و سرانجام کالابرگ

پس از حدود 10 ماه تاخیر سرانجام دولت گام آخر برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی را کلید زد. البته طرحی که از سوی دولت اجرایی شده با آنچه که در ابتدا مدنظر نمایندگان مجلس بود، متفاوت است. بر اساس آنچه که مجلس نهایی کرده بود، کالابرگ باید جایگزین یارانه نقدی شود اما حالا دولت می‌گوید که مردم می‌توانند بین دو گزینه انتخاب کنند. ماجرا به اردیبهشت امسال باز می‌گردد. جایی که دولت با چراغ سبز مجلس، ارز 4200 تومانی را حذف کرد و پس از آن رقم یارانه نقدی را به 300 و 400 هزار تومان افزایش داد. این در حالی بود که مجلس برای یارانه نقدی تنها به شکل کوتاه‌مدت موافقت کرده بود و دولت باید در سریع‌ترین زمان ممکن، مقدمات اجرای کالابرگ را فراهم می‌کرد.

در همان دوران رییس‌جمهور اعلام کرد که کار بر روی زیرساخت‌ها آغاز شده و تا حدود دو ماه بعد می‌توان کالابرگ را اجرایی کرد، این موضوع اما با چند ماه تاخیر مواجه شد و سرانجام دولت اعلام کرد که اجرای آزمایشی آن را در یک استان و سپس سه استان آغاز کرده و حالا از روز گذشته اعلام شد که کار برای اجرا در سراسر کشور نهایی شده است. آنچه که در میان تصمیم‌گیران باعث اختلاف نظر شده بود، میزان تاثیرگذاری این طرح‌های حمایتی بود. دولت می‌گوید که ارزیابی‌های ابتدایی نشان از آن دارد که مردم، یارانه نقدی را به کمک‌های غیرنقدی ترجیح می‌دهند، در مقابل اما مجلس تاکید دارد که با توجه به بالا بودن نرخ تورم، در آینده نه چندان دور، یارانه نقدی، تاثیرگذاری خود را از دست خواهد داد و به این ترتیب، باید حمایت کالابرگی در دستور کار قرار گیرد. حالا سرانجام کالابرگ اجرایی شده اما باز هم مردم می‌توانند میان گزینه‌های موجود، خود انتخاب کنند.

اجرای سراسری طرح کالابرگ الکترونیکی در کل کشور آغاز شده و طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خـُرد مجهز به بارکدخوان و متصل به سامانه شده‌اند و پذیرای شهروندان در سراسر کشور هستند. بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر طرح کالابرگ الکترونیکی به شکل مطلوب در کشور اجرا و مورد استقبال واقع شود، درصدی از تورم موجود را کنترل و مدیریت می‌کند؛ طرحی که از هفته‌های اخیر در چهار استان هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی به شکل آزمایشی به اجرا درآمد و دولت این تصمیم را در راستای تقویت سلامت غذایی و حمایت از معیشت خانوار اتخاذ کرده است.

به موجب این طرح امکان خرید اعتباری ۱۰ قلم کالای اساسی شامل ماست، شیر، پنیر، قند و شکر، ماکارونی، روغن مایع، برنج، مرغ و تخم مرغ تا سقف مبلغ یارانه خانوار یک ماه زودتر از تاریخ واریز نقدی فراهم شده است. ارزش ریالی سبد مذکور ۵۳۰ هزار تومان است ولی سهم پرداختی مردم برای خرید ۱۰ قلم کالا ۲۳۵ هزار و ۷۵۰ هزار تومان است و در صورت تورم احتمالی و افزایش قیمتها این سهم تغییر نمی‌کند. در این طرح دولت به منظور اعمال سیاست‌های حمایتی خود به بستر فنی مطمئن و فراگیری نیاز دارد از این رو جهت رفع این نیاز، شبکه ملی اعتبار (شما) راه‌اندازی شد.

شبکه ملی اعتبار یک روش جدید و متصل به شبکه بانکی است که بر مبنای کد ملی افراد، اعتبار کارت آنها شارژ می‌شود و شهروندان در چهار استان هرمزگان، قزوین، مرکزی و گیلان می‌توانند با هر کارت‌بانکی که به نام سرپرست خانوار است خرید کنند و نیاز نیست حتماً کارت یارانه به همراه داشته باشند. استفاده از اعتبار کالابرگ الکترونیکی کاملا اختیاری است و یارانه هیچ کسی قطع نمی‌شود.خانوارها می‌توانند یک ماه زودتر از مبلغ یارانه خودشان خرج کنند و چنانچه تمایل به خرید کالای الکترونیکی نبود، همچنان امکان برداشت نقدی یارانه واریزی ماه‌های آینده وجود دارد. استفاده از اعتبار کاملا اختیاری بوده و از طریق تمامی کارت‌های بانکی به نام سرپرست خانوار امکانپذیر است.

در مورد کالاهای مشمول طرح هم الزامی به خرید یک نشان تجاری خاص نیست و افراد می‌توانند از گروه‌های کالایی اعلام شده از هر نشان تجاری دلخواه خرید خود را انجام دهند. به گفته حمید فرداد ـ مجری پروژه کالابرگ الکترونیکی و مدیرعامل شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان، شرکت فروشندگان در این طرح اختیاری است. فروشندگان صنوف خواربار، لبنیات، پروتئین و فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تعاونی مصرف، می‌توانند با مراجعه به نرم افزار «بازار» و «مایکت» یا از طریق درگاه الکترونیکی shoma.sfara.ir نسبت به نصب برنامه کاربردی «شما» و ثبت نام از قسمت پنل فروشنده به فروشندگان مجاز در این طرح ملحق شوند.

وی تصریح کرد: تسویه حساب و واریز مبالغ خریدهای اعتباری (مابه التفاوت مبلغ پرداختی مردم با قیمت کالاها) مشابه تسویه با فروشندگان از طریق کارتخوان بوده و اتصال به این طرح کاملا رایگان است و شهروندان می‌توانند ضمن مراجعه به سامانه shoma.sfara.ir اپلیکیشن شما را دانلود و نصب کنند تا با فروشگاه‌های طرف قرارداد با طرح آشنا شوند. در حال حاضر اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی در برخی استان‌ها با استقبال خوبی مواجه شده است چنانچه برابر گزارش‌ها استقبال از طرح در هرمزگان به عنوان اولین استان مجری طرح ۹۰ درصد بوده اما در برخی دیگر از استان‌ها اقبال عمومی اندک بوده است. به گفته سید صولت مرتضوی ـ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بستر اجرای کالابرگ الکترونیکی در کشور فراهم شده است ولی اقبال عمومی یک مقدار کم است که باید برنامه‌ریزی شده و مشوق‌هایی در نظر گرفته شود تا اقبال به طرح بیشتر شود.

وی پیشتر از توسعه طرح کالابرگ الکترونیکی خبر داده و گفته بود: بنا داریم طرح را توسعه بدهیم و همکاران ما در معاونت رفاه و شرکت مربوطه با فروشگاه‌های زنجیره‌ای هماهنگ کردند تا در گام‌های بعدی طرح را از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای به کل کشور تعمیم دهیم. او با اشاره به کم اقبال بودن طرح در برخی استان‌هایی که طرح در آنها اجرا شده گفت: گزارش‌های دریافتی حاکی از آن است که با اقبال عمومی چندانی مواجه نشده‌ایم، ضمن آنکه اطلاع‌رسانی مناسب هم انجام شده است.

با این حال این شبکه آماده است و دریافت کالا یا یارانه نقدی نیز اختیاری است و امیدوارم با اقبال بیشتری مواجه شود. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی امروز در اطلاعیه‌ای از آغاز اجرای طرح در سراسر کشور خبر داد و اعلام کرد: با توجه به اجرای موفقیت‌آمیز طرح کالابرگ الکترونیک به‌ صورت آزمایشی در چهار استان هرمزگان، قزوین، مرکزی و گیلان اجرای این طرح به صورت ملّی در سراسر کشور آغاز شد. در این طرح اعتبار همه خانوارهای یارانه‌بگیر شارژ شده و می‌توانند یک ماه زودتر از دریافت یارانه نقدی، از این اعتبار جهت خرید ۱۰ قلم کالای اساسی مشمول طرح ملی کالابرگ الکترونیک استفاده کنند.در صورت استفاده از این مزیت و خرید کالا از محل اعتبار یارانه، به‌ میزان اعتبار استفاده ‌شده از یارانه ماه بعد خانوار کسر و مابقی به‌صورت نقدی، در موعد مقرر واریز یارانه به حساب سرپرست خانوار واریز خواهد شد.

خانوارهایی که یارانه دریافت می‌کنند جهت مشاهده‌ میزان اعتبار، لیست کالاها و فروشگاه‌های مشمول طرح ملی کالابرگ الکترونیک با تلفن همراه سرپرست خانوار، کد دستوری #۲۸٭۷۸۸٭ را شماره‌گیری کرده یا به درگاه اینترنتی shoma.sfara.ir مراجعه کنند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، افق کوروش، دیلی مارکت، جانبو و برخی فروشگاه‌های خُرد که مجهز به بارکدخوان شدند هم‌اکنون به این سامانه متصل شده و پذیرای شهروندان در سراسر کشور هستند. نحوه خرید ۱۰ قلم کالای پیش‌بینی شده در کالابرگ الکترونیکی به این نحو است که اعتبار واریزی قابل برداشت به شکل نقدی نیست و صرفا با آن می‌توان ۱۰ قلم کالای اساسی را خریداری کرد. در واقع یک ماه قبل از پرداخت یارانه نقدی ماهانه، این اعتبار به حساب فرد (سرپرست خانوار) واریز می‌شود تا ۱۰ قلم کالای دلخواه خود در این طرح را با هر عنوان و برندی خریداری کند.

هر سرپرست خانوار به اندازه تعداد اعضای خانوار خود تا سقف یارانه نقدی می‌تواند از کالاهای مذکور خریداری کند که مانند خریدهای معمولی با کارت بانکی انجام می‌گیرد. بخشی از یارانه کالا از محل اعتبار حساب یارانه و مابقی از حساب بانکی سرپرست خانوار کم می‌شود و در بیستم هر ماه باقی مانده اعتبار به حساب سرپرست واریز می‌شود. چنانچه تمایل به خرید کالای الکترونیکی نبود، همچنان امکان برداشت نقدی یارانه واریزی ماه‌های بعد وجود دارد به این نحو که اگر کالا خریداری شد اعتبار یارانه کسر می‌شود و ماه بعد مبلغ یارانه مجدد در کارت سرپرست خانوار شارژ می‌شود تا در صورت تمایل کالا خریداری یا آن را از حساب خود به‌طور نقدی برداشت کند. با توجه به فعال شدن کالابرگ در روزهای پایانی سال، احتمال آن وجود دارد که مردم برای خرید کالاهای ضروری خود از این اعتبار استفاده کنند اما باید دید که سرانجام در سال آینده، چه تصمیمی گرفته می‌شود و آیا استقبال مردم تا حدی خواهد بود که یارانه نقدی تحت‌الشعاع قرار بگیرد یا همچنان مردم ترجیح می‌دهند که پول نقد دریافت کنند.