ایران و عربستان آغاز فصلی جدید

چند روز پس از نهایی شدن توافقی که در پکن با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی برای از سرگیری روابط میان ایران و عربستان سعودی نهایی شد، دو کشور بار دیگر در پکن و این‌بار با حضور وزرای امورخارجه توافقی جدید را امضا کردند و از لزوم توسعه همکاری‌ها گفتند. به این ترتیب پس از حدود هشت سال، ایران و سعودی روابط خود را توسعه خواهند داد و این می‌تواند نقشی مهم در روابط ایران با کشورهای منطقه ایفا کند.  صبح روز پنچشنبه «۱۷ فروردین ماه» حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «فیصل بن فرحان»» وزیر امور خارجه عربستان سعودی بیانیه مشترکی را در پکن به امضا رساندند. متن این بیانیه به شرح زیر است: 

در سایه مفاد بیانیه سه جانبه مشترک جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، و جمهوری خلق چین مورخ ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ (۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی) در رابطه با از سرگیری روابط میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران و همچنین در چارچوب هماهنگی میان دو کشور در رابطه با اقدامات لازم جهت از سرگیری فعالیت دیپلماتیک و کنسولی بین دو کشور، گفت‌وگوهایی در تاریخ ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ برابر با ۱۵ رمضان ۱۴۴۴ هجری قمری مصادف با ۶ آوریل ۲۰۲۳ میلادی در شهر پکن میان جناب آقای حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران جناب آقای امیر فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان سعودی صورت گرفت. دو طرف طی این گفت‌وگوها بر اهمیت پیگیری اجرای توافق پکن و فعال‌سازی آن به نحوی که اعتماد متقابل و زمینه‌های همکاری را گسترش دهد و به ایجاد امنیت، ثبات و شکوفایی منطقه کمک نماید، تأکید کردند.

دو طرف بر اهمیت گفت‌وگو در مورد راه‌های گسترش روابط دو جانبه و فعال‌سازی موافقتنامه همکاری‌های امنیتی بین دو کشور که در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۸۰ (۱۴۲۲.۱.۲۲ مصادف با ۲۰۰۱.۴.۱۷) و موافقتنامه عمومی همکاری در زمینه اقتصاد، تجارت، سرمایه‌گذاری، فناوری، علوم، فرهنگ، ورزش و جوانان که در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ (۱۴۱۹.۲.۲ مصادف با ۱۹۹۸.۵.۲۷) به امضا رسیده است، تاکید کردند. دو طرف توافق کردند نمایندگی‌های دو کشور طی زمان مورد توافق، بازگشایی شود و اقدامات لازم را برای گشایش سفارتخانه‌های دو کشور در ریاض و تهران و سرکنسولگری‌های این دو کشور در جده و مشهد صورت دهند. دو طرف توافق نمودند هماهنگی‌های لازم را میان هیات‌های فنی برای بررسی راه‌های گسترش همکاری میان دو کشور از جمله از سرگیری پروازها و سفرهای متقابل هیات‌های رسمی و بخش خصوصی، تسهیل اعطای روادید برای شهروندان دو کشور از جمله روادید عمره، ادامه دهند.

دو طرف با عنایت به برخورداری از منابع طبیعی و توانمندی‌های اقتصادی و فرصت‌های فراوان که برای تحقق منافع مشترک دو ملت برادر وجود دارند، دیدارهای مشورتی و گفت‌وگو را پیرامون راه‌های همکاری برای تحقق هرچه بیشتر چشم‌اندازهای مثبت در روابط افزایش می‌دهند. دو طرف بر آمادگی خود در راستای از بین بردن همه موانعی که پیش روی گسترش همکاری بین دو کشور است تاکید کردند دو طرف توافق کردند همکاری خود را در هر زمینه‌ای که می‌تواند امنیت و ثبات منطقه را تامین نماید و منافع ملت‌ها و کشورهای آن را محقق کند، گسترش دهند. در پایان نشست دو طرف کمال تشکر و قدردانی را از طرف چینی به خاطر میزبانی این نشست ابراز داشتند. همچنین دو طرف از کشور سویس به خاطر تلاش‌های به‌عمل آمده برای حفاظت منافع عربستان و ایران تشکر کردند.

فیصل بن فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان سعودی دعوت از حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران برای سفر به عربستان سعودی و برگزاری نشست دو جانبه در ریاض را تجدید کرد. حسین امیر عبداللهیان از این دعوت استقبال و از فیصل بن فرحان آل سعود برای سفر به جمهوری اسلامی ایران و برگزاری نشست دو جانبه در تهران دعوت به عمل آورد و وزیر امور خارجه عربستان سعودی از این دعوت استقبال کرد.

حسین امیر عبداللهیان در روز پنچشنبه بعد از دیدار با وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پاسخ به سوالی در مورد دیدار و مذاکراتش با «فیصل بن فرحان» همتای سعودی خود گفت: مذاکرات انجام شده خوب و روبه جلو بود. امیرعبداللهیان بعد از دیدار با فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پکن و امضای بیانیه مشترک بین تهران و ریاض در صفحه توییتر خود نوشت: امروز با همکارم امیر فیصل‌بن‌فرحان در پکن دیدار و گفت‌وگویی مثبت داشتیم. شروع روابط رسمی دیپلماتیک تهران -ریاض، ازسرگیری حج عمره، همکاری اقتصادی و تجاری، بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری‌ها و تاکید بر ثبات، امنیت پایدار و توسعه منطقه، موضوعات مورد توافق و دستور کار مشترک است.

همچنین ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در جمع خبرنگاران در پکن و در تشریح نتایج رایزنی‌های امروز وزیران امور خارجه ایران و عربستان در چین گفت: در چارچوب مذاکراتی که امروز بین دو وزیر خارجه در دو دور گفت‌وگوهای خصوصی و عمومی انجام شد، طرفین بر اهمیت ثبات و امنیت در منطقه و همچنین درون زا بودن امنیت در منطقه تأکید کرده و بر این موضوع اتفاق نظر داشتند.این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: ایران و عربستان سعودی در چارچوب اراده سیاسی دو کشور برای گسترش روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها بر آمادگی مشترک برای اجرایی کردن موافقتنامه‌های پایه‌ای و مبنایی موجود بین دو کشور از جمله موافقتنامه جامع همکاری‌های دوجانبه و موافقتنامه امنیتی تأکید کردند و بر همین مبنا قرار شد گام‌های لازم به تدریج برداشته شود. وی ادامه داد: در دیدار امروز طرفین بر ضرورت تلاش و توافق برای گسترش روابط در زمینه‌های اقتصادی در دو بخش دولتی و خصوصی تاکید کردند. 

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه مقرر شد هیات‌های دولتی و خصوصی دو کشور در این زمینه با هم دیدار و زمینه‌های گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی و همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک را فراهم کنند، افزود: دو طرف به منظور تسهیل آمد و رفت بین دو کشور توافق کردند با دیدار هیات‌های فنی دو کشور، خطوط هوایی بین ایران و عربستان برقرار شود و آمد و رفت بین دو کشور را تسهیل کنند. کنعانی تصریح کرد: در این دیدار همچنین بر تسهیل صدور روادید و خدمات روادیدی برای اتباع دو کشور در حوزه‌های مختلف اقتصادی و تجاری و همچنین تسهیل صدور روادید عمره برای اتباع ایرانی تأکید شد.

این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه امروز شاهد گفت‌وگوهای خوب و مثبتی بین دو کشور بودیم و می‌توانیم بگوییم امروز روابط رسمی بین دو کشور فعال شده است، اعلام کرد: در همین زمینه به تدریج شاهد تبادل هیات‌های مختلف در سطوح دولتی و خصوصی بین دو کشور خواهیم بود. به دنبال نهایی شدن مذاکرات، خبرهایی از توسعه سریع روابط میان دو کشور نیز منتشر شد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین با اشاره به بیانیه وزرای خارجه ایران و عربستان در پکن گفت: بر اساس بیانیه امضا شده به زودی سفارتخانه‌های ایران و عربستان در ریاض و تهران بازگشایی می‌شود.

محمد کشاورززاده در حاشیه دیدار وزیران امور خارجه ایران و عربستان در پکن در پاسخ به سوالی در ارتباط با این دیدار و بیانیه مشترک امضا شده بین حسین امیر عبداللهیان و فیصل بن فرحان اظهار کرد: دیدار امروز و بیانیه مشترک امضا شده در ادامه توافقی بوده که چند هفته پیش بین ایران و عربستان در پکن صورت گرفت. سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین افزود: بر اساس توافق صورت گرفته و بیانیه مشترک امضا شده بین وزیران خارجه ایران و عربستان به زودی سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و ریاض بازگشایی می‌شود و روابط به حالت عادی باز می‌گردد. وی در پاسخ به این سوال که آیا زمان مشخصی برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور تعیین شده است، گفت: برای این موضوع زمانبندی مشخص شده است.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین همچنین در پاسخ به سوال دیگری در مورد نقش چین در توافق صورت گرفته بین ایران و عربستان اظهار کرد: چین به عنوان میزبان و تسهیلگر این مذاکرات تمام تلاش خود را برای حصول این توافق انجام داد. کشاورززاده با بیان اینکه بعد از سه سال از شیوع کرونا در حال حاضر پکن به یکی از مراکز مهم دیپلماتیک دنیا تبدیل شده است، گفت: در حال حاضر مقامات عالیرتبه تعدادی از کشورها از جمله رییس‌جمهور چین در فرانسه حضور دارد و اخیرا نیز شاهد سفر نخست وزیر اسپانیا به این کشور بودیم. سفیر ایران در چین گفت: پکن در تلاش است که خطاهایی که امریکا در منطقه و سایر نقاط داشته جبران کند و در همین چارچوب در تلاش است که در قضیه ایجاد صلح بین اوکراین و روسیه نقش جدی ایفا کند. چین نیز که نقش میانجی در این گفت‌وگوها را داشته، از توسعه روابط دو طرف استقبال کرد.

مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین امروز در کنفرانسی خبری گفت که کشورش از تلاش‌های ایران و عربستان سعودی برای بهبود روابط دوجانبه استقبال می‌کند و آماده کمک به ارتقای امنیت، ثبات و توسعه منطقه خاورمیانه با درایت و قدرت چینی است. همچنین صفحه توییتر شبکه الجزیره به نقل از امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه نوشت: از ابتکار چین که موجب ملحق شدن عربستان سعودی و ایران به‌ یک‌دیگر شد، استقبال می‌کنیم. مکرون برای دیدار با شی جینپینگ همتای چینی‌اش به پکن سفر کرده است.

در حاشیه سفر وزیر خارجه به پکن، مقامات ایران و چین نیز دیدارهایی جداگانه داشتند. امیرعبداللهیان با اشاره به توافقات برجسته روسای جمهور و برنامه جامع همکاری‌های بلندمدت دو کشور افزود: اطمینان دارم که توافقات دو رییس‌جمهور با جدیت پیگیری و اجرا خواهد شد و روابط دوجانبه با سرعت بیشتری به پیش خواهد رفت. وی همچنین با اشاره به رویکرد دولت سیزدهم در توسعه روابط با کشورهای منطقه گفت: جمهوری اسلامی ایران از مشارکت با چین و کشورهای حوزه خلیج فارس در راستای ابتکار کمربند راه استقبال می‌کند.

وزیر امور خارجه کشورمان در راستای تقویت همکاری دو کشور در زمینه‌های مختلف از جمله در حوزه اقتصادی، تسریع در برگزاری اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور را خواستار شد. موضوعات مرتبط با همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های انرژی، بانکی، پولی و اعتباری، تجارت و بازرگانی، همکاری‌های استانی، تسهیلات روادیدی و نیز همکاری‌های فرهنگی از دیگر موضوعات مطرح شده توسط وزیر خارجه کشورمان در این دیدار بود. امیرعبداللهیان از همتای چینی خود جهت سفر به جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد. چین گانگ وزیر امور خارجه چین نیز در این دیدار گفت: متعاقب دیدار روسای جمهور دو کشور، روند روابط دو کشور شتاب گرفته و چین مایل است براساس نقشه راه مصوب، در زمینه توسعه روابط دوجانبه مشارکت و همکاری کند.

وی ضمن عمیق توصیف کردن روابط فیمابین افزود: چین از تمامیت ارضی ایران حمایت می‌کند و با مداخله خارجی در امور داخلی ایران مخالف است. وزیر امور خارجه چین با اظهار خرسندی نسبت به برقراری روابط رسمی ایران و عربستان، گفت این توافق به تقویت ثبات و امنیت در منطقه کمک‌ می‌کند و چین از توسعه روابط ایران و کشورهای منطقه استقبال می‌کند و این تحولات مثبت نشان می‌دهد که تحریم‌های یکجانبه اعمال شده بر ایران بی‌فایده است.

طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، به زودی سفارتخانه‌های دو کشور بازگشایی خواهند شد و در صورتی که در این روند خللی وارد نشود، به زودی روابط دو کشور پس از چند سال سردی، فصلی تازه را آغاز خواهد کرد.