دغدغه نان، کار یا بیمار
گلی ماندگار|
بعد از فروکش کردن کرونا بیش از 10 هزار پرستار طرحی بیکار شدند، این در حالی است که در طی همه‌گیری کرونا وزارت بهداشت و درمان در مورد جذب پرستاران طرحی وعده‌های بسیاری داده بود، که البته اجرایی نشد. این پرستاران در روزهای سخت از جان مایه گذاشتند تا بتوانند تعداد بیشتری از بیماران را بهبود ببخشند اما در نهایت به جای اینکه از آنها قدردانی صورت بگیرد یا حداقل شغلی را که با عشق و علاقه به آن مشغول بودند به آنها داده شود، نامه تعدیل آنها زده شد و آن اتفاقی که نباید رخ داد.
بماند که سال‌هاست پرستاران با انواع و اقسام مشکلات در حوزه کاری خود دست و پنجه نرم می‌کنند، از قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری گرفته که بیش از 15 سال پرستاران چشم انتظار اجرای آن هستند تا استخدام شدن به صورت رسمی و برچیده شدن این طرح‌های 89 روزه که تنها تضییع حقوق حقه آنها را به دنبال دارد. این در حالی است که بیمارستان‌های کشور با کمبود نیروی پرستار مواجه‌اند، در واقع بیمارستان‌های ما هنوز با استانداردهای جهانی در مورد تعداد پرستار فاصله چشمگیری دارند و در این شرایط باز هم استخدام پرستاران با هزار اما و اگر مواجه است و وقتی حرف از مهاجرت پرستاران می‌شود، بسیاری از مسوولان این امر را ناشایست می‌دانند، اما در نظر نمی‌گیرند پرستاری که در کشور خود امنیت شغلی و البته مزایای قابل قبول شغلی به این سختی را ندارد، چرا نباید برای تجربه یک زندگی بهتر به کشورهای دیگر مهاجرت کند.
وقتی پرستاران حتی در دوران کرونا هم حقوقشان با تعویق پرداخت می‌شد و بسیاری از آنها به دلیل دریافتی‌های پایین مجبورند چندین شیفت متوالی کار کنند تا دخل و خرجشان را به هم برسانند، چرا مسوولان هیچ تلاشی برای رفع این مشکلات انجام نمی‌دهند. یک بار دیگر وزارت بهداشت و درمان مجوز استخدام 25 هزار نیرو در سال 1402 را دریافت کرده است، اما سهم پرستاران تنها یک پنجم از این میزان است یعنی 5 هزار نفر. این 5 هزار نفر حتی نیمی از آنها که بعد از همه‌گیری کرونا از کار بیکار شدند هم نیست.
پرستاران همیشه مورد بی‌مهری بوده‌اند
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در رابطه با سهم 5 هزارتایی استخدام پرستاران به تعادل می‌گوید: این اولین‌بار نیست که پرستاران مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند. از سال 1400 قرار بود تعرفهگذاری خدمات پرستاری بالاخره بعد از سال‌ها اما و اگر به صورت کامل اجرایی شود اما همین مهم هم حالا که در روزهای پایانی سال 1401 قرار داریم به صورت ناقص اجرایی شده است.
مساله اینجاست که استخدام پرستاران باید از دو جنبه حائز اهمیت باشد، هم بیکاری این قشر زحمت کش و هم کیفیت خدمات در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی. او می‌افزاید: وقتی تعداد پرستار در بیمارستان استاندارد نباشد، قطعا کیفیت خدماتی هم که به بیماران ارایه می‌شود استاندارد نخواهد بود. از سوی دیگر وقتی پرستاران برای تامین معیشت خود با دشواری مواجه شوند، مجبورند شیفت‌های بیشتری کار کنند که این امر هم کارایی آنها را به‌شدت کاهش می‌دهد. پرستاران خسته می‌شوند و در شیفت دوم و سوم قطعا کارایی شیفت اول را نخواهند داشت.
پرستار نباید دغدغه معیشت داشته باشد
شریفی مقدم در بخش دیگری از اظهارات خود می‌گوید: متاسفانه بی‌توجهی به معیشت و امنیت شغلی پرستاران باعث شده تا بدنه درمانی کشور هم با مشکلاتی مواجه شود. پرستاری که وظیفه خدمت به بیماران را دارد، وظیفه دارد تمامی حواس خود را به کاری که انجام می‌دهند جمع کند، وقتی دغدغه معیشت و بدتر از آن امنیت شغلی داشته باشد، دیگر صد در صد در خدمت بیمار نخواهد بود.
در واقع ما نمی‌توانیم از افرادی که دغدغه معیشت دارند توقع داشته باشیم کارایی صد درصدی داشته باشند. در مورد پرستاران هم این مساله صدق می‌کند. از زمانی که همه‌گیری کرونا کاهش پیدا کرده بیش از 10 هزار پرستار از کار بیکار شده‌اند، چه کسی باید پاسخگوی این افراد باشد، آنها که در دوران کرونا از جان خود مایه گذاشتند.
وضعیت بیمارستان‌های دولتی بدتر است
دبیرکل خانه پرستار در رابطه با ارایه خدمات درمانی در بیمارستان‌های دولتی نیز اظهار می‌دارد: متاسفانه وضعیت در بیمارستان‌های دولتی بدتر است، تعداد پرستار به‌شدت پایین است، همین پرستاران هم اغلب با معوقات بسیار مشغول به کار هستند و چرخ زندگی‌شان به سختی می‌چرخد، در این شرایط ارایه خدمات به بیماران هم صدمه می‌بیند، ضمن اینکه این روزها به دلیل مشکلات اقتصادی ازدحام در بیمارستان‌های دولتی به مراتب بیشتر شده و همین مساله هم به یک معضل در این بیمارستان‌ها تبدیل شده است. تمامی این مسائل باید در نظر گرفته شود و وزارت بهداشت با توجه به این شرایط باید سهم استخدامی پرستاران را افزایش دهد.
استخدام پرستاران؛ یک لیوان آب در مقابل یک کویر تشنه
رییس سازمان نظام پرستاری نیز در نشست خبری خود با انتقاد از سهم استخدام پرستاران در جذب نیرو در وزارت بهداشت گفت: در مورد 25 هزارنفر جذب نیرو هم که وزارت بهداشت می‌گوید در مسیر استخدام آنها است هنوز عملا اتفاقی نیفتاده و این تعداد هم برای تخت‌ها و بیمارستان‌های تازه‌تاسیس و توسعه‌یافته است. البته نکته مهم این است که تنها 50 درصد این تعداد کارکنان بهداشتی - درمانی هستند که از همین تعداد هم مجددا 50 درصد قرار است پرستار باشند؛ یعنی جذب حدود 5000 نفر پرستار. اینکه دوستان وزارتخانه می‌گویند مجوز استخدام برای 25 هزار پرستار است، درست نیست و نباید این کار به اسم پرستاری تمام شود اما سهم آنها این تعداد باشد. تعدادی که دوستان وزارتخانه می‌خواهند از پرستاران استخدام کنند که مانند یک لیوان آب در مقابل یک کویر تشنه است.
ما در استخدام سایر گروه‌ها بخیل نیستیم اما می‌گوییم کاری نکنید که به نام پرستاران باشد ولی به کام دیگران تمام شود. او به معضل کمبود نیروی پرستاری پرداخت و گفت: اگر ما دغدغه تعداد پرستار را داریم به خاطر این است که مردم از این کمبود آسیب می‌بینند. باید به ازای هر تخت بیمارستانی در ۲۴ ساعت شبانه‌روز با احتساب شیفت‌ها ۲.۵ نفر پرستار داشته باشیم که چنین نیست. حتی در بیمارستان‌هایی در شمال شهر تهران گاهی ۰.۵ نفر پرستار به ازای هر تخت داریم. به خاطر نبود نیرو گاهی مرگ و میری‌هایی داریم که اگر نیرو داشتیم اتفاق نمی‌افتاد.
اجرای ناقص تعرفهگذاری خدمات پرستاری
میرزابیگی افزود: کار بعدی عملیاتی کردن قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری بود که با پیگیری‌های صورت گرفته، انجام شد. آیین نامه‌ها و تعریف K پرستاری، ارزش نسبی خدمات، تعریف بسته‌های خدمتی پرستاری انجام شد. K پرستاری برابر با سایر گروه‌های پروانه‌دار است که امسال 14950 تومان بود. ارزش نسبی مبتنی بر این K در بخش‌های بالینی و بستری طبق قانون، بسته خدمتی است.
ارزش نسبی در بخش‌های ستاره‌دار مانند بخش‌های دیالیز، آنژیوگرافی، شیمی درمانی و... به صورت تخت_بیمار است و در بخش‌های سرپایی به صورت موردی و به ازای هر خدمت است. این امر در آیین نامه‌ها آمد و دستورالعمل‌ها به بیمارستان‌ها صادر شد که شامل دستورالعمل رسیدگی به اسناد، دستورالعمل ثبت خدمات پرستاری در HIS بیمارستانی و دستورالعمل بازتوزیع بود.
او تاکید کرد: این دستورالعمل‌ها با همکاری بیمه‌ها تدوین و از تیرماه ابلاغ شد، اما نقد جامعه پرستاری این است که چرا ثبت خدمات پرستاری در HISهای بیمارستانی که کاری ساده است، تاکنون در هیچکدام از بیمارستان‌های دانشگاهی عملی نشده است؟ اگر کمیته نظارتی تشکیل می‌شد یا اینکار برون سپاری شده بود، حتما کار تمام شده بود.
چندین بار به وزارت بهداشت این گلایه را اعلام کردیم و حتی گفتیم برای تقویت HISها کمکشان می‌کنیم اما اتفاقی نیفتاد. آیا همان عزم 15 ساله که برای نهایی نشدن قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری وجود داشت، اکنون این مشکل را سبب شده است؟ اکنون چرا دستورالعمل‌های ابلاغی اجرا نمی‌شود؟ این چه عزمی است که قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری حتی با دیده شدن اعتبارات بازهم درست اجرا نمی‌شود؟
پرداخت‌های روز پرستار هم مناسب نبود
رییس سازمان نظام پرستاری در ادامه تاکید کرد: پرداخت‌هایی که برای روز پرستار به شکل علی‌الحساب داشتند به شکلی بود که همه ناراضی بودند؛ آمدند کارانه قبلی که ما اصلا قبول نداریم را ضرب در ضریب ۲.۲ و مجدد ضرب در اشغال تخت کردند. این محاسبه خارج از توافق ما بود. قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری یعنی ثبت خدمات در HISهای بیمارستانی با مهر نظام پرستاری و درج در صورت حساب بیمار، بیمارستان و بیمه که بعدا پرداخت صورت گیرد. اگرچه این دستورالعمل هم ایراداتی دارد، اما باید اجرایی شود.
فوق‌العاده خاص در مجلس
میرزابیگی اظهار کرد: موضوع فوق‌العاده خاص پرستاران همین روزها در مجلس مطرح می‌شود. وزارت بهداشت سال قبل از محل استخدام قانون ایثارگران منابع خوبی به دست آورد که به دنبال تغییر محل حقوق‌دهی این دسته از نیروها بود. وزارت بهداشت همچنین اجازه افزایش سقف اختیارات در درآمدهای اختصاصی را از ستاد ملی کرونا گرفت و 32 هزار میلیارد رقم امسال از این بخش بود.
به نظر می‌رسد اگر ما دنبال مولدسازی اصلی می‌گردیم مهم‌ترین درآمد، درآمد سرمایه انسانی است که باید پرانگیزه و شاداب باشند. از طرفی قانون ساماندهی کارکنان دولت هم منابع جدیدی برای وزارت بهداشت آزاد خواهد کرد؛ لذا به نظر می‌رسد منابعی که از این چند بخشِ ذکر شده به دست می‌آید می‌تواند در سطوح مورد نیاز هزینه شود و از یک‌سونگری جلوگیری کرد. وزارت بهداشت باید وزارت کل نیروهای بهداشت و درمان و آموزش پزشکی باشد. وزارت بهداشت می‌تواند فوق‌العاده خاص پرستاران را هم از این درآمدها اجرایی کند.
