قرار است از امروز نخستین نماد قرار داد آتی شمش طلا در بازار مشتقه بورس کالا آغاز به کار کند؛ به عقیده کارشناسان این قرارداد می‌تواند ورود نقدینگی جدید برای بازار سرمایه به همراه داشته باشد.
تنوع ابزارها در بازار سرمایه می‌تواند به ورود پول جدید کمک کند و شمش یکی از فلزات گرانبهای پرطرفدار است و سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای خرید طلا به صورت واقعی در صندوق‌های طلا سرمایه‌گذاری کنند. یعنی قرارداد شمش طلا یک راهکار آسان و سودده برای سرمایه‌گذاران در بازار طلا است و افراد به جای خرید فیزیکی طلا به راحتی می‌توانند در قرارداد آتی شمش سرمایه‌گذاری کنند و بازدهی مطلوب برای سرمایه‌گذاران به ارمغان بیاورد.
همانطور که گفته شد قرار است امروز قرارداد آتی شمش در بورس کالا رونمایی شود و علیرضا صادقی، رییس اداره نظارت بر بازار بورس‌های کالایی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره راه‌اندازی قراردادهای آتی شمش طلا اظهار کرد: معاملات قراردادهای آتی شمش طلا می‌تواند بسیاری از اشخاصی که در بازارهای خارج از بورس درحوزه طلا فعال هستند را به خود جذب کند. سرمایه‌گذاران به جای خرید فیزیکی طلا که مشکلات و ریسک‌های متعددی از جمله نگهداری و حمل را به همراه دارد، می‌توانند وارد این قراردادها شوند و با توجه به ویژگی اهرمی قراردادهای آتی منفعت بیشتری کسب کنند. وی افزود: یکی از عوامل موفقیت قراردادهای آتی، وجود بازار نقد قوی برای دارایی پایه قراردادها است که در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱ راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالای ایران با موفقیت به انجام رسید. بنابراین با وجود ابزار گواهی سپرده شمش طلا و راه‌اندازی قراردادهای آتی شمش طلا، دست سرمایه‌گذاران برای تنوع بخشی به پرتفو و سرمایه‌گذاری در این حوزه بازتر است.
به گفته صادقی، با توجه به اندازه قرارداد آتی شمش طلا که معادل یک گرم است، افراد با سرمایه‌های خُرد نیز می‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند که زمان سررسید نخستین قرارداد آتی نیز ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ خواهد بود. رییس اداره نظارت بر بازار بورس‌های کالایی سازمان بورس به دیگر مزیت قراردادهای آتی اشاره کرد و گفت: افراد زمانی که طلا را به صورت فیزیکی نگهداری می‌کنند، فقط در زمان صعود قیمت‌ها منتفع می‌شوند، اما یکی دیگر از مزایای ورود به قراردادهای آتی شمش طلا این است که با توجه به ویژگی این قراردادها و امکان اخذ موقعیت‌های متفاوت، افراد حتی می‌توانند در زمان نزول قیمت‌ها نیز منتفع شوند.
صادقی در پایان گفت: با توجه به اینکه معاملات در بورس کالا به صورت کاملا شفاف و رقابتی صورت می‌پذیرد، تداوم رشد و توسعه بازارها و ابزارهای مبتنی بر طلا در بورس کالای ایران می‌تواند سرمایه‌های زیادی را به خود جذب کند و این موضوع پیامدهای مطلوبی را برای تشویق افراد به سرمایه‌گذاری و هدایت نقدینگی به بازارهای رسمی و امن خواهد داشت. وجه تضمین قرارداد آتی شمش طلا که هر قرارداد آن معادل یک گرم طلاست، یک میلیون تومان در نظر گرفته شده است. به‌طور کلی ایجاد ابزارهای جدید می‌تواند به افزایش گردش نقدینگی در بازار سرمایه کمک کند؛ البته ابزارهای جدید و متنوع به نوعی اعتمادسازی انجام می‌دهند و با افزایش اعتمادها ورود نقدینگی به بازار سهام افزایش می‌یابد و در نهایت موجبات رشد بازار فراهم می‌شود. هر ابزار جدید ورود پول و اعتماد را در پی دارد و نیاز بازار سرمایه نیز در این روزها افزایش اعتماد و پول است تا به واسطه گردش پول و اعتماد کلیت بازار نیز صعودی شود.
ریسک نوسانات بازار سرمایه
همایون دارابی با اشاره به اینکه قراردادهای آتی یکی از ابزارهای پوشش ریسک در برابر نوسان‌های غیرقابل پیش‌بینی به حساب می‌آید اظهار داشت: راه‌اندازی قراردادهای مشتقه روی دارایی‌های پایه مختلف همچون زعفران، زیره، پسته، کاتد مس، نقره، سکه، صندوق طلا و اقبال سرمایه‌گذاران و افزایش چشمگیر معاملات برخی از این دارایی‌ها، بیانگر وجود ظرفیت بالا برای توسعه بازار مشتقه در اقتصاد ایران است. به گفته دارابی، بورس کالای ایران در چند سال گذشته با اولویت و اهمیت دادن به ابزارهای مختلف مدیریت ریسک به دنبال متنوع‌سازی و پوشش ریسک سرمایه‌گذاران بوده به‌طوری‌که اخیرا معاملات گواهی سپرده شمش طلا در سبد دارایی سرمایه‌گذاران قرار گرفت.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با بیان اینکه راه‌اندازی قرارداد آتی سپرده شمش طلا جذابیت‌های بالایی برای سرمایه‌گذاران دارد، گفت: با راه‌اندازی قراردادهای آتی شمش طلا به دلیل ماهیت دارایی پایه آن‌که مستقیما وابسته به طلای جهانی و دور از سفته‌بازی‌های بی‌پشتوانه و حباب کمتر قیمتی است، جذابیت معاملات شمش طلا دوچندان می‌شود. دارابی همچنین تصریح کرد: از ۲۰ فروردین با راه‌اندازی معاملات آتی شمش طلا، یک ابزار جذاب به بازار طلای کشور اضافه می‌شود تا امکان پوشش ریسک نوسانات قیمت طلا در آینده برای بازیگران مختلف بازار طلا فراهم شود. دارابی تصریح کرد: سرمایه‌گذاران با گرفتن موقعیت‌های خرید و فروش در قراردادهای آتی می‌توانند از فرصت‌های آربیتراژی بهره بگیرند و هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی قیمت طلا، سود به دست آورند؛ همچنین این بازار به دلیل داشتن اهرم معاملاتی، فرصت کسب سود و زیان چند برابری را فراهم می‌کند و از این رو داشتن دانش کافی نسبت به کارکردهای قراردادهای آتی از ملزومات ورود به این معاملات است.
وی در پایان تاکید کرد: با متنوع‌سازی ابزارهای مالی در جهت پوشش ریسک سرمایه‌گذاران در بستر شفاف بورس کالا، دولت می‌تواند با تصویر روشن از دورنمای بازارهای سرمایه‌گذاری، سیاست‌گذاری منطقی و به دور از هیجان را برای برقراری تعادل بازارها و سوق سرمایه‌ها از بازارهای غیرسمی به بازاری شفاف و رسمی انجام دهد.
قرارداد آتی چیست؟
در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند. بنابراین قرارداد آتی، قراردادی است که طی آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معینی در آینده، مقدار مشخصی از کالا را به قیمتی معلوم به فروش برساند. در مقابل، خریدار نیز متعهد می‌شود آن کالا را با همان مشخصات خریداری کند؛ در قرارداد آتی برای تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند که وجه تضمین نامیده می‌شود. قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم.
معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان کسب سود از ریزش و افت قیمتی (تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران)، پوشش ریسک و...، از جمله ویژگی و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.
محدودیت پذیرش دارایی در قرارداد آتی وجود ندارد، اما حجم تولید بالا، معاملات نقدی قوی و پویایی قیمت، از جمله ملزومات یک کالا برای ورود به بازار آتی بورس کالای ایران است. قراردادهای آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و... می‌شوند. قراردادهای آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و... را دربر می‌گیرند.
