اعلام شده است حساب‌های تجاری از خدمات ویژه بانکی بهره‌مند می‌شوند و حساب‌هایی که مشکوک به تجاری باشند، مشمول مالیات خواهند شد. برخی ناظران اقتصادی بر این باورند که افزایش پایه‌های مالیاتی موجب کاهش التهاب در بازارهای موازی با بازار سرمایه خواهد شد و دادوستدهای سوداگرانه را کاهش خواهد داد، اما این دیدگاه تا چه میزان صحیح است؟ آیا مالیات بر بازار‌های موازی منجر به رونق بورس می‌شود؟

در راستای اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، بانک مرکزی به‌تازگی دستورالعمل ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن را برای اجرا به شبکه بانکی ابلاغ کرده که بر اساس آن تمامی حساب‌های سپرده بانکی اشخاص حقوقی، حساب تجاری محسوب می‌شوند، اما انتشار خبر مالیات‌ستانی از حساب‌های تجاری سوالات زیادی را مطرح کرده است. از جمله اینکه این حساب‌ها قرار است چگونه شناسایی شوند و در نهایت این طرح چه آثاری بر اقتصاد و بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری خواهد داشت. حساب‌ها به تفکیک مشخص هستند، اما اینکه چه کسانی شامل این قانون می‌شوند هنوز مورد سوال است.

   نااطمینانی از آینده بازار سهام

علی رحمانی کارشناس اقتصادی در این باره گفت: تفکیک حساب‌های شخصی و تجاری اقدام خوبی است که منجر به شناسایی کسانی که در قالب شخصیت حقیقی فعالیت می‌کنند و فعالیت آنها تجاری محسوب می‌شود، خواهد شد. وی افزود: در نهایت این موضوع به شناسایی مالیات نیز کمک می‌کند؛ افرادی که سود‌های قابل‌ توجه و توانایی پرداخت مالیات نیز دارند. رحمانی تاکید کرد: با این حال اما این احتمال وجود ندارد که در پی دریافت چنین مالیات‌هایی افراد کسب‌و‌کار خود را برای حضور در بازار سهام رها کنند. وی افزود: برخی کسب‌و‌کار‌ها به واسطه شرایط بد اقتصاد تعطیل شده است. به‌طور مثال شرکتی که مشغول بسته‌بندی گوشت بود به دلیل کم‌شدن تقاضا در این محصول تعطیل شده و این به معنای این است که شرایط اقتصادی طوری است که بسیاری از کسب‌و‌کار‌ها حتی قادر به پوشش هزینه‌های خود نیستند. این استاد دانشگاه در گفت‌وگو با بورس‌نیوز عنوان کرد: حتی در چنین شرایطی هم نمی‌توان انتظار داشت که افراد به سمت بورس مهاجرت کنند. وی تاکید کرد: شرایط بازار نیز چندان مطلوب نیست و هیچ اطمینانی از جانب دولت وجود ندارد. رحمانی بیان کرد: هر لحظه ریسک جدید به بازار اضافه می‌شود و گشایشی در حوزه سیاسی و بین‌المللی رخ نمی‌دهد. تمام این موارد علامت مثبتی برای ورود افراد نیست.

   تفاوت سرمایه‌گذاران بورسی و فعالان بازارهای موازی

رحمانی تصریح کرد: سرمایه‌گذاران در بورس با دیگر فعالان اقتصادی که حساب آنها تجاری است و در حال کسب‌و‌کار هستند، تفاوت‌های زیادی دارند. وی افزود: در این بین اشخاصی هستند که در ارز و طلا فعالیت دارند و این افراد حساب‌های خود را به خارج از کشور منتقل می‌کنند؛ چراکه افرادی در کشور‌های اطراف به سادگی افتتاح حساب انجام داده‌اند و عده‌ای هم به صورت حرفه‌ای در رمزارز‌ها فعالیت دارند. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: با وجود سهولت در این نوع معاملات ممکن است وضع چنین مالیات‌هایی فقط منجر به خروج سرمایه از کشور شود. وی اظهار کرد: امید است دولت فضای کسب‌و‌کار را در نظر بگیرد. آمار‌ها حاکی از آن است که هدف‌گذاری‌ها محقق نشده و نیاز به تغییرات و واقع‌بینی‌های بیشتری در حوزه اقتصاد است. فضای کسب‌و‌کار باید بهبود یابد.

   دردی از بورس دعوا نمی‌شود

دراین‌بین علی خسروشاهی، رییس هیات‌مدیره سبدگردان کارا تشریح کرد: اخذ مالیات از معاملات در هر بازاری ضد مشوق سرمایه‌گذاری است، اما از سوی دیگر عدم اعتماد در بورس باعث می‌شود که نقدینگی به سمت بازار سهام تغییر مسیر ندهد. علاوه بر عدم اعتماد، ابهامات و مشکلات موجود در بازار سرمایه مرتفع نشده است، درنتیجه اگر در دیگر بازار‌ها مالیات اخذ شود منجر به ورود نقدینگی به بازار سهام نمی‌شود. وی با بیان این مطلب که طرح سهامدار حرفه‌ای اقدام خوبی است، تشریح کرد: مطابق با مصوبه هیات‌مدیره شرکت فرابورس ایران، سرمایه‌گذار حرفه‌ای اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که حداقل یکی از شرایط اعلامی فرابورس را داشته باشند. دراین‌بین، به نظر می‌رسد اگر سهام با قیمت و حجم‌های مختلف به سهامدار حرفه‌ای ارایه شود، بهتر است. شروط احراز سهامدار حرفه‌ای نیز ناقص است، یعنی اقدامی درست به نحوی غلط انجام می‌شود. به عنوان‌مثال صندوق سرمایه‌گذاری که مدیر آن نهاد مالی است، خود نهاد مالی مدیر سبد نیز است که این موضوع یکی از نواقص این طرح به شمار می‌رود. وی در پایان با اظهار بی‌اطلاعی از اختلال در سامانه معاملات برخی کارگزاری‌ها گفت: سامانه معاملات از حداقل‌های بازار سرمایه است و در صورت اختلال در آن بورس حداقل‌های خود را هم از دست می‌دهد.

   بازار از دریچه معاملات

همچنان بورس دلیلی برای بازگشت ندارد و کما فی السابق به افت ادامه می‌دهد.جدای از فضای برجامی همیشه مبهم، می‌توان اذعان کرد که جلسه امروز فدرال رزرو از متغیرهای تاثیرگذار بازار دیروز بود.چرا که گزارش‌ها حاکی از افزایش احتمالی ۰.۷۵و یا حتی ۱درصدی نرخ بهره در امریکا است که منجر به کاهش قیمت‌های جهانی می‌شود که خود می‌تواند باعث فشار بر نمادهای کامودیتی در بازار بشود. ارزش معاملات خرد هم همچنان پایین است گرچه قیمت دلار به سمت سقف تاریخی خود درحال حرکت است اما به‌نظر می‌رسد نمی‌توان در کوتاه‌مدت و به تنهایی، دلار را فاکتور تغییردهنده روند شاخص کل دانست.بنابراین شاخص کل آخرین روز معاملاتی شهریور را با افتی۱۱هزار و ۸۳۰واحدی سپری کرد و نهایتا در سطح یک میلیون و هزار واحدی به کار خود پایان داد.شاخص هم وزن نیز با ۲هزار و ۲۳۲ واحد کاهش همراه بود.«فارس»، «کگل»، «فولاد» و «تاپیکو» بیشترین تاثیر بر شاخص را داشتند. در پایان امروز ارزش معاملات خرد هم حدودا به بیش از ۲هزار و۱۵۰ میلیارد تومان رسید و حقیقی‌ها بیش از ۲۴۰ میلیارد تومان از بازار خارج کردند. «صباح» با ۳۰، «مادیراح » با ۷ و «فولاد» با ۶.۵ میلیارد تومان بیشترین ورود و «خصدرا» با ۱۲ و «بپاس» با۱۱و «خودرو» با ۱۰.۵میلیارد تومان بیشترین خروج را ثبت کردند. در میان صنایع، سرمایه‌گذاری‌ها با ۱۳ میلیارد تومان بیشترین ورود و محصولات شیمیایی با ۴۴ میلیارد تومان بیشترین خروج را به ثبت رساندند. بازدهی شاخص کل بورس در هفته آخر شهریور منفی ۲.۴۵ درصد بود. بازدهی ماهیانه شاخص در شهریور ماه نیز معادل منفی ۴.۸۷ درصد به ثبت رسید که نشانگر بالاترین ریزش ماهیانه شاخص از ابتدای سال تاکنون است. بازدهی ماهیانه شاخص هم وزن نیز معادل منفی ۰.۳۲ درصد به ثبت رسید. بازدهی بورس در تابستان ۱۴۰۱ نیز منفی ۱۲ بود، از همین رو است که بسیاری از سهامداران معتقدند روزهایی که بورس در تابستان امسال تجربه کرد یکی از وخیم‌ترین اوضاع بازار در سال‌های اخیر بوده است. بازار سرمایه هفته آخر تابستان را در شرایطی به اتمام رساند که بازدهی شاخص کل در شهریور ۱۴۰۱ معادل منفی ۴.۸۷ درصد بود. سهامداران بورسی در هفته‌های اخیر اعتراضاتی را نسبت به روند کنونی بورس ترتیب داده‌اند. اهالی بازار سرمایه معتقدند دولت ابراهیم رییسی سیاست‌های مخربی را اتخاذ کرده که باعث برهم خوردن تعادل بورس شده است. روند بازار سهام در سه ماهه اخیر به نحوی بوده که سهامداران در هفته جاری شاهد رکوردزنی مداوم شاخص در قعر سال ۱۴۰۱ بودند. تا پیش از شهریور شاخص کل بورس تهران با ثبت رقم یک میلیون و ۳۹۰ هزار واحدی در فروردین گذشته هرگز پایین‌تر از این سطح نرفته بود. اما این روند در ماه جاری شکسته شد و شاخص کل به محدوده یک میلیون و ۵۵ هزار واحدی هم سقوط کرد. با این اوصاف به نظر می‌رسد بازار در نیمه دوم سال هم شرایط چندان جالبی نداشته باشد. البته این گمان می‌رود که در نیمه دوم پاییز سال جاری گشایش‌هایی در زمینه برجام رقم بخورد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان نسبت به روند بازار در زمستان و فصل سرد سال امیدوارتر بود.