لایحه حجاب و عفاف گامی در راه اشتباه
لایحه حجاب و عفاف، روز عاشورا و در تعطیلی عزاداری دهه اول ماه محرم، منتشر شد. در این لایحه، جرم‌ها و مجازات‌های زیادی علیه آنچه اعضای کمیسیون حقوقی مجلس، «بی‌حجابی، بی‌عفتی و بدپوششی» عنوان کرده‌اند، تعیین شده است.
حالا باید دید مجلسی که تا ۵ ماه دیگر باید از مردم دوباره رای اعتماد بگیرد، قبول می‌کند مصوبه کمیسیون حقوقی مجلس تبدیل به قانون شود یا خیر؟ اگر این لایحه تبدیل به قانون شود، اجرا شدنی است؟ ایرادهای حقوقی و مشکلات این لایحه کدام است؟ امید سلیمی بنی، دکترای تخصصی حقوق عمومی و روزنامه‌نگار در این باره به خبرآنلاین می‌گوید: به‌طور مثال در جرم جدید «بدپوششی» که در ماده ۴۹ این لایحه پیش بینی شده است، برای مردان و زنان استانداردهایی تعیین شده که در طول تاریخ قانونگذاری در ایران بی‌سابقه بوده است.
مثلا درباره جرم «بدپوششی» مردان آمده: پوشیدن لباسی که قسمتی از بدن پایین‌تر از سینه یا بالاتر از ساق پا یا سرشانه فرد دیده شود، مصداق بدپوششی است. برای آن هم مجازات سنگین ۲۴ میلیون تومان برای بار اول ارتکاب و برای بار دوم جریمه تا ۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. فی المثل اگر مردی سوار بر دوچرخه با شلواری که ساق پایش دیده می‌شود در خیابان تردد کند، باید ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان به حکومت جریمه بدهد. او می‌افزاید: این لایحه، گام دیگری برای استانداردسازی پوشش و رفتار مردم در فضاهای عمومی و مجازی است. گامی که به نظر می‌رسد در راهی اشتباه برداشته شده است. بررسی اجمالی این لایحه نشان می‌دهد بیش از ۳۰ جرم جدید به نظام جرایم و مجازات‌های کشور اضافه شده که این نوع قانونگذاری باعث تورم قانونی و افزایش عناوین مجرمانه در کشور می‌شود. به عبارت دیگر، قانونگذار دارد رفتارهایی که پیش از تصویب این لایحه جرم نبوده را جرم انگاری می‌کند.
رفتارهایی که تاکنون جرم نبوده جرم‌انگاری شده‌اند
او در توضیح ۳۰ جرم جدید اظهار می‌دارد: ببینید، لایحه عجیبی است که واقعا نشان می‌دهد نظام فرهنگی و آموزشی کشور وقتی نمی‌تواند مردم را قانع کند فی المثل از حجاب استفاده کنند، نظام حقوقی، امنیتی، قضایی و پلیسی را به میان می‌آورد تا به زور و اجبار قانون، کسانی که قانع نشده‌اند را محجبه سازند. در مصوبه کمیسیون حقوقی مجلس رفتارهای عادی که تاکنون جرم نشده و اصولا مشخص نیست چه رفتارهایی است، جرم انگاری شده است. سلیمی بنی می‌گوید: فی المثل در ماده ۳۹ این قانون «توهین به اصل حجاب» به عنوان جرم مشخص شده و برای آن مجازات سنگین تا ۱۰۰ میلیون تومان جریمه در نظر گرفته شده که در دفعات بعدی تکرار، تا ۱۵۰ میلیون تومان هم جریمه برایش نوشته‌اند. به‌طور تیتروار، جرم «ترویج بی‌حجابی» با مجازات
افساد فی الارض (اعدام)، جرم توهین به اصل حجاب، جرم ترویج بدپوششی، جرم سفارش کار یا تبلیغ به مروجان بی‌حجابی، جرم ترویج بی‌حجابی یا بدپوششی توسط صاحبان حرف و مشاغل، جرم «برهنگی و بی‌حجابی و بدپوششی در محل کسب و کار»، مسوولیت اشخاص مشهور یا دارای تاثیرگذاری اجتماعی، جرم بی‌توجهی به گزارش بدحجابی توسط کاربران از سوی میزبان‌های اینترنتی و...
قانون‌گذاری‌هایی که هیچ کجا سراغ نداریم
سلیمی بنی می‌افزاید: در بخش دیگری از این لایحه آمده، ۱۰ درصد از کل دارایی مرتکبان جرم که «مشهور یا دارای تاثیرگذاری اجتماعی» هستند، به عنوان جریمه اخذ می‌شود. کجای این نوع مجازات شرعی است که هرکس حجاب نداشت، ۱۰ درصد اموالش را باید حکومت تصاحب کند؟ سراسر آیات قرآن و احادیث و در طول تاریخ اسلام، چنین قانونگذاری‌ای سراغ نداریم.
تبدیل این لایحه به قانون و اثرات اجتماعی آن
او می‌گوید: بعید است تنظیم‌کنندگان لایحه، اثرات آن را به خوبی مطالعه نکرده باشند. آنها می‌دانند این لایحه در صورت قانون شدن، اجراشدنی نیست. نمی‌توانید مردم را علیه همدیگر بسیج کنید یا وادارشان کنید آنطور که بند ۱ ماده ۳۰ لایحه گفته، با «دوربین هوشمند» مردم را در کوچه و خیابان رصد و جریمه کنید. نمی‌شود طبق بند ۲ ماده ۳۰، به اشخاص لباس شخصی و غیرمامور، اجازه بدهید ماموریت های مربوط به حجاب یا در حقیقت، گزارش دهی و جاسوسی از مردم را انجام دهند. در این صورت، تمام این لایحه تبدیل به دستاویزی برای تصفیه حساب و به جان همدیگر افتادن مردم می‌شود. بر این اساس بعید است لایحه تبدیل به قانون و قانون، اجرایی شود.
لایحه‌ای با تعریف تازه از جرم و مجازات
امید سلیمی بنی در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید: مخاطب و مساله این لایحه، بی‌حجابی نیست. این لایحه تعریف تازه‌ای از جرم و مجازات می‌دهد. ما تاکنون نداشتیم که توهین به اصل حجاب، جرم تلقی شود. آیا مگر حجاب، اصل است؟ «اصل» چه چیزی است؟ اصل دین یا مذهب یا اخلاق است؟ مسلما که حجاب از اصول دین نیست. از اصول مذهب هم نیست و درباره اخلاقی بودن حجاب هم صحبت زیاد است.
وانگهی، توهین به اصل حجاب یعنی چه؟ آیا اگر کسی بگوید «حجاب اجباری» و اجباری بودن را برای وصف حجاب، به کار ببرد، به آن توهین کرده؟ اگر کسی روسری‌اش را به کنار بیندازد به اصل حجاب توهین کرده؟ شاید منظور از توهین به اصل حجاب، روسری سر چوب زدن یا آتش زدن نمادهای حجاب اجباری است که در اعتراضات بسیار دیده‌ایم. قطعا این قبیل مسائل، توهین به اصل حجاب نیست و گونه‌ای اعلام بیزاری از اجبار و زور در پوشش است. اصلا توهین به اصل حجاب یعنی چه؟ معنی و مصداق خاصی برای آن نمی‌توان یافت. این لایحه بازدارندگی نخواهد داشت و کل دستگاه‌ها و داویر دولتی هم آنقدر عِده و عُده ندارند که بتوانند از پس تکالیف این قانون بربیایند.
