بدیل واردات خودروی نو

مجید اعزازی

1- با هر بار جهش نرخ ارز و در پی آن قله‌نوردی قیمت خودروهای داخلی و خارجی، زخم خودروهای کم‌کیفیت داخلی با قیمت‌های شگفت‌آور تازه می‌شود. دولت هم تلاش می‌کند با ارایه راهکارهای مقطعی همچون صدور مجوز واردات 100 هزار خودروی خارجی با قیمت کمتر از 20 هزار دلار، کمی از التهاب بازار خودرو بکاهد. اما واقعیت این است که نه تنها التهاب این بازار کاسته نمی‌شود که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن در جای خود استوارتر باقی می‌مانند.

البته دولت به تازگی اعلام کرده است، علاوه بر واردات 100 هزار خودروی خارجی در سه ماهه پایانی سال، 100 هزار خودرو خارجی دیگر در سه ماهه اول سال آینده نیز وارد کشور خواهد شد و در همین دوره زمانی، حدود 700 خودروی داخلی نیز از طریق بورس کالا به بازار خودرو تزریق خواهد شد. در نتیجه مجموع خودروهایی عرضه شده به نیاز سالانه یک میلیون خودرو نزدیک و عطش این بازار رفع خواهد شد. 

2- در ظاهر و روی کاغذ این استدلال درست به نظر می‌رسد، اما در عمل با توجه شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور نمی‌تواند گرهی از مشکلات بازار خودرو باز کند و برخی از مشکلات کشور همچون آلودگی هوا در کلانشهرها را کاهش بدهد. چه آنکه از سویی، حتی اگر خودروهای 20 هزار دلاری وارداتی بدون تعرفه و صرفا با احتساب هزینه حمل و نقل به کشور و سود متعارف برای وارد‌کننده در بازار عرضه شوند، قیمت آنها در حدود یک میلیارد تومان خواهد بود. رقمی که از استطاعت بسیاری از شهروندان خارج است و آنها نمی‌توانند خودروهای فرسوده خود را جایگزین کنند. در نتیجه مصرف بنزین و آلودگی هوا به دلیل تداوم استفاده از خودروهای فرسوده و دارای فناوری‌های قدیمی کاهش نخواهد یافت.

افزون بر این، در شرایطی که خرید خودروهای داخلی نیز به دلیل جهش قیمتی از دسترس اغلب شهروندان خارج شده، انتظار تعویض خودروهای فرسوده با خودروهای داخلی نیز میسور نیست. این مساله وقتی اهمیت می‌یابد که بدانیم هم اینک حدود 7 میلیون خودروی فرسوده در کنار 3 میلیون خودروی نو و 16 میلیون خودروی معمولی در حال تردد هستند.

3- در چنین شرایطی است که پیشنهاد واردات خودروهای خارجی کارکرده به کشور می‌تواند مورد بررسی و مداقه مسوولان قرار بگیرد. از آنجا که قیمت خودروهای خارجی کارکرده در کشورهای مبدا به ‌شدت افت می‌کند و فاصله معناداری با قیمت خودروی صفر دارند و اغلب با رقمی زیر 10 هزار دلار (زیر 100 میلیون تومان) می‌توان خودروی کارکرده اما مدرن و دارای استانداردهای جهانی را در اختیار گرفت، آزاد شدن ورود این نوع خودروها به کشور می‌تواند پیامدهای مثبت بی‌شماری هم برای افراد و هم برای جامعه داشته باشد. خودروهای خارجی کارکرده، برتری‌های متعددی نسبت به خودروهای صفر داخلی دارند. در صورتی که ورود این نوع خودروها به کشور آزاد شود، قیمت آنها بسیار کمتر از خودروهای صفر داخلی خواهد بود، همزمان کیفیت‌شان از نظر بهره‌مندی از تکنولوژی روز و دارا بودن امنیت و ایمنی، بسیار بالاتر از خودروهای داخلی است. 

3- بی‌گمان با ورود خودروهای کارکرده خارجی، اثر عامل ایمنی خودرو در تلفات جاده به طرز چشمگیری کاهش خواهد یافت. یکی دیگر از مسائل ناشی از خودروهای داخلی، افزایش آلودگی هوا در کلا‌شهرهای کشور به‌ویژه در نیمه دوم سال است. متاسفانه با گران شدن خودروها، بسیاری از خانوارهای دارای خودرو توان تعویض و تبدیل به احسن کردن خودروی خود را ندارند، اما در صورتی که خودروهای خارجی کارکرده به کشور وارد شوند، این خانواده‌ها به راحتی به جای استفاده از خودروهای رایج کشور می‌توانند از خودروهای مدرن و دوستدار محیط زیست بهره‌مند شود. در همین حال، مساله مصرف اندک سوخت در خودروهای خارجی را نیز باید به این فهرست اضافه کرد. مساله‌ای که در سطحی کلان به دلیل کاهش مصرف کل سوخت در کشور می‌تواند به نفع اقتصاد ایران باشد.

4- بی‌تردید یکی از علل منع واردات خودروی خارجی به کشور کمبود ارز در کشور بوده و هست و از همین رو، سیاستگذار ترجیح می‌دهد به جای خروج ارز از کشور برای خرید خودرو، ارز برای واردات اقلام دیگر هزینه شود. اگر چه این سیاست، علاج واقعی نوسان‌های ارزی کشور نیست و در فرصتی دیگری باید آن را بررسی و راهکارهای جایگزین را احصا کرد، اما حالا که دولت به واردات 200 هزار خودروی خارجی نو با سقف قیمتی هر یک 20 هزار دلار طی 6 ماهه پیش رو رای داده، در صورتی که این رای شامل خرید خودروهای دست دوم خارجی می‌شد، به‌طور قطع با مبلغ درنظر گرفته شده برای این کار، به جای 200 هزار خودرو نو، 400 هزار خودروی کارکرده وارد کشور می‌شد. خودروهایی که از نظر کیفیت، ایمنی و آلایندگی از خودروهای صفر داخلی بهتر و برتر هستند.