موج مهاجرت‌های گروهی به حریم پایتخت
گروه راه و شهرسازی|
به گفته مدیرکل حریم شهر تهران، اگر از ساخت‌وسازهای غیرمجاز جلوگیری نشود، ممکن است در آینده جمعیت ساکن در حریم پایتخت از خود شهر تهران بیشتر شود. در بخش‌هایی از مناطقی که قبلا در حریم شهر تهران قرار داشتند و در سال‌های اخیر در آنها ساخت‌وساز انجام شده است، باغات شهری قرار داشته و اگر همین روند ادامه داشته باشد، متاسفانه در آینده‌ای نه چندان دور فضای سبز اطراف تهران را نیز به کلی از دست خواهیم داد.
علی اکبر فسایی، مدیرکل حریم شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا با تاکید بر اینکه نبود مدیریت یکپارچه در مسائل مربوط به حریم پایتخت باعث تشدید آسیب‌های اجتماعی و افزایش حاشیه‌نشینی در این محدوده شده است، عنوان کرد: مشکلات مربوط به حریم تهران باعث شده است که پایتخت اکنون دچار معضل «سرگندگی» شود، به نحوی که در حال حاضر هم حواشی شهر در حال بزرگ‌تر شدن از خود تهران است و هم اگر از ساخت‌وسازهای غیرمجاز جلوگیری نشود، ممکن است در آینده جمعیت ساکن در حریم پایتخت از خود شهر تهران بیشتر شود؛ به خصوص که مشکلات اقتصادی و گرانی زندگی در تهران باعث شده است که در سال‌های اخیر اقشار بسیاری به زندگی در حاشیه شهر روی بیاورند.
وی افزود: در حالی شاهد افزایش جمعیت و تشدید مشکلات در حریم تهران هستیم که هم تبعات ناشی از این مساله به شهر تهران وارد می‌شود و هم عمده امکانات و خدمات مورد نیاز ساکنان حریم پایتخت و شهرها و روستاهای اطراف تهران توسط مدیریت شهری پایتخت تامین می‌شود، زیرا بسیاری از افراد ساکن حریم تهران فقط برای استراحت به محل زندگی خود بازمی‌گردند و بیشتر ساعات روز را در تهران حضور دارند و از امکانات این شهر استفاده می‌کنند؛ به‌طور مثال، این شهرداری تهران است که حمل‌ونقل عمومی بسیاری از مناطق واقع‌شده در حریم پایتخت را تامین می‌کند.
مدیرکل حریم شهر تهران تاکید کرد: در سال‌های اخیر ارایه خدمات مدیریت شهری پایتخت به شهرهای اقماری و مناطق واقع‌شده در حریم تهران به گونه‌ای بوده است که همین حالا اهالی بسیاری از شهرهای اقماری پایتخت انتظار دارند که برای آنها از طرف شهرداری تهران خط مترو کشیده شود. البته شهرداری در این زمینه برنامه‌هایی در دست اجرا دارد و از مسوولیت خود در قبال شهروندان آن مناطق شانه خالی نکرده است، اما مشکلات قانونی و تعارضات مختلف باعث شده است که شهرداری تهران عملا نتواند در بسیاری از مناطق واقع‌شده در حریم پایتخت اختیارات خود را اعمال کند.
افزایش مهاجرت‌های خانوادگی به حریم تهران
فسایی با اشاره به افزایش روزافزون جمعیت حریم شهر تهران گفت: در سال‌های اخیر شاهد موج مهاجرت‌های خانوادگی به بخش‌های مختلف حریم پایتخت بوده‌ایم، به نحوی که در موارد مختلفی دیده‌ایم که افراد از سایر شهرها و روستاهای کشور همراه با تمام اعضای خانواده و حتی دیگر همشهری‌های خود، همگی باهم به یک روستا در حریم شهر تهران مهاجرت کرده‌اند و قرار گرفتن این افراد در کنار ساکنان قبلی روستاها یا مناطق اطراف تهران به تشدید معضلات اجتماعی دامن زده است.
نمونه این اتفاق را می‌توان در منطقه مرتضی‌گرد مشاهده کرد که ساکنان آن از چند قومیت خاص کشور هستند و در هر کدام از این قومیت‌ها نیز افراد با یکدیگر فامیل هستند. بیشتر ساکنان این منطقه در همین چند دهه گذشته به تهران مهاجرت کرده‌اند و حضور آنها در کنار هم در یک روستای کوچک در حریم تهران باعث ایجاد مشکلاتی شده است.
این مقام مسوول در شهرداری تهران ادامه داد: موج مهاجرت‌های خانوادگی و فامیلی که در حریم پایتخت رخ می‌دهد، صرفا مربوط به شهروندان ایرانی نیست و بخش زیادی از این مهاجرت‌ها از سوی اتباع سایر کشورها انجام می‌شود، به نحوی که در مناطقی از اطراف تهران مشاهده می‌کنیم که بیشتر ساکنان آن را اتباع خارجی تشکیل می‌دهند. نمونه این اتفاق را می‌توان در شهرک دانش مشاهده کرد که هم نوعی تعارض قانونی بین حریم تهران و حریم شهر قدس در این منطقه وجود دارد و هم عمده ساکنان آن، اتباع افغانستانی هستند. در سال‌های اخیر و با تشدید موج مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران نیز طبیعتا جمعیت اتباع ساکن حریم شهر تهران افزایش یافته است.
احتمال ساکن شدن تهرانی‌ها در حریم شهر!
نگرانی از افزایش محسوس جمعیت در حریم شهر تهران و در نتیجه گسترش حاشیه‌نشینی در پایتخت، مخصوص امروز و دیروز نیست و سال‌هاست که مدیران و کارشناسان شهری در این خصوص ابراز نگرانی می‌کنند؛ به نحوی که حتی شهریور 1400 علیرضا صادقی، مدیرکل وقت حریم شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا نسبت به ساکن شدن یک پنجم جمعیت کشور در حریم پایتخت هشدار داده و گفته بود که «با تاسیس شهر و روستا از حریم شهر کاسته می‌شود و این اقدام به آفت حریم تبدیل شده است. ما باید جلوی کانون‌های جمعیتی که در حریم پایتخت شکل می‌گیرد را بگیریم.
اگر همین روند ادامه یابد، تا سال 1404، 20 درصد از جمعیت کشور در حریم شهر تهران ساکن خواهند شد و این یک فاجعه بزرگ است.» از مدیرکل کنونی حریم شهر تهران پرسیدیم که آیا او نیز چنین نگرانی‌ای را درباره افزایش جمعیت حریم تهران احساس می‌کند یا خیر؛ فسایی در پاسخ به این پرسش گفت: متاسفانه پتانسیل بالایی برای افزایش محسوس جمعیت در حریم پایتخت در آینده وجود دارد، البته بعید می‌دانم که روزی برسد که 20 درصد جمعیت کشور صرفا در حریم تهران ساکن شوند، اما اگر اقدام موثری برای مدیریت حریم تهران و رفع تعارضات و مشکلات قانونی موجود در این زمینه انجام ندهیم، بعید نیست که یک روز بخش قابل توجهی از جمعیت تهران در حریم پایتخت ساکن شوند.
وی تاکید کرد: با وجود همه مشکلات قبلی، در دوره جدید مدیریت شهری و دولت سیزدهم هم رویکرد تعاملی مناسبی برای رفع معضلات و اختلافات گوناگون در حریم شهر تهران شکل گرفته است و هم شهرداری به‌شدت جلوی ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم تهران ایستاده و تمام تلاش ما این است که مشکلات موجود در حریم پایتخت از شرایط امروز بدتر نشود.
