تبدیل گاز از کالای «حرارتی» به «درآمدی» ضروری است
گلناز پرتوی مهر| شواهد و آمار نشان می‌دهد که ما در زمینه مصرف گاز وضعیت خوبی در جهان نداریم و مردم پرمصرفی به شمار می‌رویم. یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر بالا بودن مصرف انرژی در کشور ما این است که جزو کشورهای تولیدکننده انرژی هستیم و ذخایر خوبی داریم. این امر به پایین بودن قیمت انرژی در کشورمان و در نتیجه بی‌توجهی مصرف‌کنندگان به اهمیت و ارزش آن منجر شده است. به‌طور مثال، متوسط سرانه مصرف گاز در ایران ۶.۷ برابر سرانه مصرف دنیا است، یعنی ما بیش از ۶ برابر متوسط دنیا گاز مصرف می‌کنیم. همچنین، سرانه مصرف گاز در کشورمان ۳ برابر سرانه مصرف در کل اتحادیه اروپا است.
ما دومین دارنده ذخایر گازی هستیم و ظرفیت‌های عظیمی برای تولید گاز داریم، اما چالش اساسی مصرف بی‌رویه است که در بخش‌های مختلف در کشورمان رخ می‌دهد.
به گزارش خبرنگار «تعادل» با بررسی آمار جهانی تولید و مصرف گاز می‌توان گفت که مصرف گاز ایران، تقریباً معادل ۳ کشور اروپایی شامل آلمان، ایتالیا و انگلستان با مجموع ۲۳۹.۹ میلیارد مترمکعب مصرف است که از کشورهای پرمصرف گاز در این قاره محسوب می‌شوند. اگر غیر از سه کشور یاد شده، ترکیه با ۵۷.۳ و فرانسه با ۴۳ میلیارد مترمکعب مصرف گاز را نیز مستثنی کنیم، سایر اروپایی‌ها حدود ۲۳۰ میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کنند. این آمار، بدان معناست که ایران حتی از مجموعِ بیش از ۳۰ کشور اروپایی، ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز بیشتری مصرف می‌کند.
بر اساس این گزارش به تعبیر دیگر، مصرف داخلی گاز در ایران، تقریباً نصف مصرف کل اروپا و حتی بیشتر از آن است. البته استفاده از برق به عنوان انرژی غالب در کشورهای اروپایی، وابسته بودن برق به گاز و وسعت محدود اغلب کشورهای قاره سبز در این مقایسه تأثیرگذار است.
این گزارش نشان می‌دهد واقعیت این است که مصرف گاز در نیروگاه‌ها و مصارف خانگی در کشورمان راندمان خوبی ندارد و باید به سمت بهینه‌سازی مصرف در این بخش‌ها حرکت کنیم. راندمان مصرف گاز خانگی حتی با بخاری‌های موجود حدود ۶۵ درصد است و با بخاری‌های با بازدهی بالا تا ۹۰ درصد به حرارت تبدیل می‌شود. اما زمانی که گاز را به نیروگاه‌ها می‌بریم، در همان ابتدا ۶۰ تا ۶۵ درصد از دودکش‌ها بیرون می‌رود، زیرا بازدهی نیروگاه‌ها در کشور به‌طور میانگین ۳۸ تا ۴۰ درصد است.
به گفته برخی مسوولان، ما به اندازه یک مخزن پارس‌جنوبی برای مدیریت و بهینه‌سازی مصرف ظرفیت داریم که با برنامه‌ریزی‌های دقیق باید آنها را به فعلیت درآوریم. باید سیاست‌گذاری‌ها به این سمت برود که گاز را از یک کالای حرارتی به یک کالای درآمدی تبدیل کنیم. هر چقدر روی بهینه‌سازی کار کنیم، می‌توانیم از درآمد ناشی از آن برای توسعه بهینه‌سازی و درآمدزایی در کشور کمک بگیریم. به‌طور مثال، بر اساس آمارهایی که مجید چگینی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است، ما به‌طور میانگین حدود 250 میلیارد متر مکعب گاز در سال مصرف می‌کنیم و حدود 17 میلیارد مترمکعب در سال 1400 صادرات داشتیم.
در پایان گفتنی است بنابراین، اگر به طرق مختلف از جمله اعمال سیاست‌های قیمتی، فرهنگ‌سازی، کمک‌های دولت به خانوارها برای عایق‌بندی خانه‌ها و موارد دیگر بتوانیم مصرف گاز را در کشور به میزان یک سوم کاهش دهیم، درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز کشورمان به چیزی حدود 5 برابر افزایش می‌یابد. این درآمدها می‌تواند نقش مهمی در آبادانی کشور ایفا کند. علاوه بر اینکه مصرف بی‌رویه گاز در کشورمان ما را از درآمدهای ارزی صادرات گاز محروم کرده است، حتی بیم آن می‌رود که در سال‌های آتی دچار ناترازی شدیدتری شویم و به واردات از سایر کشورها روی بیاوریم.
