فرسودگی روانی در کنار افراد مبتلا به آلزایمر

مانیا رضاییان

زندگی کردن با سالمندانی که دچار آلزایمر شده‌اند، کار راحت نیست. در واقع مدیریت کردن شرایط برای زندگی با این افراد نیاز به کمک و مشاوره دارد، کسانی که سالمند دچار آلزایمر در خانه دارند، به نوعی دچار فرسودگی روانی می‌شوند و برای جلوگیری از این ماجرا نیاز دارند تا با یک روانشناس مشورت کنند. مشکلات مربوط به تقسیم کار برای انجام امور مربوط به بیمار و حمایت از او از جمله عمده‌ترین فشارهای روانی است که خانواده‌های دارای فرد مبتلا به آلزایمر با آن مواجه‌اند. در واقع مهم‌ترین اصل برای خانواده‌های دارای فرد مبتلا به آلزایمر «تقسیم کار»  است، تقسیم کار باید بین اعضای خانواده و به منظور حمایت مالی و غیر مالی از فرد مبتلا به آلزایمر انجام شود تا مشخص شود سهم هر کدام از اعضای خانواده برای انجام امور منزل بیمار، امور شخصی او، مراقبت و نگهداری و حتی حمایت مالی برای درمان بیمار چقدر است. اگر این تقسیم کار انجام نشود و انجام تمام امور بر دوش یک نفر از اعضای خانواده قرار گیرد؛ پس از مدتی فشارهای ناشی از آن، مشکلات روانشناختی نظیر فرسودگی و به اصطلاح استهلاک روانی را برای فرد ایجاد می‌کند. نگهداری از فرد مبتلا به آلزایمر باید به صورت 24 ساعته باشد. نباید نگهداری از فرد مبتلا به آلزایمر به صورتی باشد که بار مالی و غیر مالی بر دوش یکی از اعضای خانواده بیفتد چراکه نباید یک فرد مستهلک شود. مراقبت 24 ساعته از بیمار مبتلا به آلزایمر فشارهای روانی را برای افراد به همراه دارد که از جمله مهم‌ترین آنها استرس، اضطراب، افسردگی و فرسودگی روانی است و از این رو وظیفه نگهداری و حمایت مالی و غیر مالی از فرد مبتلا به آلزایمر باید بین اعضای خانواده تقسیم شود. اعضای خانواده‌های دارای بیمار مبتلا به آلزایمر باید تحت نظر یک روانشناس سلامت قرار گیرند تا بتوان بهم ریختگی روانی درون این خانواده‌ها را کاهش داد. مدل «گروه درمانی» یکی از بهترین مدل درمانی روانشناختی برای خانواده‌های دارای فرد مبتلا به آلزایمر است. وقتی این خانواده‌ها در گروه درمانی شرکت می‌کنند می‌توان بهم ریختگی روانی آنها را کاهش داد و شرایط را برایشان پایدار کرد.

 به هر حال همراه بودن با بیمار مبتلا به آلزایمر در بازه زمانی طولانی مدت می‌تواند فرسودگی روانی را برای اعضای خانواده به همراه داشته باشد، فرسودگی روانی می‌تواند با کاهش تاب آوری و کاهش تاب آوری نیز می‌تواند با عمیق‌تر شدن استرس و اضطراب همراه باشد. واکنش‌های هیجانی و بدون در نظر گرفتن حل مساله در مقابل پیشامدها نیز از دیگر پیامدهای این امر است که نهایتا می‌تواند به پرخاشگر شدن بیمار نیز بینجامد. از این رو تحت نظر روانشناس سلامت قرار گرفتن اعضای خانواده برای کنترل روانشناختی شرایط خانه، هم برای بیمار و هم برای اعضای خانواده مفید است. مدیریت روانشناختی بیماری‌ مزمنی نظیر آلزایمر نیاز به حضور روانشناس سلامت دارد. بهتر است خانواده‌های این بیماران عضو انجمن آلزایمر ایران باشند تا از اطلاعات این انجمن و تجربیات سایر بیماران و خانواده‌هایشان استفاده کنند. از سوی دیگر مطالعه کتب مرتبط با آلزایمر می‌تواند برای خانواده‌ها مفید باشد، عنوان کرد: اعضای خانواده‌های دارای فرد مبتلا به آلزایمر باید از این بیماری شناخت کامل داشته باشند و نشانه‌های آن را خوب بشناسند تا بتوانند راهبردهای مقابله‌ای با مشکلات روانشناختی این بیماری را به دست آوردند. برای مثال مبتلایان به آلزایمر معمولا نسبت به غروب آفتاب حساسیت خاصی دارند و بهتر است خانواده‌ها از روشنایی خانه به هنگام غروب آفتاب اطمینان حاصل کنند تا بتوانند بیقراری بیمار را کاهش دهند. در نهایت با توجه به اینکه حمایت‌های مالی و غیر مالی از مبتلایان به آلزایمر فشارهای روانی و فرسودگی روانی را برای اعضای خانواده‌ها به همراه دارد، بهتر است خانواده‌ها از کنترل کردن و سرزنش بیمار دست برداشته و بر روی رفتار خود تمرکز کنند. خانواده‌ها باید با شناخت کامل نسبت به این بیماری در یابند که چطور می‌توان با واقعیت زندگی خود کنار آمد و در عین حال سلامت روان خود را حفظ کرد.