تنفس در اتاق گاز/ بارش‌ها هم از پس این هوای آلوده برنیامد
گلی ماندگار| بارش‌های سه روزه هم نتوانست از پس آلودگی هوای تهران بر بیاید. هوا همچنان آلوده است، شهردار همچنان به مسائلی غیر از هوای آلوده می‌پردازد و به گفته خودش تنها جوابی که برای منتقدان آلودگی هوا دارد «خنده» است.
در این شرایط وضعیت بسیاری از افراد بحرانی است. اورژانس بیمارستان‌ها مملو از آدم‌هایی است که به دلیل اختلالات تنفسی بر اثر آلودگی هوا مراجعه کرده‌اند و البته خدمات رسانی به این افراد هم در شرایطی که وضعیت دارویی کشور چندان تعریفی ندارد، کار ساده‌ای نیست. مساله اینجاست که هیچ مسوولی نمی‌خواهد در این باره اظهارنظر منطقی و درست داشته باشد، تشکیل کمیته اضطرار دردی را دوا نمی‌کند، اینکه شهردار تهران به جای پرداختن به وضعیت آلودگی هوای تهران دنبال آسان شدن ازدواج دانشجویی است و از سوی دیگر نگران خرید دلار توسط مردم تنها پیامی که به ما می‌رساند این است که یا علیرضا زاکانی با حوزه اختیارات و وظایف شهردار آشنایی کامل ندارد یا اصلا مشکلات شهری را نمی‌شناسد.
به هر حال کسی که با این شرایط وظیفه نشستن بر صندلی ریاست شهری مانند تهران را قبول کرده است باید به این مساله هم فکر کند که شناختن حدود وظایف و اختیارات از جمله کارهایی است که شهردار خندان تهران باید انجام بدهد. اینکه در پاسخ منتقدان آلودگی هوا لبخند بزنید یا به گفته خودتان به آنها بخندید دردی را دوا نمی‌کند، بالاخره شما هم در این هوا تنفس می‌کنید و ممکن است کسی از نزدیکانتان هم با مشکلاتی در این رابطه مواجه شود.
البته فقط بی‌مسوولیتی شهردار تهران نیست که باید از سوی دیگر مسوولان مد نظر و توجه قرار گرفته و برای آن فکری کنند. در اکثر شهرها آلودگی هوا رو به افزایش است. هیچ کدام از مسوولان شهری اظهارنظر نمی‌کنند. حتی محیط زیست هم وظایفش در این باره را فراموش کرده و انگار سلامت مردم دیگر برای کسی اهمیت ندارد. مگر می‌شود نیم ساعت برای انجام یک کار ضروری از خانه بیرون بروی و بعد تمام روز در حال سرفه کردن باشی. مگر می‌شود این میزان خسارت مالی و جانی آلودگی مطرح باشد و کسی کاری نکند.
مافیای خودرو هم مقصر است
محمدرضا اکبری، کارشناس محیط زیست درباره وضعیت آلودگی هوای تهران و دیگر شهرها و تبعات آن می‌گوید: مساله فقط این نیست که مازوت سوزی باعث بروز این حجم از آلودگی شده است، نباید تاثیر خودروها و البته سوخت غیر استاندارد و بی‌کیفیت بودن خودروهای تولید داخل را در این زمینه نادیده بگیریم. هیچ کس به سراغ مافیای خودرو نمی‌رود، بارها و بارها پلیس راهور در مورد کیفیت پایین خودروهای داخلی صحبت کرده خودروهایی که هم در جاده‌ها عامل قتل و عام مردم هستند و هم در شهرها به دلیل کیفیت پایین سوخت و البته استاندارد نبودن این خودروها باعث بروز آلودگی‌های سهمگین می‌شوند.
شهردار پاسخگو باشد
او می‌افزاید: شهردار تهران باید در برابر اینکه چرا سیستم حمل و نقل عمومی را ارتقا نداده است پاسخگو باشد، اینکه هر کسی بر سر کار می‌آید مشکلات را به افراد قبلی نسبت دهد، نمی‌تواند راه‌حل منطقی برای گذر از وضعیت کنونی باشد. همین وسایل حمل و نقل عمومی که در شهر تردد می‌کنند به دلیل فرسوده بودن خود یکی از دلایل عمده افزایش آلودگی هستند.
این کارشناس میحط زیست در بخش دیگری از سخنانش به استفاده صنایع و نیروگاه‌های حرارتی از سوخت‌های غیر استاندارد اشاره می‌کند و می‌گوید: مساله دیگر افزایش مصرف سوخت‌های غیر استاندارد در صنایع و نیروگاه‌های حرارتی است، هیچ کس نمی‌تواند منکر این قضیه شود. وقتی در شرایط کنونی مسوولان بارها و بارها به کمبود گاز در کشور اشاره می‌کنند و از مردم می‌خواهند در مصرف آن صرفه جویی کنند، پس قطعا گاز مصرفی صنایع و نیروگاه‌ها با سوخت دیگری جایگزین شده است. نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم که این سوخت مازوت است، اما حتی اگر مازوت هم نباشد، سوختی است که باعث افزایش آلودگی هوا تا این میزان شده است.
مازوت‌سوزی در 90 درصد نیروگاه‌های بخاری کشور
البته یک بار دیگر سازمان محیط زیست مازوت‌سوزی در تهران را رد کرد اما در عوض اعلام کرد که از بین 16 نیروگاه بخاری در کشور 14 نیروگاه مازوت‌سوزی دارند.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های بخاری تهران اظهار کرد: تنها نیروگاه بعثت در منطقه ۱۶ تهران قابلیت مازوت‌سوزی دارد که از سال 93 با حکم قضایی این بخش آن پلمب شده است. مازوت در نیروگاه‌های بخاری یا توسط صنایع سوزانده می‌شود اما صنایع ما در چند روز اخیر قطعی گاز نداشتند که بخواهند به سمت سوخت دوم و مازوت‌سوزی روند. نیروگاه‌هایمان نیز مازوت سوزی نداشته‌اند.
گل‌علیزاده مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌های کشور را تایید کرد و توضیح داد: از 16 نیروگاه بخاری در کشور 14 نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، مفتح در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، شهید منتظری در اصفهان، شهید منتظر قائم در البرز، شهید رجایی در قزوین و بندرعباس مازوت‌سوزی دارند.
مازوت عامل ایجاد آلودگی هوا نیست
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست علت آلودگی هوا را مازوت‌سوزی ندانست و افزود: به عنوان نمونه تا دو سال گذشته در تبریز مازوت‌سوزی نداشتیم اما آلودگی هوا بود. در این مواقع می‌توان گفت مصرف مازوت عامل ایجاد آلودگی هوا نیست اما می‌تواند در شهرهایی که در مجاورت نیروگاه‌ها هستند، تشدیدکننده آلودگی هوا باشد. بدین جهت در سال‌های گذشته با وجود مصرف صرفا گاز، به علت وارونگی دما، آلودگی هوا داشتیم.
گل‌علیزاده در واکنش به نامه منتشر شده که محیط زیست از مازوت‌سوزی بیش از چهار نیروگاه خبر داشته اما آن را تکذیب کرده است، اظهار کرد: ما هیچ‌وقت مازوت‌سوزی در کشور را تکذیب نکردیم. تنها مازوت‌سوزی در تهران را تکذیب می‌کنیم چراکه واقعا چنین چیزی وجود ندارد.
او درباره این پرسش که آیا نیروگاه بخاری منتظرقائم در البرز به علت نزدیکی به تهران بر آلودگی پایتخت تاثیر ندارد؟ گفت: مسیر باد دارای اهمیت است. منتظر قائم حدود سه هفته است که به علت کمبود گاز و برای توسعه درحال مازوت‌سوزی است. انتشار آلودگی از منتظر قائم به سمت شهر قدس و اسلامشهر خواهد بود.
به گفته سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست نیروگاه شهیدرجایی قزوین اگر می‌توانست با باد 30 کیلومتر آلایندگی را جابه‌جا کند اصلا مشکلی وجود نداشت. ما به دنبال چنین وزش بادی هستیم چراکه آلایندگی منتشر شده را تخلیه و رقیق می‌کند اما به‌طور کلی مسیر باد شهیدرجایی به سمت اشتهارد و نظر آباد است و تهران در مسیر آن نیست.
گل‌علیزاده در پایان به علت آلودگی هوای تهران اشاره کرد و گفت: در نیمه دوم سال که وارد فصل سرد می‌شویم، با توجه به وارونگی دما، عدم وزش باد و سکون هوا آلودگی هوا را خواهیم داشت. در سال 97 شرایط جوی بسیار خوبی به علت باد و باران داشتیم، به گونه‌ای که سال 97 از بهترین سال‌ها به جهت تعداد روزهای سالم و شرایط مطلوب بود.
بی‌عملی و انتظار برای وزش باد
مساله مهم این است که اکثر مسوولانی که در رابطه با رفع هوای آلوده مسوولیتی دارند، این اتفاق را در فصل سرد سال کاملا طبیعی می‌دانند و معتقدند تنها وزش باد می‌تواند این شرایط را از بین ببرد. در حالی که اگر مواردی که در قانون هوای پاک ذکر شده بود، به درستی انجام می‌شد، امروز تهران و دیگر شهرهای کشور با مشکلی به نام آلودگی هوا که از مرز خطر هم گذشته مواجه نبودند.
هادی میرزایی، کارشناس محیط زیست نیز در این باره به «تعادل» می‌گوید: منتظر ماندن برای وزش باد، شوخی بسیار بدی است. مساله جان مردم است که به خطر افتاده، باید هر چه زودتر برای این مشکل بزرگ چاره‌ای اندیشیده شود. مگر می‌شود دست روی دست گذاشت و فقط به انتظار باد و باران بود. سه روز کامل در تهران بارندگی داشتیم اما هوا همچنان برای گروه‌های مختلف خطرناک است.
او می‌افزاید: ما نیاز به تجدیدنظر کلی در باب سازمان‌ها و نهادهایی که وظیفه جلوگیری از آلودگی هوا به آنها سپرده شده است، داریم. این سازمان‌ها و نهادها که در راس آن شهرداری‌ها و سازمان محیط زیست هستند باید پاسخگو باشند. از سوی دیگر دولت باید بیش از همه پاسخگوی این اتفاقات باشد چرا که اگر بدهی‌های کلان دولت به مترو و شهرداری و ... نبود، حداقل سیستم حمل و نقل عمومی ما امروز در این شرایط بد به سر نمی‌برد.
این کارشناس محیط زیست می‌گوید: خوش باورانه است که فکر کنیم، وجود این همه خودرو تک سرنشین در شهرها در این آلودگی سهمی ندارند. حتی موتورسیکلت‌ها هم به نوبه خود سهم قابل توجهی در آلودگی هوای شهرها دارند. قرار بود شرایطی فراهم شود که موتورسیکلت‌ها همه برقی شوند، اما این قرارها فقط وقتی دوباره در یاد مسوولان زنده می‌شود که شرایط بحرانی است و بعد از آن دوباره همه‌چیز به روال سابق بازمی‌گردد.
