حمایت و شعارهای اقتصادی

علی شریعتی| ما در سال‌های گذشته و در دولت‌های مختلف شاهد آن بوده‌ایم که در جریان یک سفر یا بازدید یا پس از انتشار برخی خبرها، ناگهان اعلام می‌شود که یک طرح حمایتی تازه در دستور کار قرار گرفت و قرار است وضعیت در آن نقطه خاص تغییر کند اما آنچه در عمل اتفاق افتاده با وعده‌ها فاصله قابل توجهی داشته است.

در واقع ما بارها شاهد آن بوده‌ایم که این طرح‌های کوتاه‌مدت یا در زمانی کوتاه به ضد خود تبدیل شده‌اند یا در نهایت به بستری برای رانت بدل شده‌اند. در رابطه با مسائلی که در هفته‌های گذشته برای حمایت از کوله‌بران مطرح شده نیز می‌توان به همین چالش‌ها اشاره کرد.

یکی از موضوعاتی که در سال‌های گذشته برای اقتصاد ایران مشکلات فراوانی ایجاد کرده، موضوع قاچاق است. این مساله البته به شکلی دوگانه عمل می‌کند، ما از سویی با قاچاق کالا به داخل کشور مواجه بوده‌ایم و از سوی دیگر با برخی سیاست‌های غلط ارزی، قاچاق معکوس نیز در حوزه‌های مختلف در اقتصاد ایران دیده شده است به شکلی برخی کالاهایی که ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌گرفتند، به شکل غیررسمی و پنهان از کشور خارج می‌شدند.

ما در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم که بسیاری از کالاهایی که بعضا مصرفی هستند نیز در فهرست ممنوعیت‌های وارداتی قرار گرفته‌اند و همین موضوع باعث شده این کالاها از مسیرهای غیررسمی به کشور وارد و در بازار عرضه شوند. از لوازم خانگی گرفته تا لوازم آرایشی، همچنان سهم کالاهای خارجی در بازار بسیار بالاست و با ممنوعیت واردات رسمی، این کالاها از مبادی غیر رسمی وارد کشور می‌شوند.

وقتی ارزیابی‌ها از قاچاق یک میلیارد دلاری لوازم خانگی خبر می‌دهند، یعنی ما با یک قاچاق سازمان‌یافته طرف هستیم و نمی‌توان این حجم کالا را تنها به کوله‌بران نسبت داد و از این رو باید مقابله با این قاچاق نیز اصولی و هدفمند انجام شود. به این ترتیب ما باید در نظر داشته باشیم که اگر بنا بر اصلاح اقتصادی است، باید ابتدا به مسائل کلان و ساختاری فکر کنیم و سپس به سراغ سیاست‌های اصلاحی محدودتر حرکت کنیم.

واقعیت این است که تا زمانی که حال اقتصاد ایران در تمام ابعاد خوب نشود، نمی‌توان انتظار داشت که سیاست‌هایی که با هدف بهبود وضعیت بخش‌های مختلف تدوین می‌شوند نیز به نتیجه نهایی برسند. ما در سال‌های گذشته بارها تجربه کرده‌ایم که طرح‌هایی کوتاه‌مدت و بعضا پرسر و صدا برای بهبود وضع اقتصادی مردم در استان‌های مختلف کشور اجرایی شده‌اند که یا پس از مدتی کوتاه فراموش شده‌اند یا در رسیدن به اهداف کلان خود ناکام مانده‌اند.