اختلاف‌ها در بازار

محمد خبری‌زاد

اتفاق این روزهای بازار سهام این است که متاسفانه تفاوت قیمت دلار نیما و بازار آزاد به حدود ۸ هزار تومان رسیده که از اختلاف ۳۰ درصدی حکایت دارد. این یعنی شرکت‌های بورسی دلار را نسبت به قیمت اصلی دلار در بازار آزاد ۸ هزارتومان ارزان‌تر می‌فروشند و دارایی و سود سرمایه‌گذار به جیب افرادی می‌رود که این دلارها را می‌خرند، یعنی واردکنندگان. این موضوع باعث می‌شود از طرفی فروش شرکت‌ها ۳۰ درصد کمتر از آنچه که باید شناسایی شود. نتیجه افزایش دلار در بازار آزاد، تاثیر چندانی در بورس ندارد. نکته این است که اختلاف قیمت دلار نیما  و دلار بازار آزاد در نهایت در افزایش دلار بازار آزاد هم موثر است. به این‌صورت که وقتی فاصله این دو دلار زیاد است، واردکننده از فرصت استفاده کرده و اقدام به واردات بی‌رویه می‌کند؛ اتفاقی که  در حال حاضر نیز افتاده است.

ثبت سفارش برای واردات کالا در دو ماه اخیر که اختلاف دلار نیما و بازار آزاد افزایش پیدا کرده به شدت رشد داشته و تقاضا برای دلار نیما بسیار در سیستم بالا رفته است. اگرچه شاید دولت تا مدتی بتواند این موضوع را تحمل کند اما با افزایش تقاضا برای دلار نیما قیمت دلار بازار آزاد مجددا رشد خواهد کرد و این یک بازی دو سر باخت برای دولت است. دولتی که از طرفی دلار ارزان به واردکننده می‌فروشد و از طرف دیگر با افزایش دلار بازار آزاد، تقاضا مدام در حال افزایش است و در نهایت این چرخه باعث افزایش قیمت دلار در بازار آزاد می‌شود. این موضوع را می‌توان به ‌وضوح در آمار واردات دو ماه اخیر دید که تراز تجاری منفی شده که یکی از دلایل منفی شدن تراز نیز همین استفاده از ۳۰ درصد اختلاف دلار نیما و دلار بازار آزاد توسط وارد‌کننده است. واردکننده با واردات بیشتر سود بیشتری  می‌کند و از آن سمت با افزایش تقاضا برای دلار نیما سیستم نمی‌تواند پاسخگوی آن باشد و منجر به رشد دلار بازار آزاد و اثر منفی بر تورم می‌شود. شرکت‌های بورسی و سهامداران هم از بانک مرکزی ناراضی خواهند بود و اگر برای این موضوع چاره‌اندیشی نشود به زودی دلار نیما به ارز ۴۲۰۰ تومانی تبدیل و اختلاف آنقدر زیاد خواهد شد که  دیگر نمی‌توان کاری کرد. کاهش اختلاف دلار نیما و بازار آزاد در نهایت بر زندگی مردم اثر خواهد گذاشت. بنابراین هرقدر به سمت دلارهای چند نرخی کشیده شود موضوع  بدتر می‌شود. تجربه این موضوع هم وجود دارد و ارز ۴۲۰۰ تومانی با این نیت به وجود آمد که اثر افزایش نرخ دلار در سفره‌های مردم احساس نشود اما یک سال هم نشد که تورم شدیدی شکل گرفت و چند نرخی شدن دلار باعث افزایش رانت شد. در آغاز که دلار نیما تعریف شده بود اختلاف  بازار آزاد با دلار نیما ۵ تا ۱۰ درصد بود و بانک مرکزی باید سرعت رشد دلار نیما را افزایش دهد و اختلاف دلار نیما و بازار آزاد را به حداقل برساند. مطمئنا با این اتفاق تقاضای واردات کمتر  می‌شود و دولت و بانک مرکزی می‌توانند نرخ دلار بازار آزاد را نیز کنترل کنند.