اولویت‌دهی جغرافیایی برای اعمال سیاست‌های کاهش مصرف بنزین

رضا حسینی

مصرف بالای بنزین در نوروز امسال و همزمان زمزمه‌های افزایش قیمت بنزین با هدف کاهش مصرف، فرصتی شد تا موضوع اولویت دهی جغرافیایی بهینه‌سازی و کاهش مصرف بنزین را در این یادداشت ارایه دهم. 

بنزین مورد نیاز کشور در پالایشگاه‌های نفت خام و میعانات گازی تولید می‌شود که نفت خام به عنوان خوراک مورد نیاز این پالایشگاه‌ها نیز از جنوب کشور (استان خوزستان) و میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز از استان بوشهر تامین می‌شود. لذا از دیدگاه دولت به عنوان سیاست‌گذار و سرمایه‌گذار پالایشگاه‌ها و خطوط لوله و تلمبه خانه‌های نفت خام و فرآورده، قیمت تمام شده نفت خام (فارغ از کیفیت و API) به عنوان خوراک پالایشگاه‌های کشور متفاوت است.

به عنوان مثال از دیدگاه دولت هزینه تمام شده خوراک پالایشگاه تبریز بیشتر از پالایشگاه آبادان است. بر این اساس هزینه تمام شده بنزین تولیدی نیز در پالایشگاه‌های کشور (فارغ از کیفیت آن) متفاوت است. یعنی هزینه تمام شده بنزین تولیدی در پالایشگاه‌های تبریز و تهران بیشتر از پالایشگاه آبادان است.

بنابراین بنزینی که در شمال کشور توزیع و مصرف می‌شود پرهزینه‌تر از بنزینی است که در جنوب و جنوب غرب کشور توزیع و مصرف می‌شود.  لذا چنانچه دولت برنامه‌ای برای بهینه‌سازی یا اصلاح الگوی مصرف بنزین داشته باشد، اولویت با نقاطی است که از مراکز تولید و انتقال نفت خام دورتر باشند.

به عنوان مثال چنانچه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی (تاکسیرانی، اتوبوسرانی یا توسعه خطوط ریلی) با هدف صرفه جویی مصرف بنزین و گازوییل در برنامه دولت باشد، از دیدگاه اقتصادی اولویت با نقاط شمالی کشور است. یعنی از این دیدگاه استان‌های شمالی مانند خراسان و مازندران نسبت به فارس و خوزستان در اولویت قرار دارند.