عقب‌نشینی از توزیع کالابرگ؟
با گذشت بیش از پنج ماه از اجرای سیاست‌های یارانه‌ای جدید دولت، به نظر می‌رسد که هنوز در پاستور و بهارستان بحث درباره نحوه تداوم این سیاست ادامه دارد. هرچند در بهار امسال و وقتی دولت نظر نهایی خود درباره حذف ارز 4200 تومانی را اعلام کرد، کمتر نظر مخالفی درباره اجرای این سیاست مطرح شد اما به نظر می‌رسد هنوز بحث درباره ابعاد اجرایی آن ادامه دارد. یکی از اصلی‌ترین موضوعات در این رابطه، نحوه تداوم حمایت‌های دولتی از مردم بود. پس از حذف ارز دولتی، اعلام شد که یارانه‌های نقدی ماهانه نیز تجمیع می‌شود. به این ترتیب یارانه 45 هزار و 500 تومانی احمدی‌نژاد و سبد معشیتی حدود 50 هزار تومانی روحانی تجمیع شدند و بر اساس برنامه‌ریزی جدید، در قالب دو گروه به مردم یارانه 300 و 400 هزار تومانی تخصیص داده شد. با این وجود اعلام شد که این تصمیم نهایی دولت نیست و احتمال تغییر وجود دارد.
یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که بلافاصله پس از اصلاحات یارانه‌ای دولت خود را نشان داد، اعتراض حذف‌شدگان از فهرست دریافت یارانه بود و این موضوع تا حدی ادامه پیدا کرد که رییس‌جمهور شخصا دستور پیگیری وضعیت این افراد را صادر کرد و به نظر می‌رسد پس از بررسی اعتراضات تغییرات قابل توجهی در این فهرست اعمال شده است.
براساس اطلاعیه صادر شده از سوی ستاد هدفمندی یارانه‌ها، یارانه نقدی کمک معیشتی مرحله ۱۴۰ بر اساس دهک‌بندی اعلامی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مطابق معمول به حساب سرپرستان خانوار واریز شد و از ساعت ۲۴ روز چهارشنبه هفته گذشته (۲۰ مهرماه) قابل برداشت بود. طیبه حسینی - سخنگوی ستاد هدفمندی یارانه‌ها - درباره جزییات پرداخت این مرحله از یارانه به ایسنا، گفت: از اردیبهشت امسال و در مرحله صد و سی و پنجم پرداخت یارانه یک میلیون و ۶۹۰ هزار و ۹۵۷ خانوار معادل پنج میلیون و ۹۲۲ هزار و ۸۰۶ نفر از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه حذف و به عنوان دهک دهم شناخته شدند. وی اضافه کرد: در پی اعتراض حذف‌شدگان و جاماندگان از یارانه، درخواست ۵۰۷ هزار و ۹۳۰ سرپرست خانوار تا ابتدای شهریور امسال، مورد بررسی و بازبینی مجدد قرار گرفت و پذیرفته شد. اگر بخواهیم جمعیت هر خانوار را حدود سه نفر درنظر بگیریم می‌توان گفت که حدود دو میلیون نفر به جمع یارانه بگیران اضافه شدند. سخنگوی ستاد هدفمندی یارانه‌ها با بیان اینکه آمارهای پرداخت یارانه در شهریورماه و مهرماه هنوز نهایی نشده است، گفت: پرونده دیگر سرپرستان خانوار حذف شده نیز در حال بررسی است. اما براساس آخرین آمارهای دریافت شده حدود ۷۶ میلیون نفر ماهانه حدود ۲۷ همت یارانه می‌گیرند که در ماه‌های گذشته افراد اضافه شده مذکور به جمع یارانه‌بگیران، مبلغی حدود پنج همت به یارانه‌های واریزی دولت اضافه کردند. همچنین طبق اطلاعیه رسمی ستاد هدفمندی یارانه‌ها همچنان امکان اعتراض به حذف یارانه برای سرپرستان خانوار وجود دارد و آنهایی که یارانه نقدی‌شان در اردیبهشت ماه قطع شده بود و درخواست بازبینی خود را در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ثبت کرده بودند، در صورتی که در بازبینی انجام شده توسط وزارت رفاه جزو دهک‌های اول تا نهم قرار گرفته باشند، یارانه مهرماه را مطابق دهک‌بندی اعلام شده به همراه معوقات یارانه دریافت خواهند کرد. علاوه بر این افرادی که تا مهرماه نسبت به ثبت نام جهت دریافت یارانه اقدام نموده‌اند نیز چنانچه جزو دهک‌های اول تا نهم شناخته شده باشند یارانه مهرماه را به همراه معوقات یارانه دریافت خواهند کرد.
در کنار تحولاتی که در فهرست یارانه بگیران انجام شده هنوز یک سوال جدی نیز باقی مانده است. دولت اعلام کرد که تنها دو ماه یارانه نقدی جدید را پرداخت خواهد کرد و پس از آن یارانه به شکل کالابرگ اختصاص می‌یابد. با گذشت حدود پنج ماه از این وعده اما نه تنها کالابرگ تخصیص نیافته که حتی وعده‌های وزارت اقتصاد درباره شروع آزمایشی این طرح از مهر ماه نیز به جایی نرسیده است. با این وجود اما به نظر می‌رسد حالا زمزمه‌هایی مبنی بر لغو شدن اصل این طرح نیز وجود دارد. هرچند دولت در این زمینه هنوز واکنشی جدی نشان نداده اما نمایندگان مجلس از این می‌گویند که اجبار قانونی برای اعمال این سیاست وجود ندارد.
محسن زنگنه عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا به مردم کالابرگ الکترونیکی داده می‌شود یا پرداخت یارانه نقدی ادامه خواهد داشت، گفت: قطعاً کالابرگ نسبت به یارانه نقدی مزایایی دارد منتها زمان دادن کالابرگ به مردم مهم است، زمانی که ما از کالابرگ صحبت می‌کردیم دولت می‌خواست به‌خاطر تورم حمایتی از برخی از اقشار انجام بدهد. وی افزود: در آن زمان پیشنهاد شد که دولت به‌جای اینکه پول نقد بدهد به‌صورت هدفمند برای حمایت از اقشار کم‌درآمد به مردم کالابرگ بدهد. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس ادامه داد: اما الآن ارز ۴۲۰۰ حذف شده و یک تورم ۵۰درصدی به کشور تحمیل شده است، همه کالا‌های اساسی و سایر کالاها گران شده است، لذا در زمان حاضر کالابرگ دیگر موضوعیتی ندارد. وی ادامه داد: ضمن اینکه همین رقم ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار تومان که برای یک خانواده ۴نفره حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان می‌شود و خانواده‌ها روی این رقم حساب کرده‌اند؛ اگر الآن به‌جای این رقم یارانه نقدی، کالابرگ ارایه شود قطعاً مشکلاتی را به وجود خواهد آورد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یادآور شد: مجلس در قانون دولت را به دادن کالابرگ اجبار نکرده است بلکه در قانون آمده است که دولت از طریق کالابرگ یا به‌هرطریق دیگر اختلاف قیمت سبد کالا‌های اساسی را که در اختیار مردم قرار می‌گیرد، جبران کند. زنگنه با تأکید بر اینکه در قانون از کالابرگ اسم برده شده است اما اینکه حتماً تأکید شود که کالابرگ داده شود، این‌طور نیست، گفت: دولت هم اگر بخواهد به‌سراغ کالابرگ برود، نه زیرساخت‌هایش فراهم است و نه دیگر آن تأثیرات را دارد. وی در پاسخ به این پرسش که «پرداخت یارانه نقدی تورم‌زا است؟» گفت: اینکه گفته شود که به مردم یارانه نقدی بدهیم تورم ایجاد می‌شود اما اگر به همین میزان کالابرگ در اختیارشان قرار گیرد تورم ایجاد نمی‌شود، حرف غلطی است، چطور اگر این پول نقد را به مردم دهیم تورم ایجاد می‌شود اما اگر دولت به تولیدکننده پول دهد و همین کالا را بخرد تورم ایجاد نمی‌شود، آیا دولت کالا را مجانی تهیه می‌کند؟ پس دولت پول را پرداخت می‌کند چه بخواهد آن را به مردم بدهد و چه به تولیدکننده. نماینده تربت‌‌حیدریه در مجلس تأکید کرد: لذا معتقدم در زمان حاضر زمان حذف یارانه نقدی و دادن کالابرگ نیست و ارایه کالابرگ به مردم هیچ تأثیر به‌روی تورم ندارد. این صحبت‌ها نشان می‌دهد که هرچند در ابتدا از نهایی بودن توزیع کالابرگ سخن گفته می‌شد و تنها دلیل اجرایی نشدن آن نیاز به نهایی شدن زیرساخت‌ها خوانده می‌شد اما در حال حاضر بحث بر سر اجرای آن نیز مطرح است و باید دید که سرانجام آیا دولت از اجرای این سیاست عقب‌نشینی می‌کند یا در آینده‌ای نامعلوم احیای جدید کوپن اجرایی خواهد شد.
