دلیل تغییرات در برخی از قوانین بازار پایه چه بود؟

فرابورس| سروش حق‌وردی معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران با اشاره به فلسفه شکل‌گیری بازار پایه عنوان کرد: قبل از ایجاد بازار پایه سهام شرکت‌های اخراجی از بورس خارج از بازار معامله می‌شدند و حق سهامداران به‌شدت از بین می‌رفت، اما در برنامه پنجم توسعه برای حل این معضل، بازار پایه شکل گرفت. او در ادامه با تأکید بر اینکه آنچه بازار پایه را تشکیل می‌دهد نه تمایل شرکت‌ها بهش عدم شفافیت بلکه ضایع نشدن حقوق سهامداران است، گفت: در همین راستا در کنار این بازار، بازار توافقی ایجاد شده و فرابورس در حال حاضر در تلاش است شرکت‌ها را با احراز شرایط لازم به بازارهای بالاتر از پایه یا بازار توافقی منتقل کند. به گفته حق‌وردی مقررات اینکه چه شرکت‌هایی از بازار پایه به بازار توافقی منتقل شوند، به هیات‌مدیره سازمان بورس ارسال ‌شده است.

معاملات در بازار پایه به‌صورت بلوک به بلوک بوده و طیف معاملاتی این بازار با سایر بازارها فرق می‌کند. معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس ایران در تشریح تغییرات اخیر بازار پایه نیز اظهار کرد: در ریزساختارهای معاملاتی این بازار تغییراتی رخ ‌داده، به این ترتیب که کف ریالی حجم‌ مبنا تغییر کرده اما فرمول آن تغییری نکرده است و فقط حجم ‌مبنا برای تابلوهای رنگی این بازار دو برابر شده است، همچنین کف معاملات برخط نیز از۵۰۰ هزار تومان به ۵ میلیون تومان افزایش‌یافته است. حق‌وردی با یادآوری حذف الزام بازارگردانی شرکت‌های بازار پایه گفت: البته برخی شرکت‌ها ملزم به بازارگردانی هستند که فهرست آنها طی هفته‌های آینده منتشر خواهد شد.

وی در خصوص شرکت‌هایی که وارد بازار پایه می‌شوند نیز اینگونه توضیح داد: علاوه بر شرکت‌های اخراجی، از دیگر ورودی‌های بازار پایه، شرکت‌های سهامی عام در شرف تأسیس یا شرکت‌هایی مثل استقلال و پرسپولیس هستند که مجوز شورای عالی بورس را دارند. در خصوص شرکت پروژه‌ها نیز باید این حوزه تقویت و توسعه بیشتری پیدا کند. حق وردی در خصوص لزوم آگاهی سرمایه‌گذاران برای خرید سهام در بازار پایه تأکید کرد: مفاد بیانیه ریسک شرکت‌ها در بازار پایه نشان می‌دهد ناشر طی چه فرآیندی وارد بازار پایه شده و سرمایه‌گذار با خرید سهام این بازار چه ریسک‌هایی را متحمل می‌شود. معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس به شرایط خاص و حساس بازار پایه اشاره کرد و افزود: عمده گزارش‌های مجرمانه و تخلفاتی مربوط به بازار پایه است. مطالعات نشان می‌دهد همیشه و در تمامی بازارهای دنیا شرکت‌های کوچک و با سرمایه کم مستعد دستکاری هستند، علاوه بر اینکه در شرکت‌های بازار پایه ناشرانی داریم که دچار چالش‌های سهامداری هستند که مشکلات خاص خودش را ایجاد می‌کند.

او در تشریح روش‌های مختلف دستکاری در بازار پایه گفت: در این بازار برخی به بهانه «تیک اور» وارد سهام می‌شوند و قیمت سهم را بالا می‌برند، سپس در قیمت بالا از سهم خارج می‌شوند. روش‌های مختلفی برای دستکاری وجود دارد و سرمایه‌گذاران باید در زمان ورود به این بازار از ریسک‌های آن مطلع باشند. حق‌وردی با تأکید بر اینکه ما سرمایه‌گذار را برای ورود به بازار پایه ممنوع نمی‌کنیم، گفت: سرمایه‌گذاری که تمایل به خرید در بازار پایه در رقم‌های کمتر از ۵ میلیون تومان دارد، می‌تواند از مسیر کارگزاری وارد شود. کارگزار نیز وظیفه دارد که در خصوص تصمیم معاملاتی سرمایه‌گذار هشدارهای لازم را بدهد. او با اشاره به اینکه تغییرات در بازار پایه ممتد نبوده و در یک مقطع چند تغییر ایجاد شده است، افزود: به‌موجب قانون تابه‌حال اخراج از بازار پایه نداشتیم، رنگ‌بندی در این بازار هم به دلیل افشای اطلاعات و نوع شرکت است.

حق‌وردی با تأکید به اینکه قانون مصوب شده در مجلس در خصوص بازار پایه اجازه اخراج شرکت‌ها را نمی‌دهد، گفت: به همین دلیل بازاری به نام بازار توافقی ایجاد شد. اما نمی‌توان شرکتی را بدون اطلاع قبلی از بازار پایه به بازار توافقی منتقل کرد، به همین دلیل پیش از این تغییر بارها هشدارهای لازم به شرکت و سهامدار داده می‌شود. او در خصوص دلیل ادامه حیات بازار پایه با وجود ریسک‌های بالا و محدودیت‌های زیاد گفت: در سایر کشورها بازاری به نام بازار پایه وجود ندارد و شرکت‌ها یا در بازارهای اصلی پذیرش می‌شوند یا در بازار توافقی (OTC) معامله می‌شوند، در مورد بازار سرمایه کشور قانون ما را مکلف به راه‌اندازی بازار پایه کرده است.این مقام مسوول در فرابورس در ادامه به برخی نمادها با توقف‌های طولانی‌مدت اشاره کرد و افزود: نماد «خپارس» به دلیل عدم انتشار گزارش ارزش‌گذاری متوقف مانده است. در نماد بانک آینده نیز بحث افشای اطلاعات مطرح است و باید راجع به موضوع بااهمیتی تصمیم‌گیری شود.

حق وردی همچنین از بررسی‌ها برای تغییر چالش‌های قانونی در بازار پایه خبر داد و گفت: در این خصوص پیشنهادهایی توسط هیات‌مدیره فرابورس تصویب و به هیات‌مدیره سازمان بورس ارسال ‌شده تا بتوان چالش ارایه گزارش ارزش‌گذاری که شرکت ملزم است پس از اخراج از بازارهای اصلی و ورود بلافاصله به بازار پایه، منتشر کند را برطرف کنیم. معاون عملیات و نظارت بازار فرابورس در پاسخ به پرسشی درباره اینکه چرا متخلفان بازار پایه معرفی نمی‌شوند، گفت: تخلفات دائماً رصد و شناسایی شده و گزارش آن به سازمان بورس نیز ارسال می‌شود، اما از لحاظ قانونی اجازه انتشار و افشای اسم نماد یا افراد را نداریم.

او در ادامه به موضوعی تحت عنوان بستن کد توسط فرابورس اشاره کرد و گفت: فرابورس امکان بستن هیچ کد معاملاتی را ندارد چون این موضوع در اختیار مراجع قضایی است؛ اختیارات ما و کارگزاران صرفاً در حوزه محدود کردن کدهای معاملاتی است. حق‌وردی درباره اینکه چرا در دوره خاصی از بازار محدود کردن کدها زیاد بود، افزود: در چند دوره بازار تغییرات پیاپی داشتیم، طی یک دوره به دلیل رشد پرشتاب بازار شاهد ورود افراد جدید با عنوان‌هایی مثال سیگنال‌فروشی در فضای مجازی بودیم، این وضعیت در سال ۹۹ به اوج خود رسید اما پس از آن با تغییر شرایط بازار و ارایه مجوز به شرکت‌های سبدگردان، وضعیت فضای مجازی هم تغییر کرد. بخش عمده ایجاد محدودیت کدها نیز در آن دوره بود و اینگونه نبوده که موضوعی را در دوره‌ای انجام بدهیم و بعد از مدتی پیگیری آن را متوقف کنیم.