دیدار 90 دقیقه‌ای در جده
چند ماه پس از نهایی شدن مذاکرات ابتدایی میان ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط سیاسی میان دو کشور و سفر چند هفته قبل وزیر خارجه عربستان سعودی به ایران، حالا حسین امیرعبداللهیان - وزیر خارجه دولت سیزدهم - به جده رفته و با مقامات این کشور از جمله محمد بن سلمان - ولیعهد عربستان سعودی - دیدار کرده است، دیداری که به نظر می‌رسد در گام نخست سرعت فرآیند از سرگیری روابط میان دو کشور را افزایش خواهد داد.
در هفته‌های گذشته، رسما سفارت‌خانه‌های دو کشور آغاز به کار کرده‌اند و در آخرین خبر، سفیر جدید ایران به زودی در عربستان سعودی کار خود را آغاز خواهد کرد و سعودی نیز به زودی سفیر خود در ایران را معرفی می‌کند. با وجود آنکه فعلا جز آغاز دوباره روابط سیاسی، خبر جدیدی از توافقات گسترده‌تر و برای مثال همکاری‌های اقتصادی قطعی میان دو کشور منتشر نشده اما صرف این مذاکرات و بالا رفتن سطح آنها می‌تواند شرایط را در منطقه تغییر داده و موازنه قدرت را به شکلی جدید تحت الشعاع قرار دهد، به خصوص که به نظر می‌رسد مقدمات سفر ابراهیم رییسی به عربستان سعودی نیز در حال نهایی شدن است و می‌توان انتظار داشت که در ماه‌های آینده، رییس‌جمهور ایران بعد از دورانی نسبتا طولانی به این کشور سفر کند.
آن طور که در خبرها به آن اشاره شده، روز گذشته مذاکرات نسبتا طولانی میان وزیر خارجه ایران و ولیعهد سعودی انجام شده است. خبرگزاری رسمی عربستان (واس) اعلام کرد که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان صبح دیروز در جده از حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران استقبال کرد.وزیر خارجه ایران سلام و تحیت سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران را به وی و سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه این کشور ابلاغ کرد. محمد بن سلمان نیز به امیرعبداللهیان گفت که سلام خود و پادشاه این کشور را به سید ابراهیم رییسی ابلاغ کند.
در این دیدار به روابط میان تهران و ریاض و فرصت‌های به وجود آمده برای همکاری در آینده و راه‌های گسترش آن پرداخته شد. دو طرف همچنین درخصوص آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل‌نظر کردند. در این دیدار فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان نیز حضور داشت. از طرف ایران نیز علیرضا عنایتی، سفیر ایران در ریاض و سید محسن مرتضایی، مدیرکل تشریفات وزارت خارجه و حسن زرنگار، کاردار سفارت تهران در ریاض حضور داشتند. وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید بر فرصت‌های فراروی دو کشور گفت: جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می‌توانند با توسعه همه‌جانبه همکاری‌ها از جمله در حوزه سیاسی، اقتصادی، تجاری، ترانزیت، علم و فناوری، فرهنگی و مردمی، رشد و شکوفایی بیشتر را برای منطقه رقم بزنند. امیرعبداللهیان با اشاره به تحولات نظام بین‌الملل تاکید کرد: امروز ما در برابر یک مسوولیت تاریخی قرار داریم.
امیرعبداللهیان با بیان دستاوردها و ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران افزود: راه موفقیت منطقه تقویت گفت‌وگو و همکاری و افزایش همکاری‌های توسعه محور است. وی با اشاره به جایگاه و نقش ایران و عربستان در منطقه و جهان اسلام، از موضوع فلسطین و قدس به عنوان قضیه محوری جهان اسلام یاد کرد و رژیم صهیونیستی را تهدیدی برای همگان دانست. وزیر خارجه کشورمان بر اهمیت امنیت درونزا و پایدار منطقه تاکید کرد. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در دیدار با وزیر خارجه کشورمان با ابلاغ سلام خود و پادشاه عربستان سعودی به مقام معظم رهبری و رییس‌جمهور گفت: نگاه عربستان به رابطه با ایران راهبردی بوده و ریاض در این خصوص عزم جدی دارد.
ولیعهد عربستان با تاکید بر دعوت از رییس‌جمهور ایران برای سفر به عربستان، دیدار سران دو کشور را بسیار با اهمیت برشمرد و گفت: این دیدارها تاثیرات اساسی بر توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد داشت. در این دیدار همچنین در خصوص برخی مباحث منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بحث و تبادل نظر شد. همانطور که پیش از این نیز قابل حدس بود، این سفر به افزایش گمانه زنی‌های سیاسی نیز انجامید و وزیر خارجه امریکا در این فرآیند مذاکراتی را با همتایان خود انجام داد. وزارت امور خارجه امریکا در بیانیه‌ای از گفت‌وگوی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا با فیصل بن فرحان، همتای سعودی‌اش خبر داده و اعلام کرد که طرفین درباره طیفی از مسائل دوجانبه و منطقه‌ای گفت‌وگو کردند. وزیر امور خارجه امریکا از همتای سعودی‌اش برای گرد هم آوردن ۴۰ کشور در جده برای مذاکرات صلح اوکراین قدردانی کرد.
طبق این بیانیه، طرفین همچنین تصمیم گرفتند به همکاری جهت پایان دادن به «درگیری فاجعه‌بار» در سودان ادامه دهند. آنها همچنین تعهدشان را نسبت به افزایش تلاش‌ها برای ایجاد صلحی پایدار در یمن از طریق روند صلح یمنی-یمنی با میانجیگری سازمان ملل اعلام کردند. گفت‌وگوی بلینکن و بن فرحان در پی سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به ریاض و دیدار با همتای سعودی‌اش انجام شد. همچنین وزارت امور خارجه امریکا در بیانیه‌ای از گفت‌وگوی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور با ران درمر، وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی خبر داده و بیان کرد که آنها درباره دوستی با دوام و تعهد امریکا نسبت به امنیت رژیم صهیونیستی گفت‌وگو کردند.
طبق این بیانیه، بلینکن و درمر درباره همکاری در زمینه چالش‌های منطقه‌ای، از جمله آنچه «تهدیدهای ناشی از ایران و نیروهای نیابتی‌اش در لبنان و جاهای دیگر» خوانده شده نیز گفت‌وگو کردند. آنها همچنین درباره تلاش‌های مداوم برای آنچه «ایجاد هم‌بستگی کامل میان اسراییل با خاورمیانه» عنوان شد، گفت‌وگو کردند. در این بیانیه آمده است که وزیر امور خارجه امریکا بر اهمیت اقدامات «مثبت» فلسطین و رژیم صهیونیستی برای تنش‌زدایی و تقویت ثبات در کرانه باختری تاکید کرد. مذاکرات طرف امریکایی با مقامات دیگر کشورها در حالی ادامه دارد که آخرین خبر درباره وضعیت مذاکرات دو کشور به تبادل زندانیان و آزادسازی بخشی از منابع بلوکه شده ایران اختصاص دارد، موضوعی که هنوز در داخل امریکا برای دولت بایدن تبعات خاص خود را داشته و در جدیدترین واکنش، رییس‌جمهور سابق این کشور از کاخ سفید انتقاد کرده است.
روزنامه واشنگتن اگزمینر نوشت، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا توافق اخیر تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن را که آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده درآمد نفتی ایران در کره جنوبی بخشی از آن بود، توافقی «شرم‌آور» تلقی کرد. ترامپ با انتقاد از دولت جو بایدن، در پیامی ویدئویی گفت: « این تسلیم دیگری از سوی دولت بایدن و تحقیر شدید امریکا در عرصه جهانی بود. اما بدتر از آن، این تصمیم واقعا مهلک خواهد بود.» او با تکرار کردن ادعای حمایت از تروریسم علیه ایران گفت: «بایدن ۶ میلیارد دلار به کشور اصلی حامی تروریسم می‌دهد.» روزنامه نیویورک تایمز پنج‌شنبه گذشته در گزارشی اعلام کرد که مطابق با توافق حاصل شده میان تهران و واشنگتن، پنج امریکایی در ازای آزادی چند زندانی ایرانی و دسترسی تهران به شش میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده‌اش در کره جنوبی برای مصارف بشردوستانه، اجازه ترک ایران را پیدا خواهند کرد. سپس نمایندگی ایران در سازمان ملل در رابطه با این اخبار منتشر شده به شبکه سی‌بی‌اس گفت: به عنوان بخشی از توافق همکاری بشردوستانه که با میانجیگری یک دولت ثالث حاصل شده است، ایران و امریکا پذیرفته‌اند که متقابلا پنج زندانی را آزاد و آنها را عفو کنند.
جابه‌جایی آنها گام ابتدایی حائز اهمیتی در جهت اجرای توافق است. همچنین وزارت امورخارجه ایران در مورد آزادسازی منابع توقیف شده ایرانی و آزادی تعدادی از زندانیانی که به‌طور غیرقانونی توسط امریکا بازداشت شده‌اند، بیانیه‌ای صادر و در آن تصریح کرد: فرآیند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که برای چند سال به‌طور غیرقانونی در کره جنوبی توسط امریکا توقیف شده بود، آغاز شد. ایران تضمین لازم برای پایبندی امریکا به تعهدات خود در این خصوص را دریافت کرده است اما جاسوسان مدنظر امریکا کماکان در ایران حضور دارند. ترامپ در ادامه اظهاراتش مدعی شد که ایران از مبلغی که طی این توافق از کره آزاد خواهد شد، برای «پیش‌برد برنامه تسلیحات اتمی استفاده خواهد کرد که اسراییل، امریکا و تمام جهان را در معرض خطر بسیار بزرگی قرار می‌دهد.»
با وجود اینکه مقامات ایران تاکید کرده‌اند تولید و به‌کارگیری تسلیحات هسته‌ای جایی در برنامه دفاعی ایران ندارد و ماهیت برنامه هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز است، رییس‌جمهور پیشین امریکا مدعی شد: «گفته می‌شود که آنها تنها چند هفته با یک سلاح اتمی فاصله دارند، چیزی که هیچگاه در دوران دولت ترامپ اتفاق نمی‌افتاد. پرداخت این مبالغ از سوی بایدن احتمال اینکه امریکایی‌های بیشتری در آینده گروگان گرفته شوند را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.»
در ادامه، ترامپ گفت که در دوران ریاست‌جمهوری او، دولت امریکا بدون «باج دادن» و «از طریق دیپلماسی و قدرت» بیش از ۵۰ «گروگان» امریکایی را به خانه بازگردادند. به این ترتیب در شرایطی که می‌توان بهبود روابط با عربستان سعودی را به فال نیک گرفت، همزمان باید منتظر بود و دید که دولت رییسی برای ماه‌های آینده چه برنامه‌ای دارد و آیا امکان کاهش سطح تنش با امریکا وجود دارد یا همچنان باید تغییر شرایط در سطح کلان را به آینده موکول کرد.
