اقتصاد ایران و تدبیر امور
اصلیترین مشکل ما در حوزه اقتصاد در نظام تدبیر امور است. متاسفانه با وجود آنکه سالهاست شعار دادهایم که اقتصاد محور تصمیمات ماست اما در بسیاری از موارد سیاست و اقدامات پوپولیستی نقشی محوری پیدا کرده و اقتصاد فراموش شده است.
اقتصاد یک علم است که براساس معیارهایی چون سرمایه، بهرهوری، تولید، سود و نظم بازار فعالیت میکند کدام تصمیم ما براساس این ویژگیهای علمی بوده است؟! ایرانخودرو را به دلیل اینکه ۱۰ هزار نیرو دارد سالها به شکل زیانده اداره کردیم شرکت فولادی را در نقطهای قرار دادهایم که اساسا هیچ مزیتی نداشته است با فشار نمایندگان و مسوولان استانی حکم به فعال کردن واحدهای اقتصادی دادهایم که اساسا نباید به وجود میآمدند. اینها همه نشانه آن است که ببینیم با وجود شعارها اقتصاد هیچگاه محور تصمیمات نبوده و همواره بازیچه سیاست یا دیگر مسائل شده است.
این در حالی است که ما از نظر آوردههای اقتصادی از بهترین کشورهای دنیا هستیم ایران از نظر انرژی و ذخایر دومین کشور جهان است. از نظر تعداد فارغالتحصیلان رتبه بسیار بالایی دارد از نظر موقعیت تاریخی و ژئوپلتیک وضعیتش مطلوب است. از نظر بنیانهای تولیدی، تجاری و حتی گردشگری قابل مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه نیست. اما باید ببینیم که با وجود تمام این آوردهها چرا موقعیت امروز ما اینچنین است و کشورهایی مانند کرهجنوبی یا ترکیه توانستهاند در پیشرفت از ما جلو بزند. در ایران همه دولتها دو حلقه تصمیمگیری سیاسی و اقتصادی دارند اما برخلاف آنکه در ظاهر گفته میشود که تصمیمات اقتصادی اولویت دارند این بخش سیاسی است که تصمیم میگیرد چه سیاست اقتصادی باید اجرایی شود. تا زمانی که شیوه کار ما اینچنین است نمیتوان توقع بهبود اوضاع را داشت.
ما در اول باید به این موضوع توجه کنیم که اقتصاد را نمیتوان با امریه و دستور مدیریت کرد اخیرا دوباره بحثهایی مطرح شده که مثلا قیمتها به فلان تاریخ بازگردد یا تولیدکنندگان اجازه افزایش قیمت نداشته باشند اما آیا در عمل چنین موضوعی ممکن است؟ امروز اقتصاد ما با بیماری مزمن تورم مواجه شده است کسری بودجه در بسیاری از سالها ثبت شده، رشد نقدینگی و پایه پولی نگرانکننده است، بحرانها در محیط زیست، مسکن، معیشت مردم و حتی صندوقهای بازنشستگی دیده میشود آیا میتوان انتظار داشت با تکرار تجربیات غلط گذشته و دستوری کردن اقتصاد چنین مشکلاتی برطرف شود؟ ما ظرفیت این را داریم که در حوزههایی مانند برق و گاز، خدمات فنی و مهندسی و صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا در منطقه نقشآفرینی کنیم.