مشکلات جاری و نگرانیهای کلان
یکی از اصلیترین مسائلی که باید در اقتصاد کشور به آن توجه جدی داشت، ارایه برنامههای کلان برای آینده اقتصاد و توسعه زیرساختها در حالی است که مشکلات کوتاهمدت برطرف شوند. این در حالی است که ما در سالهای گذشته نه تنها نتوانستهایم در حوزه زیرساختها عملکرد درستی داشته باشیم که حتی در برطرف کردن مشکلات کوتاهمدت هم مشکل داشتهایم.
در واقع اقتصاد یک علم است که بر اساس محاسبات دقیق پیش میرود. شما وقتی نگران نیازهای کوتاهمدت خود هستید نمیتوانید برای بلندمدت وقت بگذارید و همین اتفاق دقیقا برای اقتصاد ما رخ داده و آنقدر دولتها با مشکلات کوتاهمدت دست به گریبان هستند که برنامهریزی برای آینده دشوار شده است و همین موضوع ما را از رقابتهای آینده در عرصههای مختلف اقتصاد نیز عقب نگه داشته است. یکی از اصلیترین موضوعاتی که اقتصاد ایران باید برای آن راهکاری پیدا کند، بحث نظام بودجهریزی است. ما جزو معدود کشورهایی هستیم که هر ساله در آن، دولت بودجه و اعتبارات گستردهای را به نهاد و سازمانهایی تزریق میکند که عملا هیچ فعالیت اقتصادی ندارند و تنها مصرفکننده هستند، از سوی دیگر دولت در حوزههایی ورود میکند که امکان فعال کردن بخش خصوصی در آنها وجود داشته، با در کنار هم قرار دادن این شرایط میفهمیم که چرا بودجهریزی برای تمامی دولتها در ایران مشکلآفرین بوده و ما همواره درگیر به دست آوردن منابع جدید بودهایم. در سالهایی که پول نفت به اقتصاد ما تزریق شده، به جای سرمایهگذاری در طرحهای زیرساختی از آن در طرحهای جاری استفاده کردهایم و هرگاه پول نفت نبوده، اقتصاد ما برای گذران امور نیز با مشکل مواجه شده است.
در چنین شرایطی ما میبینیم که هر سال وقتی به فصل بودجهریزی میرسیم دغدغه و نگرانیها به مسائل کوتاهمدت و برطرف کردن مسائلی چون حقوق و مزایا چالش اصلی میشود و پس از آن تا سال آینده دوباره اصلاحات اساسی اقتصادی و برطرف کردن مشکلاتی که میتواند اقتصاد ما را از این شرایط دشوار خارج کند فراموش میشوند. ما باید راهی برای برونرفت از این سیکل معیوب پیدا کنیم و تا زمانی که این موضوع تکرار میشود نمیتوان انتظار داشت که محدودیتهای داخلی برطرف شوند و هر سال با توجه به فشارهای خارجی شاهد آن هستیم که اوضاع دشوارتر میشود.