آیفون و سامسونگ؛ جنگ محبوب و محبوب‌تر!
ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون مدل ۱۴ به بعد همچنان ادامه دارد، البته منظور واردات آن از مبادی قانونی و به‌صورت رجیستر‌شده است؛ در غیر این صورت همین حالا هم می‌توانید انواع مدل‌های این خانواده را بدون رجیستری در بازار ایران تهیه کنید؛ اما حالا یکی از نمایندگان مجلس مدعی شده که این ممنوعیت به‌خاطر فروش بیشتر گوشی‌های سامسونگ توسط واردکنندگان آن است؛ بنابراین به نظر می‌رسد اگرچه گوشی‌های آیفون در میان کاربران محبوب است؛ اما سامسونگ میان واردکنندگان محبوب‌تر است و تا اینجا که آیفون قافیه را باخته؛ واردات آیفون ۱۴ به کشور با حواشی همراه بوده و در ماه‌های اخیر رجیستر شدن یا نشدن آن در هاله‌ای از ابهام قرار داشت.
در جدیدترین اقدام هم سازمان توسعه تجارت طی ابلاغیه‌ای به گمرک از اول اسفندماه سال جاری، ورود آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن به عنوان کالای همراه مسافر یا پستی را ممنوع اعلام کرد. اما مدیرکل دفتر واردات گمرک آب پاکی را روی دست همه ریخت و اعلام کرد که ورود تلفن همراه با نشان تجاری Apple مدل ۱۴ به بعد ممنوع خواهد بود؛ البته هنوز مشخص نیست این تصمیم دایمی است یا خیر.
با وجود این و در پی اقدام دولت در ممنوعیت واردات گوشی آیفون ۱۴ و عبور نرخ دلار از ۵۵ هزار تومان، قیمت انواع گوشی موبایل در ایران طی یک هفته بین ۵۰۰ هزار تومان تا ۱۰ میلیون تومان افزایش یافته است. این در حالی است که برخی از فعالان حوزه موبایل ادعا می‌کنند واردات موبایل با نرخ دلار ۲۸ هزار تا ۳۰ هزار تومان است و قیمت دلار تنها متهم افزایش بهای موبایل نیست. بازار پرنوسان شب عید که با افزایش هیجانی قیمت دلار و تصمیمات خلق‌الساعه همراه شده است همگی در افزایش قیمت دلار موثر هستند. عده‌ای از فعالان بازار تخصیص نیافتن ارز برای واردات را موثر می‌دانند و عده‌ای دیگر این افزایش قیمت را در تناسب با نرخ ارز برآورد می‌کنند. فعالان بازار موبایل معتقدند تخصیص نیافتن ارز تاثیر زیادی روی قیمت گوشی گذاشته است. آنها می‌گویند: «به علت اختصاص نیافتن ارز برای واردات موبایل، واردات محدود شده و از طرفی بالا رفتن نرخ دلار باعث تحریک تقاضا و تصمیم‌های هیجانی در خرید می‌شود. در نتیجه تقاضا بالا رفته و عرضه کم شده است.
به نظر می‌رسد به علت محدود بودن ارز و شرایط تحریم‌ها، به انداره کافی به واردات موبایل ارز اختصاص داده نمی‌شود.» تامین نشدن ارز برای واردات موبایل در حالی است که گفته می‌شود از ابتدای اسفند گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار نیز می‌توانند ارز دریافت کنند اما این مصوبه نه تنها برای گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار بلکه برای گوشی‌های زیر این رقم نیز هنوز به‌طور کامل اجرایی نشده است. آنچه در شرایط فعلی دیده می‌شود این است که به گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار ارز تعلق نمی‌گیرد و در گوشی‌های زیر ۶۰۰ دلار هم به میزان تامین ارز به اندازه تقاضای بازار نیست.
افزایش تقاضا و کاهش واردات
یکی از فعالان حوزه واردات موبایل درباره مرجع اصلی واردات توضیح می‌دهد: «قیمت گوشی به‌طور کامل و انحصاری به دلار وابسته نیست زیرا مرجع واردات موبایل ارز آزاد نیست بلکه ارز نیمایی است. افزایش و کاهش قیمت دلار نمی‌تواند تاثیر مستقیم بر قیمت گوشی بگذارد، زیرا با وجود کاهش قیمت دلار ما از نظر فروش محدودیت داریم؛ یعنی کمبود عرضه کالا داریم.» بررسی روند بازار نشان می‌دهد معمولاً بازار موبایل نیز مانند دیگر بازار‌های کشور از نیمه بهمن تا نیمه اسفندماه افزایش تقاضای قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.
با قرار گرفتن در این پیک تقاضا، کم بودن کالا در بازار و بی‌ثباتی نرخ ارز، شرایط چندان خوبی پیش روی خریداران موبایل نیست. در صورتی که بستری برای ورود کالای جدید به بازار فراهم نشود و با تغییر شرایط سیاست خارجی، نرخ دلار به ثبات نسبی نرسد، بهبود چندانی برای بازار انتظار نداریم. طبق گفته‌های فعالان حوزه موبایل، یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش قیمت گوشی موبایل افزایش تقاضا نسبت به عرضه است؛ یعنی به دلیل اینکه واردات و تامین کالا دچار مشکل شده، عرضه بسیار پایین است و این رابطه معکوس عرضه و تقاضا قیمت‌ها را بالا نگه می‌دارد.
گوشی که گران شد دیگر به راحتی ارزان نمی‌شود
یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت گوشی همراه به چسبندگی قیمت در بازار مربوط می‌شود. زمانی که قیمت‌ها رشد می‌کنند حتی با وجود کاهش هزینه‌های تولید یا کاهش تورم باز هم کاهش قیمت پیدا نمی‌کنند. مطالعات پژوهش‌های بازرگانی نشان می‌دهد علت اینکه قیمت‌ها حتی در زمان نزول تورم تمایل زیادی به کاهش ندارد به موضوعات مهمی از قبیل قیمت‌گذاری دستوری، انتظارات تورمی شدید، استنباط مصرف‌کننده‌ها و تولید‌کننده‌ها از بی‌ثباتی اقتصادی و پایین بودن درجه رقابت در بازار‌ها ناشی می‌شود.
پشت‌پرده ممنوعیت واردات آیفون از زبان نماینده مجلس
از طرف دیگر اگرچه هیچ‌وقت به‌طور رسمی علت این تصمیم‌گیری اعلام نشد، اما گفته می‌شود که پشتیبانی آیفون ۱۴ اپل از تماس ماهواره‌ای، علت اصلی این اتفاق است. برخی دیگر هم معتقدند که ممنوعیت واردات گوشی‌های امریکایی، مقابله به‌مثل با تحریم‌های ایالات متحده است.
اما حالا یکی از نمایندگان مجلس اظهارنظری جنجالی را در مورد ممنوعیت واردات آیفون مطرح کرده است. جلال رشیدی کوچی، عضو کمیسیون داخلی و شوراها در مجلس، در جدیدترین مصاحبه خودش گفته است که دست‌های پشت پرده باعث و بانی اتخاذ این تصمیم هستند. کوچی می‌گوید وقتی افراد نتوانند گوشی‌های بالارده و خوش ساخت آیفون را بخرند، به استفاده از گوشی‌های رقیب آن یعنی سامسونگ روی میاورند: «من علاقه‌مند به استفاده از گوشی‌های بالارده اپل هستم. اما اگر نتوانم آیفون‌ها را تهیه کنم، قطعاً گوشی معمولی نوکیا ۱۱۰۰ که به دست نمی‌گیرم. در عوض به‌سراغ بهترین گوشی‌های سامسونگ می‌روم.»
چرا ارز نیمایی به گوشی‌های سامسونگ اختصاص داده می‌شود؟
این نماینده مجلس معتقد است افزایش قیمت گوشی‌های آیفون به‌خاطر اختصاص نیافتن ارز نیمایی جهت واردات آنها است. در صورتی که گوشی‌های ساسونگ با ارز نیمایی وارد کشور می‌شوند و کمتر تحت تأثیر افزایش نرخ ارز قرار می‌گیرند. کوچی معتقد است که علت تخصیص ارز نیمایی به گوشی‌های سامسونگ را باید از دست‌های پشت جویا شد.
کسانی که وظیفه واردات این گوشی‌ها به بازار کشور را دارند. او می‌گوید آیفونی که این همه سال رجیستر می‌شد، یک شبه به لیست سیاه گمرک ایران اضافه می‌شود تا فروش آن کم شود و در عوض فروش گوشی‌های سامسونگ در بازار رشد چشمگیری پیدا کند. در همین حال، چندی پیش عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات نیز مطرح کرده بود که ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ مشکلاتی برای مردم ایجاد می‌کند.
