تنفس مصنوعی به برجام
یوسف مولایی- روز گذشته اخبار تازه‌ای با محوریت برجام روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت که اتفاقا تاثیرات آن در بازار ارز کشور نیز نمایان شد.
جوزف بورل دیروز توییتی را منتشر کرد که در آن نسبت به گزاره‌های مختلفی اشاره شده بود، بورل در این توییت ضمن اشاره به موضوعاتی چون جنگ روسیه و اوکراین، به‌طور ضمنی اشاره کرد: «من و وزیر امورخارجه ایران توافق کردیم که ارتباطات را باز نگه داشته و برجام را بر اساس مذاکرات وین بازگردانیم.»
بر اساس ارزیابی‌های تحلیلی در اثر این اخبار مرتبط با برجام، نرخ ارز با کاهش حدودا هزار تومانی مواجه شد. این روند برخلاف، صحبت‌هایی است که مردان اقتصادی دولت در خصوص بی‌اثر بودن، تحریم‌ها و مذاکرات در شاخص‌های اقتصادی مطرح می‌کنند.
به هر حال با هر خبر مثبت یا منفی در خصوص برجام، بازارهای اقتصادی کشورمان تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اما شرایط که امروز در خصوص پرونده هسته‌ای ایجاد شده، برآمده از برخی تصمیمات قبلی است. باید قبول کنیم، ایران در گذشته، شانس و فرصت‌های متعددی داشت تا احیای برجام را بر اساس منافعش محقق کند. اما این فرصت‌ها مورد توجه قرار نگرفتند و یکی‌یکی از دست رفتند. در واقع برخی افراد و جریانات بر اساس محاسباتی که ریشه در واقعیت نداشت، منتظر فرصت‌های بهتر مذاکراتی شدند؛ اما روند تحولات نشان داد که این فرصت‌های مطلوب‌تر، هرگز از راه نرسیدند و تنها پیچیدگی‌ها افزایش پیدا کردند.
یکی از این تحلیل‌های اشتباه که توسط برخی افراد، جریانات و حتی رسانه‌ها ترویج و توصیه می‌شدند، موضوع «زمستان سرد در اروپا» بود؛ برخی تصور می‌کردند، ایران از طریق در تنگنا قرار دادن اروپا، می‌تواند فرصت‌های مطلوب‌تری را به دست آورد. اما در واقعیت چون این تحلیل‌ها بر واقعیت استوار نبود، نه تنها ظرفیت‌ساز نشدند، بلکه فرصت‌هایی را هم از ایران گرفت. طرف مقابل هم به دلایل گوناگون از جمله ناآرامی‌های ایران ترجیح داد تا گفت‌وگوها با ایران را به تاخیر اندازد.
در حال حاضر برجام، مانند پیکره‌ای است که به کما رفته است و بازگشت آن به حیات طبیعی با دشواری‌های فراوانی همراه است. البته احیای آن غیر ممکن نیست، اما دشوار است.
از سوی دیگر باید توجه داشت حتی در صورتی که برجام از کما خارج شود، برجام قبلی که همه از آن آگاهی داریم، نخواهد بود. همه شرایط داخلی و بین‌المللی در اثر تحولات ماه‌های اخیر در عرصه داخلی و خارجی تغییر کرده است. مبتنی بر مذاکراتی که صورت گرفته، بازگشت به برجام با سختی‌های فراوانی همراه خواهد بود. در این میان اروپا تلاش می‌کند، راهی باز کند تا از اعلام رسمی شکست برجام جلوگیری کند. ردپای این رویکرد اروپا را در همان«دریچه»ای می‌توان ردیابی کرد که بورل، روز سه‌شنبه در توییت خود از آن خبر داده است.
بخش قابل توجهی از روند آینده به دو طرف بستگی دارد که مشخص شود آیا حاضر هستند شرایط جدید را بپذیرند تا برجام احیا شود. ظاهرا ایران یک پالس‌هایی برای ورود و همکاری با کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ارسال کرده است. پس از بیانیه شورای امنیت و قطعنامه شورای حکام، شرایط دشواری در انتظار ایران است و ایران باید تلاش زیادی برای جلب اعتماد طرف‌های مقابل صورت دهد.
در این میان ویدئویی از بایدن روز گذشته منتشر شد که نشان‌دهنده راهبرد ایالات متحده در مواجهه با ایران است. بایدن زمانی که برخی افراد از او می‌خواهند که مرگ برجام و مذاکرات را اعلام کند بر توانایی‌های هسته‌ای ایران صحه می‌گذارد و به‌طور ضمنی می‌گوید که عبور از برجام و مذاکرات هسته‌ای برای امریکا به راحتی نخواهد بود. وقتی بایدن اشاره می‌کند که روند عبور از برجام ساده نخواهد بود، و ایران ظرفیت‌های هسته‌ای ویژه دارد، شرایط را پیچیده‌تر می‌کند.
بدون تردید غرب به دنبال اعمال فشارهایی خواهد رفت تا ظرفیت‌های هسته‌ای ایران را محدود سازد. باید دید غرب چگونه با این واقعیت مواجه خواهد شد. آنها پروتکل الحاقی و حتی فراتر از آن را پیشنهاد خواهند کرد تا نظارت‌هایی عمیق‌تر را علیه ایران اعمال سازد. بنابراین دوره‌ای دشوار در انتظار ایران خواهد بود و باید با نهایت درایت این دوره سرنوشت‌ساز طی شود.
