وزیر اقتصاد ایران که برای حضور در اجلاس سالانه بانک توسعه اسلامی به جده در عربستان سعودی سفر کرده، در جریان دیدارهای دو و چند جانبه خود از اهمیت نقش ایران در منطقه و در میان کشورهای اسلامی گفت و تاکید کرد که ایران آماده نقش آفرینی گسترده‌تر در بانک توسعه اسلامی است.
سفر خاندوزی به عربستان سعودی در حالی شکل گرفته که دو طرف در هفت سال گذشته، روابط سیاسی خود را متوقف کرده بودند و از این رو در کنار مسائل سیاسی، ارتباط اقتصادی میان دو غول مهم منطقه نیز قطع شده بود. در هفته‌های گذشته و با وساطت چین، ایران و عربستان بار دیگر آماده رابطه دوجانبه شده‌اند و آن‌طور که وزیر خارجه گفته، به زودی سفرای دو کشور نیز معرفی می‌شوند.
پس از آن مقدمات لازم برای افزایش همکاری‌های اقتصادی فراهم شد و حضور تعدادی از تجار عربستانی در تهران مقدمه سفر خاندوزی به عربستان سعودی شد تا در کنار حضور در اجلاس سالانه بانک توسعه اسلامی، دیدار با مقامات عربستانی را نیز به سطح وزیر ارتقا دهد. پس از آنکه دو طرف در روز جمعه دیدارهای مقدماتی داشتند، روز شنبه گام‌های جدیدی در مسیر ارتباط با سعودی‌ها برداشته شد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه اجلاس سالانه ۲۰۲۳ بانک توسعه اسلامی در جده عربستان سعودی با محمد الجدعان وزیر مالیه این کشور دیدار کرد. وزیر مالیه عربستان سعودی در این دیدار با ابراز خشنودی از برقراری مجدد روابط بین ایران و عربستان گفت: امیدواریم گام‌های سریعی در روابط با ایران برداشته شود. وی افزود: لازم است در این مسیر موانع اقتصادی و تجاری در برابر دو کشور برداشته شود.
الجدان با اشاره به فرصت‌های بزرگ تعاملات و همکاری بین دو کشور ابراز امیدواری کرد که به زودی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران را در ریاض ملاقات کند. وزیر امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران نیز در این دیدار از پیشرفت روابط اقتصادی بین دو کشور استقبال و اظهار کرد: توسعه روابط نه فقط برای ایران و عربستان بلکه برای کل کشورهای منطقه حائز اهمیت است. خاندوزی با بیان اینکه تسهیل پیوندهای اقتصادی وظیفه دولت‌هاست گفت: این روابط دوجانبه نه تنها از منظر اقتصادی بلکه در حوزه‌های سیاسی و امنیتی دارای اهمیت فراوانی است.
وزیر اقتصاد در تشریح برنامه ایران در حوزه ارتباطات اقتصادی با عربستان گفت: در سطح دولتی، ایران و عربستان هیچ توافق پایه‌ای در حوزه سرمایه‌گذاری، گمرکی و تجاری را نهایی نکرده‌اند. لازم است در این ارتباط تفاهم نامه‌های سه گانه‌ای بین طرفین تدوین و امضا شود. در ارتباط با تعاملات تجاری دو کشور وزیر امور اقتصادی و دارایی ضمن بیان اینکه تاکنون پیوند تجاری خصوصی عمیقی بین دو کشور ایجاد نشده، پیشنهاد کرد: طی سه ماه آینده شرکت‌های بخش خصوصی دو کشور با یکدیگر ملاقات کنند تا امکانات تجاری و سرمایه‌گذاری طرفین بررسی شده و زمینه‌های همکاری متقابل شناسایی شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی ضمن اشاره به نیازهای فوری برای همکاری در زمینه تسهیل حج و تجارت بین دو کشور به‌طور خاص در زمینه رفع موانع بانکی و ارزی و همچنین گسترش پروازها اشاره کرد.
وزیر اقتصاد ایران در این دیدار به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفتی و همچنین استفاده از ظرفیت محصولات و شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد. در این دیدار طرف سعودی ضمن موافقت برای همکاری در سه زمینه گمرکی، تجاری و سرمایه‌گذاری ابراز امیدواری کرد که با مساعدت وزارتخانه‌های راه، نفت و حج عربستان موضوعات دوجانبه همکاری‌های مشترک را مطرح و مورد پیگیری قرار دهد. وزیر مالیه عربستان ضمن اشاره به زمینه‌های مختلف همکاری بین دو کشور مذاکرات صورت گرفته را حاکی از اراده ایران برای توسعه روابط با عربستان تلقی و اظهار کرد: روابط اقتصادی دو کشور نیازمند شبکه‌سازی گسترده است و در این زمینه لازم است مکانیسم شفافی برای روابط بانکی دو کشور تعریف شود و از شیوه‌های متنوعی برای حصول توافقات برای نیل به همکاری‌های تجاری استفاده برد.
الجدعان اظهار امیدواری کرد که با مبادله هیات‌های فنی بین دو کشور نقاط مشترک همکاری‌های دوجانبه شناسایی و عملیاتی شود. این صحبت‌ها یعنی تهران و ریاض آماده می‌شوند تا دور جدیدی از روابط اقتصادی را برپا کنند. با ارتباط‌گیری با عربستان، مقدمه ارتباط تهران با کشورهایی چون کویت، مصر، سودان، بحرین و توسعه روابط با امارات متحده عربی نیز فراهم خواهد شد و این یعنی پس از چند سال توقف، ایران آماده می‌شود که در میان کشورهای اسلامی نیز نقشی جدید ایفا کند و بانک توسعه اسلامی گامی مهم در این مسیر خواهد بود. وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران در حاشیه اجلاس ۲۰۲۳ گروه بانک توسعه اسلامی در جده عربستان سعودی با محمد الجاسر و مدیران ارشد بانک توسعه اسلامی دیدار کرد. در این دیدار طرفین ضمن اشاره به نقاط عطف همکاری‌های مشترک، بر رفع موانع و مشکلات مربوط در مسیر این همکاری‌ها تاکید کردند.
سید احسان خاندوزی - وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان - با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای رفع موانع همکاری‌های موجود از آغاز فعالیت دولت سیزدهم، بر تاکید رییس‌جمهوری اسلامی ایران بر تقویت همکاری‌های مشترک با این بانک و رفع مشکلات و چالش‌های در مسیر این تعاملات اشاره کرد. خاندوزی ادامه داد: به منظور حفظ حمایت جمهوری اسلامی ایران از فعالیت‌های بانک در جهان اسلام، ایران به عنوان یکی از سهامداران ارشد بانک، اقدامات نهایی خود را در راستای مشارکت در افزایش سهام سرمایه بانک به مورد اجرا قرار داده و به زودی لایحه پیشنهادی دولت در این خصوص سیر مراحل تقنین را در مجلس شورای اسلامی طی می‌کند. رییس بانک توسعه اسلامی نیز در این دیدار به چالش‌های پیش روی بانک طی سال‌های همه‌گیری کرونا اشاره و از جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد که همچون سایر سهام داران ارشد بانک، ضمن حمایت از افزایش سهام سرمایه مزبور، تلاش کند که با ایفای تعهدات ناشی از بهره مندی از تسهیلات پروژه‌ای بانک، بانک توسعه اسلامی را در راستای حفظ رتبه اعتباری AAA یاری رساند. طبق اعلام وزارت امور اقتصادی و دارایی، در این دیدار وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران از رییس بانک توسعه اسلامی برای سفر به تهران دعوت کرد و این سفر را در موقعیت موجود همکاری‌های بانک و ایران به عنوان یک نقطه عطف دانست.
همچنین سید احسان خاندوزی که برای شرکت در اجلاس سالانه بانک توسعه اسلامی (IsDB) به جده عربستان سفر کرده است در میزگرد بانک توسعه اسلامی با عنوان «ارتقاء مشارکت‌های جنوب برای رهایی از بحران ها» شرکت و سخنرانی کرد. وی با اشاره به نقش همکاری‌های جنوب در بهبود انتقال دانش فیمابین کشورهای عضو و همچنین با سایر موسسات همکاری‌های جنوب-جنوب از تلاش‌های بانک برای برگزاری چنین جلسه مهمی برای هم اندیشی و ارایه راه‌حل‌های قوی، خلاقانه و کاربردی در جهت تقویت همکاری‌های جامع‌تر جنوب-جنوب در بحبوحه بحران‌های چندگانه قدردانی کرد .
وزیر اقتصاد ادامه داد: اثرات مخرب این بحرانها بر کشورهای جنوب فزاینده بوده است، لذا تمرکزبر راهکارهای استراتژیک برای بهبود همکاری‌های فنی وانتقال دانش (همان‌گونه که اهمیت آن در شیوع کووید- ۱۹ برجسته شد) اثرات شگرف برای اینگونه کشورها در رهایی از بحران به همراه خواهد داشت. خاندوزی تصریح کرد: با توجه به این واقعیت که بسیاری از کشورهای جنوب در حیطه انتقال دانش و کمک‌های فنی دچار تحول شده و از‌گیرنده صرف به فرستنده صرف تبدیل شده‌اند، تقویت گفت‌وگو بین دولت‌های جنوب و طیف وسیعی از ذینفعان با شبکه‌سازی و ارتباط بین مراکز همکاری‌های علوم و تکنولوژی کشورها، به عنوان یک راهکار، ضروری به نظر می‌رسد.
وزیر اقتصاد اعلام کرد: ایران، یک مرکز همکاری‌های فنی بین‌الملل تحت عنوان مرکز همکاری‌های علوم و تکنولوژی بین‌المللی در ساختار دولت ایجاد کرده که دارای پتانسیل‌های بالایی جهت انتقال دانش و تکنولوژی است. در این مقوله، برخی از بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه با عضویت غالب کشورهای جنوب نیز، می‌توانند نقش کاتالیزور داشته باشند و این کشورها را در همکاری‌های جنوب-جنوب یاری رسانند. وی تاکید کرد: این بانک‌ها می‌توانند جهت سرعت بخشی به این مهم، راهکارهای کاملاً جدید برگزینند و به جهت دهی مجدد و به گسترش راهکارهای موجود بپردازند.
وزیر اقتصاد اظهار کرد: یک نمونه از راهکارهای موجود رویکرد reverse linkage است، یک مکانیزم همکاری جنوب-جنوب، محصول بانک توسعه اسلامی است، این مکانیزم جهت انتقال دانش و تبادل تجربیات فیمابین کشورهای عضو از اهمیت فراوانی برخوردار است. وی یادآور شد: مطابق اعلام بانک، میزان پروژه‌های اجراء شده تحت این مکانیزم به ۲۰۰ میلیون دلار می‌رسد که منابع مالی آن به صورت ترکیبی از محل منابع بانک و کشور دانش فرست (provider) تامین شده است. با توجه به این مبلغ اندک، در حیطه مالی، باید با مشارکت‌کنندگان مالی اهداگران (donors) بالقوه، علاوه بر ارایه‌دهندگان خدمت مشورت شود و یک مکانیزم مالی قوی مانند ایجاد یک صندوق یا سایر راهکارهای مالی حتی تحت ابتکارات مشترک با سایر موسسات همکاری‌های جنوب-جنوب پیشنهاد شود.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: در عین حال بانک باید به همسویی استراتژیک منابع مالی اختصاص یافته از سوی خود با اولویت‌های بخشی و شرکتی‌اش نیز توجه نموده و اطمینان حاصل نماید که این منابع با اولویت‌های کاری بانک همخوانی داشته و می‌تواند نتایج ملموس ایجاد کند. وی افزود: همچنین، از نظر عملیاتی، برای تقویت سمت عرضه، یک رویکرد استراتژیک نیاز است به نحوی که با مشارکت موثرتر و تعامل با طیف وسیعتری از کشورهای دانش فرست بالقوه بر اولویت‌های استراتژیک مشترک و ارایه راهکارهای نتیجه بخش برای مشتریان بانک در این زمینه تمرکز کند. باید در نظر داشت با توجه به تغییر پارادایم توسعه و پیشرانی بخش خصوصی در فضای اقتصاد بازار آزاد، همکاری فراگیر با بخش خصوصی برای ارایه نتیجه بهتر در این مسیر ضروری است.
وی ادامه داد: برای سمت تقاضا، شناسایی سیستماتیک‌تر نیازهای کشورهای متقاضی از طریق «سند همکاری کشوری» امکان پذیر است، به نحوی که که نهایتا همکاری سه گانه جنوب-جنوب به نحو احسن اجرایی شود. در خاتمه بانک را ترغیب می‌کنیم یک تیم مشاور به‌کار گیرد به نحوی که میزان مشارکت اثرات تلاش‌های کنونی بانک در راستای تغییرات سیستماتیک و تحول آفرین در همکاری جنوب-جنوب را رصد و تجزیه و تحلیل کرده و راهکارهای موثرتر در این زمینه ارایه کند. هرچند فعلا صحبت‌ها در حد اعلام آمادگی است اما توسعه همکاری‌ها با کشورهای اسلامی می‌تواند برای ایران گامی مهم در تجدید روابط و توسعه تجارت باشد، موضوعی که تحریم‌ها در این سال‌ها مانعی مهم بر سر راه آن بوده است.
