علمک‌های گاز شهری در طبیعت الوند چه می‌کنند

فعالان محیط زیست نگران تغییر کاربری باغات الوند هستند

تعادل|

سال‌هاست که بسیاری از مناطق طبیعی کشور قربانی سودجویی افرادی شده است که به دنبال کسب منفعت بیشتر آب و خاک و درختان را نابود کرده‌اند تا بتوانند مناطق بکر و زیبا را به منطقه گردشگری تبدیل کنند یا با ساخت ویلاهای لوکس و لاکچری و فروش آنها سودهای فراوانی را به دست بیاورند و در این بین برخی مسوولان هم با چشم بستن بر روی تخلفاتی که در این زمینه صورت می‌گیرد همراه این افراد بوده‌اند و به همین خاطر است که حالا بسیاری از مناطق بکر جنگل‌های شمال و ارتفاعات زیبای شمال غرب و شمال شرق کشور میزبان زندگی شهری شده است. به خاطر همین بی‌توجهی‌ها و همراهی‌هاست که حالا اکثر مناطق کشور با خطر سیل مواجه می‌شوند و به محضی که فصل بارش‌ها از راه می‌رسد باید منتظر بود تا سیل زندگی آدم‌های پایین دست را به دلیل ساخت و ساز در بالا دست و از بین بردن درختان و طبیعت وحشی نابود کند. حالا نوبت به کوهستان الوند رسیده است. مسوولان با کشیدن گاز شهری به این مطقه کوهستانی و طبیعی به بهانه توسعه گردشگری می‌خواهند کاری کنند تا پای ویلاسازی و آپارتمان‌سازی در این منطقه هم باز شود و بعد این طبیعت زیبا تبدیل به بخشی از شهر با زندگی شهری شود و در این بین برخی افراد هم به سودهای کلان دست پیدا کنند. اولین‌بار کلنگ این کار در الوند در سال 79 به زمین زده شد، زمانی که فردی سرمایه‌دار به ناگاه تصمیم گرفت در منطقه نمونه گردشگری الوند تلکه کابین راه بیندازد. استفاده از فعالیت‌های مدرن و کوه خواری به بهانه توسعه گردشگری دل فعالان میراث فرهنگی و محیط زیستی را به لرزه انداخت؛ چرا که گمان می‌رفت صاحبان این مجموعه و‌مسوولان هر بار با اضافه کردن و ارایه مجوزهای تاسیسات گوناگون تفریحی بیشتر بر طبل نابودی می‌کوبند و همین دل‌نگرانی‌ها هم درست از آب در آمد و تله کابین بدون موافقت میراث فرهنگی و با جابه‌جایی چند متر دورتر از کتیبه‌ها و پس از چند سال وقفه احداث شد و سپس پیست اسکی، مجموعه اقامتی، پارکینگ، احداث جاده، معضل فاضلاب و زباله، تغییر وضعیت اکولوژیکی گیاهی و جانوری، تخریب جاده کتیبه‌ها و دست درازی به دشت میشان، ساخت استخر و خشکاندن چشمه‌های طبیعی تخریب جان پناه۶۰ساله کوهنوردان و… و… به دنبال آن آمد. گویا صیانت و حفظ طبیعت و میراث فرهنگی در این منطقه نمونه گردشگری توسط مسوولان شعار پوشالی است، چرا که هر روز منظر طبیعی الوند با پیشروی از بین می‌رود و چنگک‌ها بیشتر بر قلب تپنده الوند فرو می‌رود؛ و حالا دامنه شمالی الوند، دره عباس آباد و منطقه گنجنامه با چالش جدیدی روبرو شده است مساله‌ای که به حیات و زندگی مردم مربوط می‌شود، مساله‌ای که با خشکسالی‌های جدید همدان رقم خورده است؛ آب؛ بارندگی.

   گاز شهری در کوهستان الوند

چند هفته‌ای می‌شود که عملیات گاز رسانی به شرکت مورد اشاره با لوله فشار قوی انجام و به سرعت رو به پایان است؛ این عملیات گاز رسانی به دغدغه فعالان محیط زیست بدل شده است چرا که آنها معتقدند با انجام عملیات گاز رسانی شرایط اقلیم کوهستان الوند تغییر می‌کند، اگر چه از گاز به عنوان سوخت پاک یاد می‌شود، اما در دسترس بودن و سهل بودن استفاده از آن به گرمایش هوای منطقه کوهستانی منجر می‌شود. حمید حق نظری، دبیر سمن‌های محیط زیست استان همدان، درباره مساله دست درازی به الوند می‌گوید: سال گذشته و در ایام کرونا مسوولان مجموعه مدیران میراث فرهنگی را برای انجام گاز رسانی متقاعد می‌کنند؛ مجوز آن را دریافت می‌کند؛ در چند هفته گذشته به سرعت عملیات گاز کشی به مجموعه گنجنامه انجام شد و مسیری که شهرداری همدان برای مبلمان و طراحی شهری کشیده و میلیون‌ها تومان برای زیبایی آن صرف شده بود، شکافته و لوله فشار قوی گاز جایگزین شد. البته این نخستین‌بار نیست که این مجموعه به الوند آسیب می‌زند، این مجموعه هر با به بهانه گسترش و توسعه چنگ بر الوند انداخته است. حق نظری درباره این اقدام و مخالفت فعالان محیط زیست با عملیات گازکشی به الوند توضیح می‌دهد: همدان همانند دیگر شهرهای کوهپایه‌ای پر از باغ است، وقتی حجم زیادی از باغات به واسطه تغییر کاربری از بین برود، دمای محیطی رو به افزایش می‌رود؛ «گرما» تراکم ابرها را از بین می‌برد و کوهستانی که همیشه برفگیر بوده به کوهستانی بارانی تبدیل می‌شود؛ چشمه و رودها خشک می‌شوند و خشکسالی در همدان اتفاق می‌افتد؛ چیزی که درحال حاضر در وسعت کمتر در همدان شاهد هستیم.اگر چه این موارد صد درصدقابل اعتنا نیست، اما ما با این کار اقلیم همدان را عوض می‌کنیم. الوند مانند بسیاری از کوه‌های دیگر ایران، به دلیل آبزا و بابرکت بودن، از نامی نیک به معنای بالنده، رونده، دلیر و تیزرو، برخوردار است که این نشانگر اهمیت و احترامی است که ایرانیان از دیرباز برای کوهستان قایل بوده‌اند.

   تامین آب شرب همدان از الوند

دبیر سمن‌های محیط زیست استان همدان می‌گوید: وقتی از خشکسالی همدان صحبت به میان می‌آید به این دلیل است؛ حیات در کل منطقه همدان از کوهستان الوند شکل می‌گیرد؛ چرا که اگر کوهستانی نباشد، بارندگی‌ها، تجمع برف و شکل‌گیری چشمه‌ها، رودخانه‌ها و رودک‌ها هیچ زمانی اتفاق نمی‌افتد؛ و تامین آب شرب و کشاورزی، دشت‌ها و همه موجوداتی که از آن استفاده می‌کنند همه حیاتشان وابسته به کوهستان هستند. او ادامه می‌دهد: ما حالا دست گذاشته‌ایم روی تخریب خود کوهستان .

«کوهستان الوند» شاخه‌ای از زاگرس است و معادن زیادی هم دارد و وسعت کوه‌هایی که ما در البرز در تهران می‌بینیم یا در زاگرس که کوهستان‌های بسیار متراکم و وسیع و عرضه بسیار زیاد دارد، نیست.یک دیواره است به طول ۸۰تا ۱۰۰ کیلومتر از ابتدا تا انتها؛ ولی همین وسعت میزان آب‌دهی فراوانی دارد.

   گازرسانی به باغ‌ها باعث تغییر کاربری می‌شود

اما دامنه شمالی الوند مملو از باغ است باغ‌هایی که یکی از قطب‌های کشاورزی استان است و انشعاب گاز برای رسیدن به مجموعه نیاز به گذشتن از میانه این باغ‌ها را داشته است وباغداران را متوقع کرده است که به آنها انشعاب گاز تعلق می‌گیرد، حالا پس گاز رسانی به مجموعه و دکه‌های اطرافش که نمک بر زخم‌ فعالان دو حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست پاشیده و زخم کهنه را عفونی کرد، حالا آنها نگران تغییر کاربری باغات منطقه ییلاقی الوند شمالی نیز هستند. چرا که این تجربه در نقاط شمالی کشور به خوبی نشان می‌دهد که وقتی گاز شهری به این مناطق برسد به راحتی باغداران را تشویق به تغییر کاربری می‌کند و همانطور که شالیزارهای شمال تبدیل به ویلا شدند، باغ‌های دامه الوند نیز تبدیل به ویلا ی شوند و به این ترتیب بخش دیگری از طبیعت نابود می‌شود. براساس گفته مسوولان گاز به مراکزی که کاربری گردشگری، اقامتی و پذیرایی دارند تعلق می‌گیرد و این تبصره باغداران را به صرافت تغییر کاربری انداخته است و با تغییر کاربری باغات خنجر بیشتر بر دل فعالان محیط زیست و میراث فرهنکی فرو می‌رود چرا که زمینه‌های نابودی طبیعت الوند و بالا رفتن جزیره‌ای دما فراهم می‌شود.

حق نظری در این زمینه می‌گوید: مسوولان در اعتراض به عدم گاز رسانی به مجموعه گفتند گاز فقط برای مجموعه است.اما؛ حالا علمک گاز برای همه جا گذاشته شده و تمام باغدار‌های منطقه به صرافت افتاده‌اند که گاز بکشند و تغییر کاربری بدهند. آنها با این اقدام تمام اکو سیستم منطقه را تغییر می‌دهند و چیزی از آن باقی نمی‌گذارند.هیچ کدام از مسوولان این شهر دغدغه آن را ندارند و برای آن کاری انجام نمی‌دهند. در منطقه الوند ودر میان دره‌های سرسبز آن باغ‌هایی با متراژ بزرگ وجود داشت، اما در ۱۰سال اخیر باغداران، قطعات باغ‌های خود را کوچک‌تر و کوچک‌تر کرده‌اند، تا بتوانند در آن ویلا و خانه بسازد و آن سبب جابه‌جایی قیمت و افزایش تراکم در منطقه می‌شود و اگر انشعاب گاز هم به آنها تعلق بگیرد بیش از صدمات طبیعی و اقلیم شاهد افزایش قیمت زمین و به دنبال آن هجوم دلالان و ویلا‌سازان خواهیم بود، طرحی که پیاده شده آن را دربیشتر نقاط کشور شاهد هستیم.

   بازی با کلمات برای فرار از مسوولیت

او می‌گوید: ابتدا فقط قرار بود به این شرکت فقط گاز داده شود ولی الان جمله عوض شده است و گفته: به واحد‌های رستورانی و فعال در حوزه گردشگری گاز تعلق می‌گیرد. عده‌ای این تغییر کاربری را انجام می‌دهند و وقتی به رستوران کناری انشعاب داده می‌شود، لوله اصلی این توانایی را دارد که به تعداد زیادی گاز داده شود و کم کم این منطقه تبدیل به شهرک می‌شود و از آن حالت بکر و کوهستانی بودن خارج می‌شود .یک طبیعت داغون که شهرک شده است. در واقع مسوولان هر بار با بازی کلمات سعی در گمراهی دارند.

البته شورای شهر همدان به باغداران این منطقه تاکید کرده است که به هیچ عنوان امکان دسترسی آنها به گاز شهری وجود ندارد چرا که چنین تاسیساتی گردشگری طبیعی منطقه گنجنامه را از بین می‌برد. در واقع طبق قانون گاز فقط به تاسیسات گردشگری تعلق می‌گیرد و قرار نیست باغداران هم از این امکانات بهره‌مند شوند. اما سوال اینجاست آیا چنین حرفی خود نمی‌تواند دلیلی باشد بر تغییر کاربری باغات توسط باغداران  وتبدیل آنها به مکان‌های گردشگری تا بتوانند از نعمت گاز شهری بهره‌مند شوند؟