فواید خانه تمیز برای سلامت روان
محیط زندگی ما نقش مهمی در سلامت و تندرستی ما دارد و تمیز و مرتب نگه‌داشتن خانه، چه اتاق‌خوابتان و چه کل خانه و محل زندگی‌تان، فواید زیادی دارد که نباید آنها را دست‌کم بگیرید.
تمیزی خانه و سلامت روان
به گزارش تبیان، پیرامون و دنیای بیرون ما بر دنیای درون ما اثر می‌گذارد و برعکس. وقتی ذهنمان آشفته است، محیط زندگی‌مان نیز به‌احتمال زیاد به‌هم‌ریخته می‌شود. یک فضای آشفته و نابسامان نیز می‌تواند اضطراب و استرس و عدم تمرکز و کلافگی ایجاد کند.
مطالعات طی سال‌ها نشان داده‌اند محیط زندگی با سلامت روان ارتباط زیادی دارد. مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۷ نشان داد محیط زندگی در دوران کودکی بر سلامت روان در بزرگسالی تأثیر می‌گذارد و تقریباً ۲۰۰۰ تحقیق مرتبط دیگر نیز این ارتباط را تأیید کرده‌اند. پژوهشی در سال ۲۰۲۰ نیز نشان داد اگر خانه و محل زندگی به‌هم‌ریخته و کثیف باشد، علائم افسردگی در ساکنین ایجاد می‌کند. آدم‌ها وقتی در خانه‌ای تمیز و مرتب زندگی می‌کنند، از سلامت روانی و جسمی بهتری برخوردارند.
وقتی یک خانهٔ شلوغ و نامرتب وضعیت روح و روانتان را به هم می‌ریزد، یعنی یک خانهٔ تمیز و مرتب می‌تواند حالتان را خوب کند.
احساس نظم و کنترل
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ که روی افراد جوان انجام شد نشان داد بی‌نظمی و شلوغی خانه موجب تعلل، احساس پریشانی و پایین‌بودن کیفیت زندگی برای این افراد شده بود. محیط بیرون ما به‌عنوان ظرفیتی برای وضعیت هیجانی و روانی ما عمل می‌نماید. وقتی نظم و هماهنگی در محیط پیرامون ما وجود دارد به ما کمک می‌کند بهتر بتوانیم احساسات و دنیای درون خود را کنترل کنیم.
وقتی دوروبرتان شلوغ است و موارد زیادی مقابل چشمانتان هستند، ظرفیت پردازش مغز کم می‌شود؛ چون حواسش به این موارد است. حذف چیزهای اضافه و نظم و سامان‌دادن به محیط به مغز اجازه می‌دهد تا روی چیزهایی که می‌خواهید تمرکز کند
احساس ثبات و اطمینان خاطر
انسان روتین‌های آشنا و شبیه را ترجیح می‌دهد؛ چون به او احساس ثبات و اطمینان می‌دهد. اگر در خانه هر وسیله‌ای سرجای خودش باشد، به ما احساس آشنا و اطمینان می‌دهد. اما نظم به این معنی نیست که همه چیز کامل باشد (مثلاً از جهت ست بودن رنگ‌ها یا متقارن بودن). احساسی که شما از نظم دارید ممکن است با احساس دیگران متفاوت باشد.
ترشح اندورفین‌ها
وقتی برای تمیز و مرتب‌کردن محل زندگی‌تان فعالیت می‌کنید، اندورفین در بدنتان ترشح می‌شود که یک هورمون بسیار مفید برای تسکین درد، کاهش استرس و به‌طورکلی کمک به تندرستی است.
تقویت تمرکز
وقتی دوروبرتان شلوغ است و موارد زیادی مقابل چشمانتان هستند، ظرفیت پردازش مغز کم می‌شود؛ چون حواسش به این موارد است. حذف چیزهای اضافه و نظم و سامان‌دادن به محیط به مغز اجازه می‌دهد تا روی چیزهایی که می‌خواهید تمرکز کند.
تنظیم هیجانات
تمیز و مرتب‌کردن اثر آرامش بخشی دارد، خصوصاً طی موقعیت‌های نابسامان و پریشان، چون کمک می‌کند هیجانات خود را کشف و کنترل کنیم. تمیز و مرتب‌کردن در واقع یک ابزار عالی و سازنده در برابر فرسودگی ذهنی است.
خانهٔ تمیزتر، افراد سالم‌تر
تمیزکردن محیط زندگی و ضدعفونی‌کردن سطوحی که روزانه بارهاوبارها با آنها تماس دارید، خانه را از میکروب‌ها و آلودگی‌ها دور نگه می‌دارد و در نتیجه فضای سالم‌تری برای اعضای خانواده فراهم می‌شود.
کاهش علائم آسم و آلرژی
اگر کسی در خانواده‌تان آسم و آلرژی دارد پس تمیز نگه‌داشتن محیط خانه واقعاً مهم است؛ چون باید عوامل محرک آلرژی از خانه پاک‌سازی شوند، مانند گردوخاک، موی حیوانات، کپک و حشرات ریز. برای جاروبرقی از فیلتر هپا استفاده کنید، هر هفته ملافه‌ها و روبالشی‌ها را با آب گرم بشویید، و بعد از هر بار استفاده از حمام، هوا را تهویه کنید تا قارچ و کپک نزند.
توصیه‌هایی برای تمیزکاری خانه
اول باید بدانید که پروسهٔ تمیزکاری خانه می‌تواند به‌آرامی انجام شود و باید روشی را انتخاب کنید که مناسب شما باشد.
اول از مهم‌ترین جای خانه یا قسمتی که بیشتر از جاهای دیگر دوستش دارید شروع کنید
جاهای مختلف خانه حس‌های متفاوتی برای شما دارند. مثلاً برای عده‌ای آشپزخانه را مهم‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین قسمت خانه می‌دانند؛ چون جایی است که در آن دور هم غذا می‌خورند و با هم گپ می‌زنند. تمیز و مرتب نگه‌داشتن آشپزخانه می‌تواند برای این عده از افراد حس قوی‌تری ایجاد کند. برای عده‌ای نیز یک اتاق‌خواب تمیز خیلی مهم و تأثیرگذار است و می‌تواند به خواب بهتر و باکیفیت‌تر کمک کند و این قسمت خانه احساس آرامش جسمی و ذهنی به این عده می‌دهد.
کم‌کم انجام بدهید
شما فقط با ۱۵ دقیقه در روز وقت‌گذاشتن تمیزکاری‌های زیادی می‌توانید انجام بدهید. مثلاً اگر با خودتان قرار بگذارید که فوراً بعد از غذا میز را تمیز کرده و ظرف‌ها را بشویید، در کارهایتان جلو می‌افتید.
هر چیزی را در جای مناسبش بگذارید
وسایل و لوازم خانه را بسته به استفاده و کاربردهایی که دارند در جای مناسب خود بگذارید. مثلاً چیزهایی را که کمتر کاربرد دارند دم دست نگذارید و چیزهایی را که طی روز زیاد از آنها استفاده می‌کنید دم دست قرار دهید، اما سر جای خود.
هدفی را انگیزه خود کنید
مثلاً به این فکر کنید که چقدر از دورهمی با دوستانتان لذت می‌برید و دوست ندارید هروقت دوستی به ملاقاتتان می‌آید دستپاچه شده و باعجله و استرس خانه را تمیز و مرتب کنید. اگر همیشه آمادهٔ پذیرایی از یک مهمان باشید چقدر خوب است! یا مثلاً وقتی بعد از یک روز کاری سخت و خسته‌کننده به خانه برمی‌گردید چقدر آرامش‌بخش است که خانه تمیز و مرتب باشد و بتوانید بدون دغدغه استراحت کنید.
جوری برنامه‌ریزی کنید که قابل‌انجام و تداوم پذیر باشد
برای هر روزتان کارهای کوچک و لازمی در نظر بگیرید که نتوانید از آنها فرار کنید. این کارها می‌توانند بین اعضای خانواده تقسیم شوند. اگر جوری برنامه‌ریزی کنید که هر روز قادر به انجامش باشید و بهانه‌ای برای فرار پیدا نکنید، بخشی از عادت‌هایتان می‌شوند و استرس و زحمت ایجاد نمی‌کنند.
خودتان را خسته نکنید تا بی‌انگیزه نشوید
در مورد سطح انرژی‌تان واقع‌گرا باشید و زمانی را برای تمیز و مرتب‌کردن خانه اختصاص دهید که زیاد خسته نیستید، ضمناً خوب است نترسید و محدوده‌های ذهنی‌تان را کمی بازتر کنید. مثلاً اگر فکر می‌کنید می‌توانید بعدازظهرها کشوها را مرتب کنید، تمیزکردن کانتر آشپزخانه را نیز به آن اضافه کنید.
برای خیلی از افراد تمیز و مرتب‌کردن خانه سخت و شاق به نظر می‌رسد؛ اما اگر هر روز بخش کوچکی از کارها را انجام بدهید کمک بزرگی به‌سلامت روان خود می‌کنید. یک خانهٔ منظم و تمیز، قدرت تمرکز و ذهن‌آگاهی‌تان را بالا می‌برد و در جایی زندگی خواهید کرد که از آن لذت می‌برید و در آن آرامش دارید.
