سنگینی گرانی بر گُرده سفرهای تابستانی

گلی ماندگار|

زمان زیادی به پایان تابستان باقی نمانده است. کمتر از یک ماه دیگر قرار است مدارس بعد از سه سال تعطیلی کرونایی به صورت رسمی و کامل بازگشایی شوند. دیگر از تعطیلی‌های مداوم خبری نیست.

البته همه‌چیز به بحث آلودگی هوا در پاییز بستگی دارد. اما فرصت خانواده‌ها برای رفتن به سفرهای تابستانی محدود شده و اگر کسی بخواهد برای رفتن به سفر برنامه‌ریزی کند همین بیست و چند روز باقی مانده شهریور را فرصت دارد. اما نگاهی به هزینه‌های سفر این سوال را مطرح می‌کند که مردم چگونه می‌توانند از این تعطیلات باقی مانده برای رفتن به سفرهای داخلی استفاده کنند.

تا قبل از افزایش بی‌رویه نرخ دلار قیمت تورهای خارجی برای کشورهای همسایه مانند ترکیه و دوبی و... با نرخ تورهای داخلی شهرهایی مانند کیش و قشم برابری می‌کرد و این در حالی بود که امکانات ارایه شده توسط هتل‌ها در خارج از ایران بسیار بیشتر از داخل بود. اما از وقتی که قیمت دلار افزایش بی‌سابقه‌ای داشته دیگر نمی‌توان حتی برای رفتن به استانبول هم تور لحظه آخری با قیمت مناسب پیدا کرد.  چند سالی می‌شود که هتل‌های گردشگری و اماکن بوم گردی به جرگه مراکزی که برای گذران تعطیلات به مردم خدمات ارایه می‌کردند اضافه شده‌اند.

در ابتدا هزینه این مراکز به نسبت هتل‌های بزرگ به صرفه‌تر بود اما به مرور زمان با افزایش تورم این امکان هم رنگ باخت و خیلی از خانواده‌ها دیگر توان تامین هزینه‌های اقامتی در اقامتگاه‌های بوم گردی و هتل‌های گردشگری را هم نداشتند. این روزها که بسیاری درگیر معیشت هستند صحبت کردن از سفر و هزینه‌های سفر چندان معقول به نظر نمی‌رسد. خانواده‌ای که هر روز قدرت خرید خود را بیش از روز قبل از دست می‌دهد دیگر پس اندازی برای گذران تعطیلات ندارد و نمی‌تواند روی آن برنامه‌ریزی کند. از سوی دیگر هزینه جابه‌جایی نیز به قدری افزایش پیدا کرده که اگر قرار باشد با اتوبوس، هواپیما یا قطار مسافرت کنید باید هزینه قابل توجهی بپردازید و این هم از عهده بسیاری بر نمی‌آید.  مساله اینجاست که سه سال همه‌گیری کرونا باعث شد تا بسیاری از افراد رفتن به سفرهای تفریحی را به بعد از این همه‌گیری موکول کنند. به همین خاطر تابستان امسال برای بسیاری از خانواده‌ها رهایی از قرنطینه کرونا و رفتن به سفرهایی بود که طی سه سال گذشته به تعویق انداخته بودند.

اما هیچ کس پیش بینی نمی‌کرد که تورم طی این سه سال به اندازه‌ای افزایش پیدا کند که رفتن به یک سفرساده چند روزه به شمال یا جنوب کشور میلیون‌ها تومان هزینه در بر داشته باشد. بسیاری از افراد با توجه به درآمدی که دارند توانایی پرداخت هزینه تورهای داخلی را هم ندارند چه برسد به اینکه بخواهند نگاهی به تورهای خارجی بیندازند. حداقل هزینه برای یک سفر ۴ روزه به کیش با تور بیش از ۴ میلیون تومان است البته این فقط برای یک نفر است و اگر قرار باشد یک خانواده سه نفره از این تور استفاده کنند هزینه حمل و نقل و هتل آنها به ۱۲ میلیون تومان می‌رسد و این سفر ۴ روزه می‌تواند بیش از ۳۰ میلیون هزینه برایشان داشته باشد. 

   گرانی سفر و تسهیلاتی که پرداخت نشد

در بهمن ماه سال ۱۴۰۱بود که مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی از رونمایی پلتفرم جدیدی به نام «ایران‌سفر» با هدف ارزان‌سازی سفر و تخصیص ۳۰ میلیون تومان وام سفر به کارکنان دولت از محل تسهیلات تبصره ۱۸ خبر داد. خبری که دیگر هیچ کس در مورد زمان و نحوه اجرایی شدن آن حرفی به میان نیاورد. در واقع همه‌چیز در حد همان خبر باقی ماند.

تسهیلاتی که قرار بود برای امور رفاهی، تفریحی، گردشگری، سلامت و به‌طور کلی برای رفع نیازهای یک خانواده ایرانی در نظر گرفته شود و به‌صورت کیف پول اعتباری به خانواده‌های ایرانی تعلق بگیرد. مبلغ این وام 30 میلیون تومان بود و موعد بازپرداخت آن پس از یک ماه تنفس، به‌صورت اقساط 12 ماهه و کارمزد ۴ درصد عنوان شده بود. اما هیچ کدام از این وعده‌ها اجرایی نشدند. یعنی نه وام سفری به کسی تعلق گرفت و نه امکانات رفاهی و کیف پول اعتباری برای سفرهای داخلی خانواده‌های ایرانی طراحی شد. این طرح مسکوت ماند و هنوز هم اجرایی نشده است اما....

کیارش میرزایی، تور لیدر در این باره به «تعادل» می‌گوید: وقتی مردم برای معیشت خود با مشکل مواجه هستند سفر گزینه انتخابی آنها برای گذراندن اوقات فراغت نخواهد بود. اگر تسهیلات سفر به افراد تعلق می‌گرفت شاید تکانی به سفرهای داخلی می‌داد اما مردم الان ترجیح می‌دهند با ماشین شخصی خود به مسافرت بروند و به جای هتل از چادرهای مسافرتی استفاده کنند و کمترین هزینه را داشته باشند چرا که می‌دانند اگر قرار باشد یک هفته به یک مرکز اقامتی بوم گردی و نه حتی هتل بروند باید بیش از حقوق یک ماه خود را هزینه کنند و این برای بسیاری از خانواده‌ها امکان‌پذیر نیست.  او می‌افزاید: تورهای داخلی در تابستان سوت و کور بودند.

این بدان معنی نیست که کسی به مسافرت نرفته است اما مساله اینجاست که مردم با تور به جایی سفر نمی‌کنند. غیر از همان چند درصد که مشکلات مالی ندارند و برنامه سفرهایشان همیشه سر جای خودش است بقیه مردم به جای استفاده از تور ترجیح می‌دهند سفرهای دو - سه روزه کوتاه‌مدت داشته باشند و از امکانات ابتدایی برای اقامت استفاده کنند. در واقع کمپینگ کردن بیشتر از ماندن در هتل برای مردم صرفه اقتصادی دارد و در این بین آژانس‌های مسافرتی هستند که متضرر می‌شوند. 

   نبود و گرانی بلیت معضل بعدی 

نیوشا رویگری، مدیر فنی یکی از آژانس‌های مسافرتی نیز در این باره به تعادل می‌گوید: مساله اینجاست که از یک سو گرانی بلیت‌های وسایل نقلیه از هواپیما تا قطار و اتوبوس باعث شده تا بسیاری از مردم سفر رفتن با وسیله نقلیه شخصی را در اولویت قرار بدهند و از سوی دیگر نبود بلیت هم معضل دیگری است که مردم با آن مواجه‌اند. 

او می‌افزاید: بلیت هواپیما بسیار گران است. نرخ بلیت اتوبوس و قطار نیز افزایش زیادی داشته است. از طرفی حتی اگر مردم قدرت خرید بلیت هواپیما را داشته باشند پیدا نمی‌کنند. بلیت قطار هم همین مشکل را دارد. حتی بلیت اتوبوس هم افزایش قیمت قابل توجهی داشته است. از سوی دیگر بلیت قطار سهمیه‌بندی شده و هر زمان که برای دو هفته بازه خرید اعلام می‌کنند در مدت چند دقیقه خیلی از بلیت‌ها فروخته می‌شود و مسافر نمی‌تواند مانند قبل، بلیتی برای هر زمانی که خواست، بخرد مگر اینکه هزینه بیشتری به آژانس داده و از دفاتر به قیمت بیشتری بلیت بگیرد.

این تنها مشکل مردم نیست خیلی از آژانس داران هم بلیت پیدا نمی‌کنند. با این وجود چطور تور برگزار کنند؟ این مدیر فنی آژانس در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: مساله اینجاست که اگر تسهیلات سفر به آن شکلی که در اخبار آمده بود اجرایی می‌شد می‌توانست تاثیر بسیار مثبتی در افزایش سفرهای داخلی داشته باشد و مردم برای استفاده از تورهای داخلی ترغیب می‌شدند اما از آنجایی که هیچ کدام از وعده‌ها عنوان شده در این باره اجرایی نشد آژانس داران هم نتوانستند تورهای داخلی برگزار کنند و در واقع این تابستان برای بسیاری از ما هیچ عایدی نداشت. 

   تعدیل نیروی آژانس‌های مسافرتی

سیامک عزیز عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز در این رابطه به مهر گفت: نسبت به قبل از کرونا که مسافران زیادی داشتیم الان این آمار بسیار کمتر شده است اما نسبت به بعد از کرونا یعنی در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ که بیماری کرونا اجازه سفر نمی‌داد، می‌توان گفت که مسافران بیشتری در تابستان ۱۴۰۲ به سفر می‌روند. او افزود: سفرهای خارج از کشور کمتر از گذشته شده است. چون مردم تورهایی که می‌توانستند تا ده میلیون تومان بخرند را باید الان صد میلیون تومان هزینه کنند. در سفرهای داخلی هم مردم ترجیح می‌دهند سفر شخصی بروند. یا چادر بزنند. بنابراین سفر رسمی که از طریق دفاتر مسافرتی انجام شود، رو به نزول بوده است. او به مقایسه سفرهای تابستانی امسال با سال‌های گذشته پرداخت و گفت: اگر بخواهیم میزان سفرهای تابستانی در قبل و بعد از کرونا را مقایسه کنیم تفاوت خیلی زیاد است.

به همین دلیل ما در آژانس‌ها از ۳۰ کارمندی که تا قبل از کرونا داشتیم و در دوران کرونا به یک نفر تقلیل دادیم به چهار نفر در سال ۱۴۰۲ رسیدیم. این نشان می‌دهد که مراجعه‌کننده زیادی نداریم که بابت آن پرسنل هم نگه داریم. چون آژانس‌ها ورشکسته هستند. عزیز راهکار رونق سفر را تثبیت نرخ‌ها دانست و گفت: عده‌ای در کشور هستند که همیشه پای ثابت سفرهای خارجی بوده و هستند. برای آنها فرقی نمی‌کند دلار چقدر باشد چون به دلار درآمد دارند. الان هم همان‌ها هستند که به سفر خارجی می‌روند.