مداخله در بازار سرمایه

بر اساس جدیدترین گزارش بانک مرکزی، بازار سرمایه در سال گذشته شرایط مناسبی داشت و شاخص کل بورس در اسفند ماه سال گذشته نسبت به بهمن ۱۴۰۱ و سال ۱۴۰۰ با رشد مناسبی مواجه شده است .نشریه الکترونیکی گزیده آمارهای اقتصادی مربوط به اسفند ماه سال گذشته منتشر شد.

بر اساس اطلاعات موجود در این نشریه که درباره اطلاعات و آمارهای اقتصادی و مروری بر تحولات در بخش‌های پولی و بانکی، تراز پرداخت‌ها و بازار سرمایه است.

در بخش بازار سرمایه، بانک مرکزی تحولات بورس در سال ۱۴۰۱را اینگونه تشریح می‌کند که شاخص کل «بورس اوراق بهادار تهران» و «فرابورس» در اسفند ماه سال گذشته به ترتیب با ۲۷.۹ و ۲۱.۷ درصد افزایش نسبت به ماه قبل و افزایش ۴۳.۴ درصدی و ۳۲.۷ درصدی نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ به ترتیب به ارقام یک میلیون ۹۶۰ هزار و ۴۵۷ و ۲۴ هزار و ۳۹۴ رسید.طبق این گزارش، نوسان این دو شاخص در سال ۱۴۰۱ بسیار زیاد بوده به‌طوری که روند این دو شاخص در نیمه اول سال نزولی و در نیمه دوم سال صعودی بوده است. بازار سرمایه در سال ۱۴۰۱ تحت تأثیر مسائل مختلفی از قبیل منازعه بر سر نحوه عرضه خودرو، واردات خودروی دست دوم، قیمت خوراک، شرایط تورمی، مذاکرات هسته‌ای و بحران در روابط خارجی دولت قرار داشته است.

شاخص کل هم وزن بورس اوراق بهادار تهران که وزن یکسانی به تمامی صنایع (نمادها) می‌دهد در پایان سال ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ با افزایش ۶۸ درصدی همراه شد. شایان ذکر است که بازدهی بالاتر شاخص هم وزن در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ معادل ۶۸ درصد در مقایسه با بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در این سال ۴۳.۴ درصد نشان‌دهنده بهبود بازدهی صنایع کوچک در مقایسه با بازدهی صنایع بزرگ است.ارزش بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس در پایان سال ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ به ترتیب با افزایش ۳۳.۱ . ۳۳.۴ درصدی ارقام ۷۲۷۵۲ هزار میلیارد ریال و ۱۸۰۸۱.۱ هزار میلیارد ریال را ثبت کردند.ارزش بازار بدهی بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس نیز در پایان سال ۱۴۰۱ به ترتیب با افزایش ۵۶.۳ . ۱۶.۴ درصدی نسبت به سال گذشته ارقام ۵۳۸.۳ هزار میلیارد ریال و ۴۳۹۹.۴ هزار میلیارد ریال را به خود اختصاص دادند.

مانده اوراق بدهی در بازار فرابورس به تفکیک ماهیت ناشر، دولتی شهرداری‌ها و شرکتی نشان‌دهنده آن است که در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ به ترتیب با رشد ۷.۳ درصدی، ۶۵.۳ درصدی و ۱۵۲.۲ درصدی مواجه بوده است. همچنین در سال ۱۴۰۱ اوراق دولتی شهرداری‌ها و شرکتی به ترتیب سهم ۷۰.۷ درصدی، ۲.۳ درصدی و ۲۷ درصدی را از مانده اوراق بدهی (۶۵۵۰.۲ هزار میلیارد ریال) به خود اختصاص داده‌اند. مجموع ارزش معاملات سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ با افزایش ۱۳.۷ درصدی به ۱۰۰۶۲.۷ هزار میلیارد ریال رسید حجم معاملات سهام در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ نیز با رشد ۴۴.۲ درصدی به ۲۰۲۹.۶ میلیارد سهم رسید.

بازار سهام در دو ماهه اخیر با تحریم شدید خبر حمایتی از سوی سیاست‌گذاران مواجه بوده است. قطع کردن امید سهامداران از روز‌های خوب در بازار سهام به وسیله سیات‌گذاری‌های مداخله‌گران در روند تولیدات و فروش شرکت‌های صنایع سنگین بورسی باعث شد تا ارزش بازار سهام به نسبت روز 16 اردیبهشت امسال، 23 درصد افت داشته باشد. بورس تهران از روز 16 اردیبهشت ماه درگیر ریزش اصلاحی شاخص کل شد. ریزشی که به اعتقاد رییس سازمان بورس دلیل پنهانی نداشت و با رشد شاخص کل و ذخیره سود از سوی نوسان‌گیران شکل گرفته بود. با گذشت 50 روز از شروع اصلاح شاخص کل، ابلاغیه نرخ جدید گاز خوراک پتروشیمی‌ها منتشر شد که دقیقا در روز قبل از ریزش شاخص کل به تصویب رسیده بود.

این خبر در کنار ادعای رییس سازمان بورس تأثیری دو چندان بر بی‌اعتمادی سهامداران گذاشت تا بازار ریزشی سنگین‌تر از سال 99 را احساس کند و جوی رکودی بر معاملات بازار حاکم شود. در این میان خبر‌های منفی متعدد دیگری همچون افزایش عوارض صادراتی محصولات خام و نیمه خام معدنی و فولادی و عدم افزایش نرخ فروش محصولات خودروسازان نیز مطرح شد که ضربه‌های منفی محکمی به بدنه بازار سهام و سرمایه سهامداران زد. ارزش دلاری بازار سهام در روز 19 مرداد ماه سال 1399 نزدیک به 356.7 میلیارد دلار بوده است. با گذشت نزدیک به 3 سال بیش از 59 درصد ریزش داشت و به 145.2 میلیارد دلار رسیده است. حتی ارزش ریالی بازار سهام نیز از روز 16 اردیبهشت ماه 1402 با افت 23 درصدی مواجه بوده که دستاورد تصمیمات سیاست‌گذاران در سال 1402 بوده است.