معمای کمبود اسکناس در خودپردازها حل می‌شود؟/ یک کارشناس: اسکناس‌های خودپردازها تاثیری در اقتصاد ندارند
با وجود اعلام عدم کمبود اسکناس در خودپردازها همچنان گزارش‌هایی درباره این معضل منتشر می‌شود و همین گمانه‌زنی‌ها درباره این موضوع را شدت بخشیده است. کامران ندری، کارشناس حوزه بانکی با اشاره به اینکه «گمانه‌زنی نتیجه عدم اطلاع‌رسانی از سوی نهاد‌هاست» گفت: در چنین شرایطی این وظیفه بانک مرکزی است که دلیل این کمبود اسکناس را اعلام کند، اما انقدر در پاسخگویی و ارائه توضیحات ضعیف عمل می‌کنند که باید برای توضیح اتفاقات، گمانه‌زنی کنیم.
به گزارش فرارو، بخش‌هایی از گفت‌وگو با کامران ندری را در ادامه می‌خوانید:
عدم موجودی دستگاه‌های خودپرداز خیلی مرتبط با بانک‌ها نیست
- به طور کلی وجه نقدی که در بانک‌ها چه در صندوق و چه در دستگاه خودپرداز وجود دارد، نوعی ذخیره محسوب می‌شود. دقیقا مانند همان ذخایری که بانک‌ها نزد بانک مرکزی دارند. یعنی به هیچ عنوان ذخایر درآمدی برای بانک‌ها ایجاد نمی‌کند و تنها نکته مثبت در این مسئله، تسویه حساب‌های بین بانکی است که با استفاده از این پول‌ها انجام می‌شود.
- این عدم موجودی دستگاه‌های خودپرداز به عقیده من خیلی مرتبط با بانک‌ها نیست. زیرا آنها موظف هستند که در صورت نیاز مراجعه‌کننده، پول نقد در اختیارشان بگذارند. این یک مسئله قانونی است و هیچ بانکی نمی‌تواند از زیر آن شانه خالی کند؛ لذا اگر این اتفاق رخ نمی‌دهد و بانک‌ها پول نقد در دستگاه یا شعبه خود ندارند و در اختیار مشتری قرار نمی‌دهند، از سمت بانک مرکزی تعیین تکلیف شده است. یعنی احتمالا دستورالعملی رسمی یا غیررسمی از سوی بانک مرکزی صادر شده است که شعب حدالامکان از پرداخت وجه نقد خودداری کنند. اما این به هیچ عنوان قانونی نیست و در صورت درخواست مشتری، بانک باید اسکناس در اختیارش قرار دهد.
- البته اگر این تصمیم از سوی بانک مرکزی انجام شده باشد هم مزایایی دارد و هم معایبی. وجود و پرداخت اسکناس، منجر به این می‌شود که بانک مرکزی در کنترل حجم نقدینگی، دست بازتری داشته باشد و موفق عمل کند. زیرا همانطور که می‌دانید، اگر حجم درخواست مردم برای اسکناس افزایش پیدا کند، حجم ضریب تکاثری نقدینگی کاهش پیدا می‌کند؛ لذا پول خلق شده کاهش پیدا می‌کند.
بانک‌ها موظف‌اند در صورت مراجعه مشتری، اسکناس مورد نیاز او را فراهم کنند
- اما از طرف دیگر چاپ اسکناس هزینه زیادی دارد؛ ممکن است بانک مرکزی برای کاهش این هزینه تصمیم گرفته باشد از پرداخت اسکناس توسط بانک‌ها به مردم جلوگیری کند؛ بنابراین نمی‌توان بانک‌ها را به عنوان نقش اول کمبود اسکناس در دستگاه‌های خودپرداز معرفی کرد. زیرا آنها عملاً حق چنین اقدامی را ندارند و موظفند در صورت مراجعه مشتری، اسکناس مورد نیاز او را فراهم کنند.»
- اینکه الان برخی کمبود اسکناس در دستگاه‌ها را نتیجه این پیشنهاد می‌دانند، کاملاً اشتباه است. زیرا به طور کلی طی روز آنقدری امکان برداشت از کارت‌ها وجود ندارد که بتواند عدد قابل توجهی ایجاد کند و به بانکداری و اقتصاد ایران آسیب بزند. البته اگر همه مردم، همه مبادلات و معاملات خود را با پول نقد انجام دهند، شاید تاثیری بگذارد، اما این امکان پذیر نیست.
- به عنوان مثال شما برای خرید یک گوشی همراه آیفون که الان حدود ۶۰ میلیون تومان است، چقدر اسکناس ۱۰ هزارتومانی و یا ایران چک ۵۰ هزارتومانی باید همراه خود ببرید؟ بنابراین مردم هم حاضر نخواهند شد دست به همچین اقدامی بزنند؛ لذا چنین اتفاقی نهایتاً یک اعتراض مدنی محسوب می‌شود و به نظر من تاثیری روی اقتصاد ندارد و حتی می‌تواند مقدار کمی، تورم را کاهش دهد.
تزریق اسکناس به بانک‌ها برای دستگاه‌های خودپرداز تاثیر چندانی روی اقتصاد و شرایط موجود ندارد
- واقعیت این است که یکی از مشکلات اساسی که بانک مرکزی با آن مواجه است، مسئله رشد تورم و کاهش ارزش پول ملی است؛ لذا اگر مردم قرار باشد، معاملات خود را با همین ۱۰ هزار تومانی و ۵۰ هزار تومانی انجام دهند که بالاترین قطعه پولی است، باید بانک مرکزی مقدار زیادی اسکناس چاپ کند و این هزینه بسیار زیادی برای نظام بانکی ما خواهد داشت؛ بنابراین با توجه به اینکه الان هم مردم ترجیح می‌دهند از کارت استفاده کنند و عمده تحریکات برای استفاده از اسکناس، از خارج ایران انجام می‌شود، بانک مرکزی لزومی نمی‌بیند که اسکناس در اختیار بانک‌ها قرار دهد.
- با همه اینها واقعیت این است که تزریق اسکناس به بانک‌ها برای قرار دادن در دستگاه‌های خودپرداز اصلا تاثیر چندانی روی اقتصاد و شرایط موجود ندارد و به نظر من یک مسئله مهم و اساسی نیست. لزومی هم ندارد بانک مرکزی همچین موضوعی را تبدیل به یک مسئله و بحران کند. مگر اینکه بانک مرکزی برای چاپ اسکناس معذورات و محدودیت‌هایی داشته باشد.
وظیفه بانک مرکزی است که دلیل کمبود اسکناس را اعلام کند
- همانطور که می‌دانید در چاپ اسکناس یک سری المان‌های امنیتی و کاغذ خاص وجود دارد؛ لذا ممکن است به دلیل تحریم‌هایی که متوجه ایران است، تامین برخی از این المان‌ها و کاغذ‌ها با مشکلاتی مواجه شده باشد. البته این صرفا یک گمانه زنی است و ممکن است برخی از این موارد، نیازمند واردات باشد و همین منجر به مشکلاتی شده است و به تبع آن امکان شارژ موجودی دستگاه‌های خودپرداز یا موجودی داخل بانک‌ها وجود نداشته باشد.
- با همه اینها آنچه من می‌گویم صرفا گمانه زنی است. اما مشکلی که وجود دارد این است که گمانه زنی نتیجه عدم اطلاع رسانی از سوی نهاد‌ها است. در چنین شرایطی این وظیفه بانک مرکزی است که دلیل این کمبود اسکناس را اعلام کند، اما انقدر در پاسخگویی و ارائه توضیحات ضعیف عمل می‌کنند که منجر به این می‌شود که باید برای توضیح اتفاقات، گمانه‌زنی کنیم.
