خزان «ساخت وساز» در بهار «انبوه‌سازی دولتی»
مجید اعزازی|
داده‌های رسمی از رشد اقتصاد ایران طی شش ماهه نخست سال جاری حاکی از افت 1.6 درصدی صنعت ساختمان نسبت به دوره مشابه سال قبل است. این رشد منفی در شرایطی رقم خورده است که کلیت اقتصاد در نیمه نخست سال جاری با احتساب نفت رشد مثبت 3.3 درصد و بدون احتساب نفت رشد مثبت 3.4 درصد را ثبت کرده است. به گزارش «تعادل» به نقل از مرکز آمار ایران، صنعت ساختمان در حالی در نیمه نخست سال جاری رشد منفی 1.6 درصدی را ثبت کرده است که این صنعت در نیمه نخست سال 1400 رشد مثبت 3.9 درصد را ثبت کرده بود. در این میان، نکته قابل توجه در روند رشد صنعت ساختمان طی یک سال و نیم گذشته این است که از بهار 1400 به بعد، رکوردهای مربوط به این صنعت روندی کاملا نزولی را در پیش گرفته است. این در حالی است که مهم‌ترین وعده دولت جدید که از نیمه تابستان سال گذشته بر سر کار آمد، ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال بود و انتظار می‌رفت که صنعت ساختمان بیش از میزان ثبت شده در بهار سال گذشته رشد داشته باشد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، صنعت ساختمان در بهار سال 1400 رشد 15.3 درصدی را تجربه کرده است. در آن زمان، مذاکرات هسته‌ای وین در جریان بود و به همین دلیل چشم‌انداز مثبتی پیش روی اقتصاد ایران و به ویژه ساخت و ساز ترسیم می‌شد. این رشد قابل توجه اما در پایان نیمه نخست سال گذشته به 8.1 درصد رسید و در پایان 9 ماهه اول سال به 6.8 درصد و در پایان سال گذشته نیز به 3.9 درصد افت کرد. رشد صنعت ساختمان اما بهار سال جاری را با ناامیدی فزاینده‌ای آغاز کرده است به گونه‌ای که رشد منفی 3.9 درصد را تجربه کرده است و در پایان نیمه نخست سال اما به نظر می‌رسد قدری از این افت فعالیت‌ها کاسته شده و میزان رشد به منفی 1.6 درصد بالغ شده است. بر اساس این گزارش، ارزش ریالی رشد یا همان تولید ناخالص داخلی صنعت ساختمان بر اساس سال پایه 1390، در پایان سال 1398 بالغ بر 24 هزار و 821 میلیارد تومان، در پایان سال 1399 بالغ بر 26 هزار و 390 میلیارد تومان، در پایان سال 1400 بالغ بر 27 هزار و 429 میلیارد تومان بوده است.
اثر بی‌ثباتی‌های اقتصادی بر بازار مسکن
همانطور که تازه‌ترین آمارهای رسمی از روند رشد صنعت ساختمان طی یک سال و نیم گذشته حکایت می‌کند، با تشدید عدم اطمینان‌ها و بی‌ثباتی‌های اقتصاد کلان، رشد این صنعت بر خلاف استارت ابرپروژه مسکن‌سازی دولتی، روندی نزولی و منفی در پیش گرفته است. این همه در حالی است که در بازار معاملاتی مسکن نیز تحت تاثیر همین بی‌ثباتی‌ها، قیمت مسکن به‌شدت افزایش یافته است. این رشد قیمت‌ها نیز به جای تحریک و تشویق سرمایه‌گذاران برای ساخت و ساز بیشتر، آنها را از بازار مسکن فراری داده است. در همین رابطه، فرشید پورحاجت، عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان اظهار کرد: بازار مسکن بخشی از اقتصاد کلان کشور است و نمی‌توان انتظار داشت که نوسان و بی‌ثباتی در اقتصاد کلان کشور رخ دهد اما بازار مسکن از آن تاثیر نپذیرد و بی‌بهره باشد.
او در گفت‌وگو با ایسنا افزود: همواره نرخ دلار در تعیین مسیر بازارهای موازی از جمله بازار مسکن بازیگر اصلی بوده و است و در این زمینه باید بپذیریم که مردم به این شناخت رسیده‌اند که هر زمان دلار رشد می‌کند برای حفظ دارایی و جلوگیری از کاهش سرمایه خود به بازارهای سرمایه‌ای ورود می‌کنند. عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان با بیان اینکه عرضه و تقاضا یکی از مولفه‌های بسیار مهم اقتصادی در کشور است، گفت: وقتی در بازار مسکن به تعداد مورد نیاز، تولید مسکن انجام نمی‌شود، نمی‌توان انتظار داشت تقاضایی وجود نداشته باشد و این مساله خود در روند رشد قیمت‌ها بسیار اثرگذار است. پورحاجت عنوان کرد: در طی یکسال گذشته مردم دایما منتظر این بودند تا دولت برنامه مشخصی برای تولید مسکن ارایه دهد اما باید گفت که اکنون نوعی بی‌اطمینانی حتی نسبت به مسکن دولتی در میان مردم به وجود آمده است که این امر اثرات روانی خود بر بازار مسکن را می‌گذارد. وی ادامه داد: اینکه مردم نسبت به تامین مسکن امید چندانی نداشته باشند باعث شده تا عده‌ای در بازار ورود و نسبت به تامین مسکن مصرفی یا سرمایه‌ای اقدام کنند. عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان گفت: افزایش قیمت دلار، نوسانات اقتصادی و تلاش برای حفظ سرمایه‌های شخصی از مهم‌ترین عواملی است که در مدت اخیر بر رشد قیمت مسکن اثرگذار بوده است. همچنین در این زمینه نباید از عدم تولید کافی مسکن در کشور نیز چشم‌پوشی کرد زیرا این مساله نیز نقشی بسیار اساسی در افزایش قیمت‌ها دارد.
