پرونده واردات مختومه می‌شود؟
تعادل |
پس از گذشت چهار سال از ممنوعیت واردات خودرو، در شرایطی ورود خارجی‌ها با دستورالعمل وزارت صمت از سرگرفته شده که بسیاری از محصولات وارداتی قبلی در لیست خودروهای ممنوعه قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد واردات خودرو عملا آغشته به مسائل سیاسی شده این احتمال وجود دارد که ورود خودرو از دیگر کشورها نیز با ممنوعیت روبرو شود. برندهای خط‌خورده در لیست وزارت صمت به‌دلیل الزام به واردات تا سقف ۲۰هزار دلار، در بازار خودروی کشور جایگاهی نخواهند داشت. اگر تا 11 اسفند که فرمان آزادسازی واردات خودرو توسط رییسی در سال گذشته صادر شد، خودروهای خارجی وارد نشوند، عملا پس از گذشت ۳۶۵ روز باید پرونده واردات خودرو را در سالجاری مختومه بدانیم.
افت وخیز یک ممنوعیت بی حاصل
سال ۹۱ همزمان با اعمال تحریم‌های اولیه، دولت وقت خودرو را در زمره کالاهای لوکس کشور قرار داد و واردات محصولات بالای ۲۵۰۰ سیسی را متوقف کرد، بنابراین محصولات ۲۵۰۰ سیسی در بازار قیمت چشمگیری به خود دید و از سوی دیگر بازار از وجود این نوع محصولات محروم ماند. رییس سازمان توسعه تجارت وقت در این زمینه عنوان کرده بود، از آنجا که خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سیسی، در زمره خودروهای لوکس یا خودروهایی با میزان ارزبری بالا تشخیص داده شده و از سوی دیگر، به خاطر اینکه امکان استفاده بهینه از ذخایر ارزی نیز در سیاست‌های تجاری لحاظ شده باشد، این تصمیم اتخاذ شده است. وی تصریح کرده که تصمیم ممنوعیت واردات این خودروها با نگاه دسته‌بندی کالاهای لوکس و غیرلوکس اتخاذ شده است. در همین حال در سال ۹۶ وزارت صمت این‌بار به بهانه ساماندهی بازار ارز و ممنوعیت واردات محصولات لوکس، ورود خودروهای بالای ۴۰ هزار دلار را ممنوع اعلام کرد. ظاهرا سیاست‌گذار خودرو پس از گذشت پنج سال از ممنوعیت واردات ۲۵۰۰ سی‌سی‌ها به این نتیجه رسیده بود که این مقررات برای عدم ورود محصولات لوکس پاسخگو نبوده و باید محدودیت‌های بیشتری در این زمینه اعمال شود. در این زمینه مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت دولت وقت عنوان کرده سیاست‌گذار به این نتیجه رسیده که نمی‌توان فقط حجم موتور خودرو را ملاک لوکس بودن آن قرار داد لذا بحث ارزش خودرو نیز به این مورد افزوده و تصمیم بر این شد که برای واردات خودروها علاوه بر اینکه لازم است حجم موتور آنها بیش از ۲۵۰۰ سیسی نباشد، ارزش خودرو نیز نباید بیش از ۴۰ هزار دلار باشد.
چرا فرآیند واردات خودرو طولانی شد؟
اما یکی از هشت فرمان رییس‌جمهور برای تحول در صنعت خودرو که اسفند 1400 صادر شد، به «رفع ممنوعیت واردات خودرو» اشاره داشت. رییس‌جمهور با توجه به مشکلاتی که در حوزه خودرو وجود داشت در بند 4 فرمان هشت ماده‌ای به رفع شائبه انحصار تاکید کرد و بر این اساس در این بند از فرمان 8 ماده‌ای ذکر شد که به منظور افزایش رقابت‌پذیری و رفع شائبه انحصار، متناسب‌سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید به میزان مورد نیاز بازار، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال 1401، حداکثر ظرف 3 ماه آینده رفع شود. براین اساس، برای توقف واردات خودرو پس از 4 سال اقداماتی آغاز شد و در نتیجه وزیر صنعت، معدن و تجارت در 21 اردیبهشت اعلام کرد که واردات خودرو در دولت به تصویب رسید. حال پس از گذشت چهار سال از ممنوعیت واردات خودرو، مقرر شد که ورود خارجی‌ها با دستورالعمل وزارت صمت از سر گرفته شود، اما این‌بار هم شروطی از سوی سیاست‌گذار خودرو وضع شد، که بازار وارداتی‌ها را با محدودیت‌هایی روبرو کرد. طبق آیین‌نامه واردات خودرو که پس از کش و قوس‌های فراوان در نهایت سوم شهریور ماه از سوی معاون اول رییس‌جمهور ابلاغ شد، واردات خودرو با سقف ۲۰ هزار دلار و اولویت خودروهای زیر ۱۰ هزار دلار مجاز اعلام شد. از سوی دیگر سقف منابع ارزی برای واردات خودرو نیز حداکثر یک میلیارد دلار در نظر گرفته شده است. از دیگر محدودیت‌های واردات در آیین‌نامه مذکور اینکه کلیه خودروهای وارداتی در بورس کالا عرضه خواهند شد و واردات خودروهای اقتصادی تا ۱۰ هزار دلار در صورت تولید و ساخت داخل مشمول مشوق‌‌های اقتصادی می‌شوند. یکی دیگر از محدودیت‌های واردات نیز قید ساخت داخل واردکنندگان است که البته باید به تایید وزارت صمت برسدآیین‌نامه مذکور در شرایطی بازار وارداتی‌ها را با محدودیت‌هایی در واردات و انتخاب مشتریان مواجه کرده که تدوین چنین دستورالعمل‌هایی مسبوق به سابقه است. سیاست‌گذار خودرو طی یک دهه گذشته به بهانه ساماندهی منابع ارزی کشور مقررات محدود‌کننده فراوانی برای ورود خودروهای خارجی وضع کرده است. از جمله محدودیت واردات خودروهای ۲۵۰۰ سیسی یا ممنوعیت خودروهای بالای ۴۰ هزار دلار و از همه مهم‌تر، توقف واردات خودروهای امریکایی. حالا نیز خودروهای بالای ۲۰ هزاردلار ممنوع شده است، اگر چه اولویت نیز با محصولات زیر ۱۰ هزار دلار است. بدین ترتیب هیچ کالایی همچون خودرو با مقررات عجیب و غریب و محدود‌کننده طی یک دهه گذشته روبرو نبوده است.پس از مدتی از ابلاغ ایین‌نامه واردات خودرو، رییس مجلس نیز در مورخ 18 مهر ایرادات سه‌گانه‌ای بر مصوبه دولت در مورد واردات خودرو را به رییس‌جمهور ابلاغ کرد و در نهایت نیز مصوبه مذکور اصلاح و در تاریخ 7 آبان ابلاغ شد.
ریزش برندهای وارداتی
با توجه به لزوم واردات خودرو توسط شرکت‌های مختلف وزارت صمت اعلام کرد که شرکت‌های متقاضی واردات خودرو می‌توانند تقاضای واردات را به وزارت صمت ارسال کنند تا در صورتی که شرکتی واجد شرایط لازم برای واردات خودرو شناخته شد مجوز واردات برای آن صادر شود. بنابراین پس از بررسی‌ها توسط وزارت صمت در ابتدا اسامی 7 شرکت سایپا، پارس خودرو، سایپا -سیتروئن،
تجارت بین‌المللی و پشتیبانی کرمان خودرو و خودروسازی فردا به عنوان شرکت‌های مجاز برای واردات خودرو اعلام شد و پس از آن نیز امید قالیباف سخنگوی وزارت صمت اسامی 5 شرکت دیگر به نام‌های بهمن خودرو، ایران خودرو، معین خودرو، ایرتویا و دیار خودرو به فهرست واردکنندگان خودرو اضافه کرد. اخیرا نیز با توجه به تحریم واردات خودروهای فرانسوی از سوی دولت اجازه ثبت سفارش و واردات محصولات رنو، پژو، سیتروئن و سایر خودروسازان فرانسوی داده نمی‌شود و مقرر شده تا واردات خودرو صرفا از بین خودروهای ژاپنی، چینی و اروپایی غیر فرانسوی انجام شود. هرچند بهانه وزارت صمت برای ممنوعیت واردات خودروهای فرانسوی، رفتن رنو و پژو- سیتروئن در دوران تحریم است، اما بسیاری معتقدند مواضع اخیر دولت فرانسه و رییس‌جمهور این کشور در برابر اعتراضات در ایران، منجر به اتخاذ چنین تصمیمی شده است. این اقدام وزارت صمت نشان می‌دهد واردات خودرو به عنوان پروسه‌ای اقتصادی، درگیر سیاست شده و ممکن است وزارت صمت چندی دیگر اعلام کند خودروهای متعلق به فلان کشور نیز تحریم شده و حق ورود به ایران را ندارند. به عنوان مثال، با توجه به مواضع فعلی دولت آلمان در قبال اعتراضات در ایران، شاید وزارت صمت چندی دیگر اعلام کند خودروهای متعلق به خودروسازان این کشور هم ممنوع است. با این حال، وزیر صنعت، معدن و تجارت به تازگی با بیان اینکه یک میلیارد دلار برای واردات خودرو پیش‌بینی شده، گفت: ضرورت انعقاد مجدد قرارداد توسط واردکنندگان خودرو با طرف‌های تجاری و شرط انتقال فناوری از عواملی است که واردات خودرو را زمان‌بر کرده است. سیدرضا فاطمی امین با بیان اینکه ثبت سفارش آغاز شده، گفت: با توجه به وقفه 4 ساله در واردات خودرو، واردکنندگان باید با طرف‌های تجاری خود قرارداد ببندند بنابراین یک مقدار کارها ممکن است طول بکشد اما امیدواریم به زودی شاهد واردات خودرو باشیم.
با همه اینها پس از ابلاغ آیین‌نامه واردات خودرو و مشخص شدن چگونگی واردات و همچنین اعلام 12 شرکت واردکننده خودرو این سوال مطرح است که خودروهای وارداتی چه زمانی به کشور وارد می‌شود؟
