شهود و هرمنوتیک در اقتصاد

محسن عباسی

آیا معامله در بازار بورس کشور از طریق شهودی امکان‌پذیر است؟ این پرسش این روزها که برخی افراد و جریانات در حال ترویج ایده معامله شهودی هستند واجد اهمیت بسیاری است. بسیاری این ایده را این روزها به صورت گسترده مطرح می‌کنند که با استفاده از رویکردهای شهودی و علم هرمنوتیک می‌توان در بازار سهام حضور پیدا کرد و به سودآوری رسید.

گاهی اوقات درخصوص معاملات شهودی در بازار بورس مطالبی منتشر می‌شود و حتی برخی اقدام به برگزاری آموزش بورس به صورت شهودی می‌کنند! و برخی دیگر هم این موضوع را به کل تکذیب می‌کنند. 

این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند که برای ورود به یک بازار و اثرگذاری در آن باید علم، دانش، تجربه و تخصص داشت. راننده خودرویی را تصور کنید که علم رانندگی را آموخته است و فراز و نشیب‌های مورد نیاز این حرفه را اندوخته است. 

تجربه سال‌ها رانندگی را دارد و سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده است. این فرد اگر در بزنگاه یک تصادف و برخوردقرار بگیرد به صورت شهودی و درونی اقدام به تصمیم‌گیری می‌کند. فرمان را می‌چرخاند یا پایش را روی ترمز فشار می‌دهد. در واقع این فرد ضمن کسب دانش و تخصص لازم از تجربیات شهودی و درونی هم استفاده کرده است. 

ترس در معامله‌گری هم مانند ترس در زندگی واقعی است. ممکن است شما بارها تصمیم گرفته باشید که طبق قوانین رفتار کرده و تصمیم‌های خود را با توجه به قانون‌های معاملاتی بگیرید ولی اشتباهات قبلی خود را بارها و بارها تکرار کرده‌اید. در این حالت شما ترس واقعی در معامله‌گری را در نظر نگرفته‌اید. روانشناسان در این زمینه اثبات کرده‌اند که احساسات می‌توانند این قدرت لازم را داشته باشند تا در تصمیمات شما تغییر ایجاد کنند.

به‌طور کلی معاملات شهودی از آنجایی که اسمش مشخص است یک انتخاب درونی است و اصلا قابل آموزش نیست بنابراین به افرادی که یک چنین تصوراتی در ذهن دارند که به وسیله شهود و احساس و درک درونی می‌توان سود کسب کرد، گفت: «فکر شرکت دردوره‌های آموزشی را دراین خصوص کنار بگذارید!» اما این به این معنا نیست که در بزنگاه‌ها نمی‌توان روی اعتماد به نفس، تجربه درونی و... حساب باز کرد. 

در بسیاری از موارد، فرد سرمایه‌گذار در میان یک دوراهی باید انتخابی بگیرد و تصمیم اتخاذ کند. این تصمیم را زمانی باید گرفت که دانش لازم به کار رفته باشد، تجربه اعمال شده باشد و درک درست شکل گرفته باشد و نهایتا با تکیه به اعتماد به نفس وارد بازار شد.

در واقع آنچه که به عنوان معاملات شهودی مطرح می‌شود صرفا یک انتخاب در بزنگاه‌های معاملاتی است و ناشی از تجربه است و نه یک الهام فکری و غریزی و زمانی یک معامله‌گر به آن رجوع می‌کند که دانش فعلی‌اش نمی‌تواند او را به یک انتخاب قطعی برساند. به عبارت روشن‌تر، حتی شهود هم از تجربیات فرد نشات می‌گیرد و در راستای درک متعالی است که از بازارها کسب کرده است.  

این شهود مطلقا از تجربه فرد نشات می‌گیرد و سال‌ها تجربه و دانش در بستر این شهود قرار دارد. بنابراین تنها راه رسیدن به شهود معاملاتی تجربه‌ فراوان در معاملات است. شهود معاملاتی دربورس مانند همان عکس‌العمل یک راننده حرفه‌ای در مواقع خاص برای جلوگیری از حادثه است در یک لحظه‌ خاص به کمکش می‌آید و به هیچ عنوان یک عمل ارادی نیست. 

یک شم اقتصادی و یک انتخاب لحظه‌ای در شرایط خاص است.  فعال اقتصادی باید در شرایط عادی طبق استراتژی معاملاتی مشخص خود رفتار کند و نه شهود! در غیر این صورت معاملات فرد بدون فکر و احساسی تلقی خواهد شد. 

به نظر من شاید 10 - 7 سال بعد از شروع معاملات دربورس به شرط مرور تجربیات و اشتباهات بتوان به شهود معاملاتی رسید.