اکوسیستم استارتاپی در آستانه تعطیلی

در حالی که در هفته‌های گذشته و به واسطه قطعی‌های مکرر اینترنت و فیلترینگ بسیاری از افراد مطرح اکوسیستم استارتاپی اعلام کرده‌اند که بیکار شده‌اند یا چندین استارتاپ اعلام تعطیلی کرده‌اند، وزیر ارتباطات اعلام کرد اینکه جوانان کشور کسب و کارها را از پلتفرم‌های امریکایی و اروپایی بی‌نیاز کردند مایع خوشحالی است.

دسترسی به اینترنت بدون اختلال و محدودیت، نه تنها برای ارایه محصول استارتاپ به کاربران ایرانی یک ضرورت است، بلکه در صورت بروز این قبیل اتفاقات، تولید و توسعه محصولات این شرکت‌ها هم مختل خواهد شد. تجربه‌ای که استارتاپ‌های ایرانی طی یک ماه گذشته در پی فیلترینگ اینستاگرام، واتس‌اپ، گوگل ادز و دیگر پلتفرم‌های مرتبط با کار خود تجربه کردند، آنها را به مرحله‌ای نزدیک کرد که کارشناسان از آن به عنوان «ابر بحران» یاد می‌کنند. در هفته‌های گذشته بسیاری از افراد مطرح اکوسیستم استارتاپی اعلام کرده‌اند که بیکار شده‌اند یا چندین استارتاپ نیز اعلام تعطیلی کرده‌اند. در حال حاضر، کارشناسان و منتورهای این حوزه کاهش هزینه را تنها راه بقا اعلام می‌کنند. عدم دسترسی به اینترنت در یک ماه اخیر یا به بیان روشن‌تر دسترسی به اینترنت قطره چکانی در هفته‌های اخیر، وضعیت استارتاپ‌ها را به سمت مرگ آنها پیش برده است. این در حالی است که اظهارات بسیاری از استارتاپ‌ها بیانگر آن است که این ماجرا صرفا آخرین قطره‌ای است که لیوان پر شده از مشکلات آنها را لبریز کرده است. 

در این میان وزیر ارتباطات اعلام کرد اینکه جوانان کشور کسب و کارها را از پلتفرم‌های امریکایی و اروپایی بی‌نیاز کردند مایع خوشحالی است. او همچنین از امکان رتبه‌بندی سکوهای بومی‌ برای دریافت خدمات طرح حمایت از کسب و کارهای اینترنتی خبر داد. عیسی زارع‌پور در گفت‌وگوی ویژه خبری در صدا و سیما درباره جزییات طرح حمایت از کسب و کارهای اینترنتی صحبت کرد. بیشتر این گفت‌وگو تکرار توضیحات کامل او در روز گذشته بود که پیش‌تر به انتشار در آمده اما نکاتی جدید نیز در بین صحبت‌ها وجود داشت. زارع‌پور تاکید کرد وجود پلتفرم بومی که کسب و کارهای آنلاین در آن به فروش محصولات خود بپردازند در بسیاری از کشورهای دنیا محقق نشده است.‌ به گفته او در حال حاضر چند میلیون فروشنده «در پلتفرم‌های وطنی که الان جزو سرمایه‌های کشور هستند» فعالیت دارند: «این مایه خوشحالی است که جوانان کشور، ما را از پلتفرم‌های عمدتا امریکایی و اروپایی و بی‌نیاز کردند.» زارع‌پور در بخشی از این گفت‌وگو به مساله «امکان رتبه بندی» سکوها یا همان پلتفرم‌های بومی تاکید کرد. بر این اساس اگر رتبه‌بندی صورت بگیرد، سکوها احتمالا بر اساس رتبه خود، خدمات را دریافت می‌کنند: «ممکن است سکوها را براساس میزان اقبالی که مردم به آنها دارند، رتبه‌بندی کنیم و سپس این امکانات بر اساس‌ رتبه در اختیارشان قرار گیرد.» البته باید گفت وزیر ارتباطات در نشست خبری پیرامون طرح حمایت از و کسب و کارهای اینترنتی گفته بود که این طرح طوری تدوین شده تا امکان انحصار برای هیچ پلتفرم بومی به وجود نیاید و یک بازار کاملا رقابتی شکل بگیرد. زارع‌پور همچنین با مقایسه بازار دستفروشان و فعالین فضای مجازی اعلام کرد که دستفروشان در جایی می‌ایستند که پاخور خوبی داشته باشد و پاخور‌ کسب و کارهای آنلاین هم، پلتفرم‌های فضای مجازی است. او در بخش دیگری از این گفت‌وگوی خبری تاکید کرد که تا هفته آینده، ضوابط اینکه چطور یک پلتفرم (سکو) می‌تواند مشمول دریافت خدمات طرح حمایت از کسب و کارهای اینترنتی بشود نیز اعلام خواهد شد.‌ ناگفته نماند در جلسه رونمایی از این طرح که دیروز صبح برگزار شد نیز زارع پور به وزیر اقتصاد قول پیگیری و تحقق زودتر این موضوع را داده بود. 

   از ضمانت وام با حساب کاربری  تا فالوئر برای کسب‌وکارها

اما طرح حمایت از کسب و کارهای مجازی چه مفادی دارد؟ در این طرح موارد متعددی از قبیل معافیت‌های مالیاتی، خدمات پرداخت، تضمین پیدا کردن فالوور و اعطای تسهیلات و... اعلام شده است. در این طرح در قالب ۱۴ ماده، ۳۰ بسته حمایتی برای کسب و کارها در نظر گرفته شده و قرار است تا ضمانت اجرایی آن نیز بر عهده کارگروهی متشکل از وزارت ارتباطات، اقتصاد، صمت و اطلاعات باشد تا بر کلیه دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی برای محقق شدن اهداف این طرح، نظارت داشته باشند. در طرح مذکور حمایت‌های تبلیغاتی نیز در نظر گرفته شده است. به گفته عیسی زارع پور بسیاری از کسب و کارها چند صد هزار دنبال‌کننده در پلتفرم‌های خارجی داشتند و حالا با ورود به پلتفرم داخلی با مشکل مواجه شدند. آدم اگر خانه خود را در یک کوچه هم عوض کند با مشکل مواجه می‌شود. ما بسته حمایتی تبلیغاتی در نظر گرفتیم تا همه دستگاه‌های دولتی با حداکثر تخفیف، تبلیغات برای کسب و کارها انجام دهند.» بر اساس این طرح، پلتفرم‌ها مکلف هستند لااقل نصف تعداد دنبال‌کننده در پلتفرم‌های خارجی را برای کسب و کار فراهم بیاورد: «ما مکلف کردیم تا برای آنها فالوور بگیرند، با پین کردن و تبلیغ کردن و... که این روزها شاهد بودیم با چند دقیقه پین کردن برخی کسب و کارها در یک پلتفرم بومی، هزاران فالوور و خریدار واقعی به آن اضافه شده چرا که میلیون‌ها کاربر در این بسترها فعال هستند.» همچنین بر اساس این طرح سکوهای خارجی نباید در صدا و سیما و سایر دستگاه‌ها تبلیغ شوند. بسته‌های ویژه پیامک و برنامه‌سازی در صدا و سیما نیز از دیگر حمایت‌های تبلیغاتی است که در این طرح وجود دارد.

   حساب کاربری به عنوان ضمانت  و معافیت‌های مالیاتی

نکته دیگری که در این طرح به چشم می‌خورد بحث استفاده از حساب کاربری به عنوان یک وثیقه بانکی است که بانک مرکزی آن را پذیرفته است. زارع پور درباره این مساله توضیح داد و گفت: «همچنین حساب کاربری افراد در شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک دارایی نامشهود ملاحظه شده و بانک می‌تواند به عنوان دارایی از آن استفاده کنند و بانک مجاز است به عنوان وثیقه از آن استفاده کنند. اگر کسی اکانت خود را وثیقه گذاشت نیز بانک می‌تواند آن را در صورت نپرداختن اقساط، نقد کند.» به گفته او، پرداخت تسهیلات به کسب و کارهایی که از پلتفرم‌های خارجی به داخلی مهاجرت می‌کنند در نظر گرفته شده است. بحث دیگر مطرح شده در طرح، بحث معافیت‌های مالیاتی است. او در این باره گفت: «در مورد مالیات نیز اقداماتی انجام دادیم. کسب و کارها به ما می‌گویند اگر به پلتفرم داخلی بیایم، به محض ورود به آن باید مالیات دهم در صورتی که در پلتفرم‌های خارجی هیچکس به من کاری نداشت، اما حالا به محض فروش در بستر داخلی سازمان مالیات به دنبال ما خواهد آمد. ما کاری کردیم که لااقل تا دو سال تا دو میلیارد تومان درآمد معاف از مالیات می‌شوند . آنهایی که تا امروز هم مالیات می‌دادند هم مالیاتشان شامل تخفیف خواهد شد.»

   تیک آبی احراز هویت  و حمایت‌های زیرساختی

بر اساس این طرح کسب و کارهای فعال در پلتفرم‌های داخلی یک تیک ویژه کسب و کار می‌گیرند که آنها را با سایر اکانت‌ها متمایز می‌کند و مانند تیک آبی پلتفرم‌های خارجی است. البته اعلام شده عموم کاربران هم می‌توانند اعتبار تایید شده دریافت کنند و تیک آبی خواهند گرفت. در مورد داده‌های کاربران و محرمانه بودن آنها نیز اعلام شده داده‌های کاربران جزو اسرار تجاری است و متخلفین در نگهداری آنها با مجازات قانونی مواجه خواهند شد. زارع پور به حمایت‌های زیرساختی نیز اشاره داشت و گفت: «در حوزه زیر ساخت حمایت‌هایی ایجاد کردیم که ارایه در تخفیف خدمات پستی و ارایه تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی را شامل می‌شود.» همچنین باید گفت آنطور که در این طرح آمده کسب و کارهای خانگی نیازی به اخذ مجوز ندارند و ثبت نام در پلتفرم به منزله ثبت در درمان ملی مجوز‌ها است. همچنین بر اساس این طرح قرار است در تمامی پلتفرم‌های داخلی خدمات متنوع پرداخت برای همه اجرایی شود و موضوعاتی نظیر حساب امانی، پرداخت مستقیم، کیف پول، خرید اعتباری و...  اجرایی شود. همچنین در این طرح اعلام شده که در صورت راه‌اندازی رمزریال، همه پلتفرم‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. پلتفرم‌های بومی نیز می‌توانند از مزایای حضور در پارک فناوری استفاده کنند. جزییات این موضوع در طرح مذکور اعلام شده که فایل پی‌دی‌اف آن در این لینک قابل دانلود است. در دی ماه سال گذشته کارگروه ویژه‌ای با اختیارات ویژه با یازده عضو کابینه شروع به کار کرد تا اقتصاد دیجیتال رشد پیدا کند. این کارگروه ماهانه جلساتی داشته و در ذیل آن نه کمیسیون تخصصی نیزتشکیل شده و بیش از ۵۰ جلسه توسط آنها برگزار شده است. آنطور که زارع پور اعلام کرد، از بین این جلسات مصوبات زیادی نیز بیرون آمده که به عنوان مثال مشکل اینشورتک‌ها با بیمه مرکزی حل شد. او تاکید داشت مصوبه خوبی در حوزه آزادکارها (فریلنسرها) نیز معین شده که به زودی اعلام خواهد شد. آنطور که عیسی زارع پور اعلام کرد، طرح حمایت از کسب و کارهای مجازی در واقع به لایه دوم اقتصاد دیجیتال مرتبط است یعنی لایه‌ای که در آن اقتصاد مبتنی بر پلتفرم در نظر گرفته می‌شود و باید از ظرفیت‌های موجود برای تسهیل راه کسب و کارهای آنلاین استفاده کرد.