آغاز روند کاهشی قیمت‌ها با وزش نسیم برجام
پس از آغاز دوباره روابط سیاسی میان ایران و عربستان سعودی، اقتصاد ایران واکنشی مثبت به تحولات نشان داد و پس از هفته‌های مکرر افزایش قیمت ثباتی نسبی در بازارها حاکم شد. پس از آن با حضور پادشاه عمان در ایران و با توجه به نقش تاریخی این کشور در کاهش اختلافات میان ایران و کشورهای غربی، این امید جدید به وجود آمد که می‌توان به از سرگیری مذاکرات وین و احیای برجام امیدوار شد و به این ترتیب روند کاهشی قیمت‌ها در بعضی بازارهای اصلی ایران آغاز شد.
در روزهای گذشته نیز خبرهای جسته و گریخته از احتمال آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف به گوش رسید که هرچند هنوز مقامات رسمی آن را تایید نکرده‌اند اما صرف انتشار این خبرها به کاهش جدی قیمت‌ها در بازارهایی مانند طلا و ارز منجر شد و روند کاهشی قیمت خودرو در هفته‌های گذشته نیز ادامه پیدا کرد. در بازار مسکن نیز خبرهایی از کاهش قیمت‌ها شنیده می‌شود که البته همچنان به‌شدت محدود بوده و به نظر می‌رسد بیشتر به کاهش قدرت خرید مردم ارتباط داشته باشد. در بازار طلا و ارز اما تحولات همچنان مثبت به نظر می‌رسد.
رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران با اشاره به کاهش چشمگیر قیمت‌ها در بازار سکه و طلا، از کاهش بهای بالغ بر دو میلیون تومانی قیمت هر قطعه سکه علیرغم افزایش بهای طلا در بازارهای جهانی طی هفته اخیر خبر داد و گفت که در حال حاضر بازار به ثبات نسبی خوبی رسیده و نه تنها نوسان افزایشی برای این بازار محتمل نخواهد بود، بلکه ممکن است نوسان یک تا سه درصد کاهش (که طبیعی است) داشته باشد. نادر بذرافشان در رابطه با وضعیت یک هفته اخیر بازار سکه و طلای داخلی اظهار کرد: در هفته‌ای که گذشت، در مجموع ۱۵ دلار افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی را داشتیم؛ اما در بازارهای داخلی روند کاهش چشمگیر قیمت سکه و طلا را شاهد بودیم. رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران تصریح کرد: علیرغم اینکه در بازارهای جهانی شاهد افزایش اونس جهانی طلا بودیم، اما باتوجه به نوسان کاهشی نرخ ارز در بازارهای داخل و همچنین کاهش تقاضا که طی دو هفته اخیر در بازار سکه و طلا دیده شد و در یک هفته اخیر به اوج خود رسید، روند نزولی چشمگیری در قیمت سکه و طلا در بازار شکل گرفت. ضمن اینکه خبرهای سیاسی-اقتصادی همچون آزاد شدن پول‌های ایران سبب شد که تاثیر مثبتی در بازار داخل داشته باشد.
وی افزود: با توجه به شرایط فعلی بازار و کاهش چشمگیر رخ داده، بازار به ثبات خوبی رسیده است. احتمال اینکه نوسان خاصی در بازار در هفته پیش‌رو داشته باشیم، بسیار کم است؛ نه‌تنها نوسان افزایش قطعا نخواهیم داشت، اما احتمال دارد نوسان کاهشی یک تا سه درصدی را شاهد باشیم که طبیعی است. دیگر نگرانی مردم از بابت تغییرات قابل توجه قیمت‌ها برطرف شده است و می‌توانند معاملات خود را در رابطه با سکه و مصنوعات طلا با خیال راحت انجام دهند. این مقام صنفی در رابطه با آخرین قیمت معاملاتی سکه و طلا در بازارهای داخلی در پایان هفته و میزان کاهش آنها نسبت به ابتدای هفته، گفت: هر قطعه سکه تمام طرح جدید (پنجشنبه) در آخرین معاملات هفته ۲۷ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان معامله شد که نسبت به ابتدای هفته دو میلیون و ۴۰۰ هزار تومان کاهش قیمت داشته است. سکه تمام طرح قدیم نیز با یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان کاهش بها در پایان هفته به ۲۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسید. بذرافشان ادامه داد: نیم سکه نیز با کاهش یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومانی نسبت به ابتدای هفته، روز گذشته ۱۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و ربع سکه با ۸۵۰ هزار تومان کاهش ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قیمت داشتند.
سکه‌های یک گرمی بانک مرکزی نیز با افت ۳۵۰ هزار تومانی نسبت به ابتدای هفته، در آخرین معاملات هفته شش میلیون و ۳۰۰ هزار تومان دادوستد شد. هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۱۱۰ هزار تومان کاهش قیمت طی یک هفته اخیر، در آخرین معاملات پایانی هفته دو میلیون و ۳۶۴ هزار تومان قیمت خورد. رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران در رابطه با وضعیت حباب سکه نیز اظهار کرد: حباب سکه نیز در مجموع این هفته یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش داشت. حدودا پنج میلیون تومان از قیمت هر قطعه سکه در معاملات پایانی هفته حباب بوده است. با این وجود مقامات دولتی همچنان بر این موضوع تاکید دارند که برای کاهش تورم باید به مسائل داخلی توجه کرد و مقصرهایی را در داخل کشور پیدا کرد. بهادری جهرمی، سخنگوی دولت اخیرا بانک‌ها را یکی از عوامل اصلی تورم در اقتصاد ایران معرفی کرده است. سخنگوی دولت در پاسخ به پیشنهادات ارایه شده برای ارایه مشوق مالیاتی جهت تسهیل در کارآفرینی برای اقشار آسیب‌پذیر بانوان، گفت: اگر در راستای کارآفرینی برای اقشار آسیب‌پذیر زنان مانند زنان سرپرست خانوار یا زنان معلول، مشوق‌های مالیاتی مدنظر دارید، لطفاً ارایه دهید و دولت از آن استقبال می‌کند.
بهادری جهرمی ادامه داد: لایحه اصلاح مالیات‌های مستقیم نیز در کمیسیون اقتصادی دولت در حال جمع‌بندی است و می‌شود این پیشنهادات را به این لایحه اضافه کرد. اگر پیشنهادات در چارچوب قانون هم نیاز به آیین‌نامه داشته باشد، دولت باز هم آمادگی برای انجام آن را دارد. سخنگوی دولت در پاسخ به سوالی در خصوص برنامه‌های دولت در جهت حمایت بیمه‌ای از کسب و کارها تاکید کرد: مساله دیگر بعد از حوزه مالیات، حوزه بیمه است. در این زمینه هم اگر حمایتی بشود انجام داد، دولت کوتاهی نمی‌کند. چنانچه مواردی قبلاً تصویب شده ولی اجرایی نمی‌شوند، برای پیگیری تا رفع مشکل آماده‌ایم. بهادری جهرمی در پاسخ به برخی انتقادها از عملکرد بانک‌ها در ارایه تسهیلات بانکی و اخذ تامین از کارآفرینان اظهار کرد: نکته آخر در زمینه این سه‌گانه حمایتی از کارآفرینان، حوزه وام‌ها و تسهیلات است که ما می‌دانیم در این زمینه مشکلاتی وجود دارد و برخی بانک‌ها نسبت به مصوبات و قوانینی که داریم، تمکین نمی‌کنند.
این فقط هم نسبت به وام‌های کارآفرینی نیست و در زمینه‌های دیگر مانند وام ازدواج نیز این مشکل وجود دارد که برنامه برای برخورد با بانک‌های متخلف هم در نظر گرفته شده است. وی اضافه کرد: برخی بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی، از دستورات تمکین نمی‌کنند. آنها در حوزه کلان اقتصاد هم بد عمل می‌کنند و بسیاری از تورم‌های ما نتیجه این عملکرد بد و تخلفات برخی بانک‌ها است. دولت برای حل این کارشکنی‌های بانک‌ها هم برنامه جدی دارد و همین امسال هم تدابیری اتخاذ شده تا با چند بانک مخرب خصوصی، برخورد جدی صورت بگیرد که یک مورد از آنها هم اقدام شده است. سخنگوی دولت افزود: همچنین طرح مجلس در خصوص بانک مرکزی که دولت گذشته با آن مخالف بود، مورد موافقت و حمایت دولت سیزدهم قرار گرفت و در مجلس تصویب شد. با تصویب نهایی این طرح، قدرت زیادی به بانک مرکزی داده می‌شود تا از تخلف بانک‌ها جلوگیری کند. با اجرای این طرح ان‌شاءالله امسال تحولی را در حوزه بانکداری شاهد خواهیم بود. وزیر اقتصاد نیز صحبت‌هایی جدید در رابطه با تورم مطرح کرده است.
وزیر اقتصاد یادآور شد: اگر در سطح کلان هم برخی از فعالیت‌های اقتصادی بوده که تا پیش از این گروه‌هایی را راضی نگه می‌داشته اما منجر به زیان به عامه مردم و مصلحت کشور می‌شود متوقف شده است.مانند روش توزیع غلط یارانه‌ها و در کشور یکی از افتخارات دولت سیزدهم این است که علیرغم اینکه هر سال جمعیت کشور بیشتر و میزان مصرف آرد و نان کشور بیشتر می‌شود در سال ۱۴۰۰، ۸.۶ میلیون تن مصرف آرد خبازی‌های کشور را داشتیم و سال، ۱۴۰۱ آن هم در حالی که بخشی از سال سیاست هوشمند‌سازی یارانه آرد و نان اجرا شد، در حالی که آن عدد باید به ۹.۶ میلیون تومان افزایش پیدا می‌کرد کاهش پیدا کرد و به ۸.۲ میلیون تومان رسید. خاندوزی ادامه داد: به این شکل هم از هدر رفت آرد و هم در قاچاق به کشورهای همسایه و مصارف آرد یارانه‌ای در مواردی غیر از خبازی‌ها جلوگیری شد. وزیر اقتصاد تاکید کرد: هرچند ممکن است در اثر اجرای این سیاست‌ها در کوتاه‌مدت سود عده‌ای از فعالان کاهش پیدا کند اما اصل اصلاح سیاست‌ها ضروری است. خاندوزی یادآور شد: مشابه این مساله در مساله بانکی وجود داشت و سال‌ها با دست و دلبازی یا بی‌مبالاتی و کم توجهی نسبت به اینکه بانک‌ها بی‌ضابطه در کشور خلق پول نکنند، عمل شد و تورم‌های بالا را تحمل کردیم.
زمانی که سیاست تغییر می‌کند و دولت برای کنترل خلق پول شبکه بانکی وارد می‌شود قطعا بخش‌های دچار مساله می‌شوند. وزیر اقتصاد خطاب به مدیران استانی گفت: تلاش شما باید به این باشد که بخش‌هایی از اقتصاد که باید حتماً به آنها تسهیلات بانکی داده شود و حیات و رشد آنها منوط به دسترسی به منابع بانکی است را در اولویت قرار دهید و معرفی کنید و ما در حوزه وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان رییس مجمع بانک‌های دولتی کشور از این بخش‌ها حمایت خواهیم کرد. وی افزود: این درخواست که بانک‌های خصوصی کشور نیز بخشی از بار تسهیلات لازم برای بخش تولیدی را بر دوش بکشند درخواست درست و جزو مواردی است که باید بانک مرکزی کشور دنبال کند تا این بی‌قاعدگی و جزیره مستقل بودن بانک‌های خصوصی در حوزه تسهیلات تولید و بخش کلان کشور خاتمه پیدا کند. وزیر اقتصاد تاکید کرد: این مساله را خدمت رییس‌جمهور محترم مطرح خواهیم کرد تا دستورات لازم به بانک مرکزی در این زمینه بدهند.
با وجود آنکه دولت همچنان بر لزوم بررسی مسائل داخلی تاکید دارد اما تجربه ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که اخبار مربوط به سیاست خارجی و تحریم‌ها، نقشی بسیار حیاتی در وضعیت بازارهای اصلی ایران دارد. آخرین خبر در رابطه با مذاکرات را دولت امریکا داده است. در پی انتشار برخی گزارش‌ها مبنی بر نزدیک شدن ایران و امریکا به توافق موقت، نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد اعلام کرد: هیچ توافق موقتی به جایگزینی برجام در دستور کار نیست. پیش از این برخی رسانه‌های غربی با استناد به منابعی که نام آنها را افشا نکرده بود، مدعی شده بود که ایران و امریکا در آستانه توافق موقت برای رفع برخی تحریم‌ها در برابر محدودیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران هستند.
با وجود این ادعاها اما یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز پنحشنبه هفته جاری گزارش‌ها در این مورد را نادرست و گمراه‌کننده خواند و گفت که هر گزارشی در خصوص توافق موقت با ایران نادرست است. باید دید که تکذیبیه دولت امریکا آیا بار دیگر بر وضعیت اقتصاد ایران تاثیر منفی خواهد گذاشت یا خبرهای مثبت هفته‌های گذشته و سیگنال‌هایی که به بازارها رسیده، ورق را بر می‌گرداند. هرچه باشد، دولت در یک دو راهی مهم قرار گرفته. اینکه آیا با سرعتی بیشتر به سمت دیپلماسی اقتصادی و کنار زدن تحریم‌ها حرکت می‌کند یا همچنان توجه اصلی خود را به عوامل داخلی معطوف می‌کند.
