ایران سال‌هاست که با تحریم‌های متعدد امریکا روبرو بوده است. یکی از اصلی‌ترین صنایعی که تحت تاثیر این تحریم‌ها قرار گرفته، صنعت نفت کشور است. تحریم‌ها منجر به کاهش صادرات نفت ایران شده است که تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد داشته است. با این حال، بازار جدیدی برای نفت خام ایران پدید آمده است و حول محور صادرات تجهیزات و فرآیندهای پالایشگاهی بومی‌سازی شده است.
به‌گزارش خبرنگار «تعادل»، باوجود تشدید تحریم‌های امریکا علیه ونزوئلا و سنگ‌اندازی واشنگتن در روابط این کشور با چین، شاهد افزایش فزروش نفت ایران به امریکای لاتین هستیم؛ موضوعی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و در سفر اخیر رییس‌جمهوری نیز باید منتظر اتفاقات مثبت بیشتر بود.
ونزوئلا نخستین مقصد وزیر نفت در سفر به کشورهای امریکای لاتین بود؛ کشوری که با بیش از ۳۰۰ میلیارد بشکه ذخایر قطعی، بزرگ‌ترین ذخایر نفت را در میان هر کشوری در جهان دارد. ونزوئلا سال ۲۰۱۱ از عربستان سعودی به عنوان دارنده بزرگ‌ترین ذخایر نفت هم سبقت گرفت و در صدر ایستاد. با این حال توسعه این ذخایر عظیم، به‌دلیل ناآرامی سیاسی و تحریم امریکا در چند سال اخیر عقب افتاده است. ایران اما در تمامی این سال‌ها در کنار این کشور ایستاده و در سخت‌ترین شرایط محموله‌های پرشماری از بنزین و میعانات گازی را به این کشور رسانده است.
ایران و ونزوئلا در دولت سیزدهم مسیری تازه برای توسعه همکاری‌ها در پیش گرفته‌اند و این کشور امریکای لاتین یکی از نقاط کانون دیپلماسی وزارت نفت بوده و همکاری‌های گسترده‌ای در این زمینه در حال اجراست، موضوعی که طی یک سال اخیر نیز شاهد آن هستیم، اکنون در حالی که نفتکش‌های ایران در ابتدای دولت سیزدهم با ذخیره بسیار بالا و حدود ۷۸ میلیون بشکه‌ای روی آب مانده بود، همه آنها در این مدت به کشورهای مختلف از جمله ونزوئلا فروخته شد و امروز نفت روی آب تقریبا صفر است.
در جریان سفر اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ اوجی و هیات همراه به ونزوئلا قرارداد و تفاهم‌نامه‌های پرشماری در زمینه توسعه و تولید در میدان‌های نفت و گاز، ارتقا و نوسازی پالایشگاه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های پالایشگاهی، آموزش سرمایه انسانی و کارشناسی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صدور خدمات فنی مهندسی و انتقال فناوری و توسعه بازارهای صادراتی نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی امضا شد.
در همین حال طی سفر رسمی خردادماه نیکلاس مادورو، رییس‌جمهوری ونزوئلا به ایران که به دعوت رسمی سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهوری انجام شده بود، تهران و کاراکاس افزون بر سند جامع همکاری‌های راهبردی ۲۰ ساله، اسنادی را برای همکاری در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی، گردشگری، اقتصادی، نفتی و پتروشیمی امضا کردند.
همچنین وزیر نفت مهرماه پارسال از راه‌اندازی نخستین پالایشگاه فراسرزمینی به نام ال‌پالیتو در ونزوئلا و پالایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام میدان‌های کشور در این مجتمع پالایشی خبر داده بود.
در ادامه پیرامون سیاست موفق تجارت انرژی ایران در حوزه کشورهای امریکای جنوبی و اتکا به توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در جهت تولید بار اول تجهیزات و فرآیندهای گلوگاهی صنعت نفت خام ایران با فرشاد، جامع، کارشناس حوزه انرژی به گفت‌وگو خواهیم پرداخت. فرشاد جامع، کارشناس حوزه انرژی، با اشاره به فرصت مهم صادرات نفت خام ایران به بازار امریکای جنوبی با تمرکز بر پالایشگاه‌های نیمه‌فعال در این منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» اظهار کرد: بازار امریکای جنوبی فرصت بی‌نظیری را برای ایران فراهم می‌کند تا صادرات نفت خام خود را افزایش دهد. بسیاری از کشورهای منطقه دارای پالایشگاه‌های نیمه فعال هستند که نیاز مبرمی به نوسازی دارند.
وی ادامه داد: ایران سابقه طولانی در پالایشگاه‌ها و فناوری پالایش دارد. در سال‌های اخیر نیز به لطف حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش صنعت پالایشگاهی به توفیقات خوبی در زمینه بومی‌سازی و تولید برای بار اول تجهیزات راهبردی و گلوگاهی صنعت پالایشگاهی رسیدند.
وی تصریح کرد: ایران نیز با استفاده از این دانش می‌تواند تجهیزات و فرآیندهای بومی‌سازی پالایشگاهی را به این کشورها صادر کند و از این طریق به آنها کمک کند تا پالایشگاه‌های خود را مدرن کرده و ظرفیت خود را افزایش دهند و به ظرفیت اسمی خود برسند. با افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها، تقاضا برای نفت خام ایران نیز افزایش می‌یابد زیرا این تجهیزات و فرآیند پالایشی، متناسب با ویژگی‌های نفت خام ایران است و این موضوع فرصتی را برای ایران فراهم می‌کند تا صادرات نفت خام خود را نیز افزایش دهد.
وی ادامه داد: سیاست مربوط به بومی‌سازی تجهیزات پالایشگاهی از سالیان قبل مورد توجه ایران قرار گرفته بود و این موضوع در تامین نیاز داخل نیز بسیار مهم بود و استفاده از تجهیزات بومی‌سازی شده، موجب کاهش وابستگی به تامین‌کنندگان خارجی شده است. این به نوبه خود باعث صرفه جویی در هزینه‌ها و سرعت بخشیدن به انتقال پالایشگاه‌ها به سمت مدرن‌سازی می‌شود. استفاده از تجهیزات و فرآیندهای بومی‌سازی پالایشگاه برای موفقیت این بازار بسیار مهم است و ایران با صادرات چنین تجهیزاتی می‌تواند رابطه بلندمدتی با مشتریان خود برقرار کند که به نوبه خود منبع درآمد پایداری را تضمین می‌کند.
جامع با اشاره به اهمیت حضور ایران در بازارهای کشورهای امریکای جنوبی و صادرات نفت خام به این کشور در راستای بازطراحی سیاست‌های تجارت انرژی ایران اظهار کرد: تکیه بر توان شرکت‌های دانش بنیان ایرانی از دیگر جنبه‌های مهم این بازار جدید است. ایران دارای شرکت‌های متعددی است که در توسعه و اجرای فناوری‌های نوآورانه تخصص دارند. این تخصص می‌تواند برای کمک به کشورهای امریکای جنوبی برای بازسازی پالایشگاه‌های خود و ایجاد فرآیندهای جدید برای کارآمدتر کردن آنها استفاده شود.
وی بیان کرد: شرکت‌های دانش بنیان ایران نیز می‌توانند با ارایه آموزش و پشتیبانی به تکنسین‌های داخلی در این کشورها، آنها را قادر سازند تا تجهیزات و فرآیندهایی را که از ایران دریافت می‌کنند، خدمات بهتری ارایه دهند. وی تصریح کرد: شرکت‌های ایرانی با دانش و تخصص می‌توانند به کشورهای امریکای جنوبی در رسیدن به خودکفایی در صنعت پالایشگاه کمک کنند. همچنین با ایجاد همکاری‌های بلندمدت، این کشورها می‌توانند برای سال‌های آینده از تخصص شرکت‌های ایرانی بهره ببرند و همه این عوامل مسیر اصلی بازطراحی سیاست‌های تجارت انرژی ایران در حوزه نفت خام بوده است که توانایی مقابله هدفمند ایران با تحریم‌های غرب را داده است.
وی ادامه داد: عامل مهم دیگری که توانسته است به ایران کمک کند تا بازار جدیدی برای صادرات نفت خام خود ایجاد کند، استفاده از سرمایه‌گذاری مستهلک شده این کشورها در حوزه پالایشگاهی است. بسیاری از کشورهای امریکای جنوبی در گذشته سرمایه‌گذاری هنگفتی در صنعت پالایشگاه انجام داده‌اند، اما به دلیل بحران‌های اقتصادی و کمبود بودجه و همچنین تحریم‌های اقتصادی اکثر این پالایشگاه‌ها نیمه فعال یا متروکه مانده‌اند. جامع گفت: ایران نیز از این فرصت مهم با ارایه تخصص و تجهیزات خود برای نوسازی این پالایشگاه‌ها و تبدیل آنها به تأسیسات کاملاً کاربردی و کارآمد، بهره برده است و چندین قرارداد بازسازی و نوسازی پالایشگاه فراسرزمینی با ونزوئلا به امضا رسانده است.
وی مطرح کرد: این استراتژی این پتانسیل را دارد که منافع اقتصادی متعددی را هم برای ایران و هم برای کشورهای امریکای جنوبی فراهم کند. نوسازی یک پالایشگاه نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارد و تجهیز بودجه برای چنین پروژه‌ای می‌تواند چالش برانگیز باشد. وی گفت: استفاده از سرمایه‌گذاری مستهلک شده این کشورها برای هر دو طرف این امکان را فراهم می‌کند که علاوه بر افزایش تبدیل نفت خام به محصولات نفتی نظیر بنزین در ونزوئلا، ایران نیز نفت خام خود را به فروش برساند و فرصتی را برای هر دو طرف فراهم کند تا از منابع موجود خود استفاده کنند.
جامع اصل در پایان اضافه کرد: ایجاد بازاری جدید برای صادرات نفت خام ایران با استفاده از صادرات تجهیزات و فرآیندهای بومی‌سازی پالایشگاهی و با تکیه بر توان شرکت‌های دانش بنیان ایرانی در راستای بازسازی پالایشگاه‌های نیمه فعال کشورهای امریکای جنوبی و استفاده از سرمایه‌گذاری مستهلک شده این کشورها در حوزه پالایشگاهی راهبردی صحیح و امیدوارکننده است. وی عنوان کرد: این رویکرد می‌تواند منافع اقتصادی متعددی را هم برای ایران و هم برای کشورهای امریکای جنوبی فراهم کند. می‌تواند به ایران کمک کند تا صادرات نفت خام خود را افزایش دهد و در عین حال به این کشورها در نوسازی صنعت پالایش، افزایش ظرفیت پالایشی و حرکت به سمت خودکفایی در صنعت پالایشگاه کمک کند این فرصتی است که باید از آن نهایت استفاده را کرد.
