روز قبل یکی از خبرگزاری ها در خبری اعلام کرد که نرخ خرید تضمینی گندم برای سال زراعی بعد ۱۴۰۲ - ۱۴۰۳ که از مهر شروع میشود، احتمالا روی ۲۳ هزار تومان تصویب شود.
به گزارش اکوایران، گندم یک کالای استراتژیک است که امنیت غذایی کشور بدان وابسته است بدین منظور اکوایران طبق روال گذشته نرخ دلاری گندم را بر اساس داده‌های مذکور برآورد می‌کند.
نرخ دلاری گندم در گذشته چه مقدار بوده است؟
در سال قبل همزمان با حمله روسیه به اوکراین، قیمت گندم جهانی افزایش یافت و به محدوده هزار و ۱۰۰ دلار در هر صد بوشل رسید. در آن زمان نرخ خرید تضمینی گندم در محدوده ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تصویب شد که با توجه به نرخ جهانی گندم نرخ دلاری گندم در محدوده ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان برآورد می شد که نزدیک نرخ دلار نیما بود. در ادامه با کاهش قیمت جهانی گندم و افزایش نرخ دلار در داخل، خرید گندم از کشاورز دچار مشکل شد چرا که تاجران از کشورهای همسایه در شهرهای مرزی اقدام به خرید گندم و قاچاق آن کردند در چنین شرایطی کشاورزان هم از تحویل گندم های خود خودداری کرده و حتی ترجیح دادند گندم را برای خوراک دام مصرف کنند. چنین اتفاقاتی دولت را بر آن داشت تا تشویق هایی را برای گندمکاران در نظر بگیرد به همین خاطر دولت تصمیم گرفت تا علاوه بر نرخ تضمینی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان، به ازای هر کیلوگرم گندم هزار و ۵۰۰ تومان کمک هزینه بذر و کود و ۲۰۰۰ تومان جایزه تحویل در نظر بگیرد. هرچند نرخ پیشنهادی گندمکاران در آن زمان ۱۷ هزار تومان بود که بر اساس داده ها در آن زمان نرخ دلاری گندم را در محدوده نیمه کانال ۶۰ هزار تومانی و منطبق با سقف تجربه شده برای دلار بازار آزاد قرار می‌داد، تصویب پرداخت ۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلو گندم، نرخ دلاری گندم را به ۵۸ هزار تومان رساند که بالاتر از نرخ دلار بازار آزاد بود.
نرخ دلاری گندم برای سال آتی چگونه برآورد شده است؟
حال برای سال کشاورزی آتی که از مهرماه شروع می شود یک منبع آگاه به خبرگزاری فارس اعلام کرده است که نرخ پیشنهادی بخش خصوصی برای هر کیلوگرم گندم ۲۵ هزار تومان است ولی احتمالا نرخ ۲۳ هزار تومان به ازای هر کیلو گندم به تصویب برسد.
بررسی‌های اکوایران نشان میدهد که نرخ آتی گندم برای مارس ۲۰۲۴ در محدوده ۶۴۲.۷۵ دلار به ازای هر صد بوشل گندم قرار دارد. از آنجایی که هر بوشل گندم حدود ۲۵.۴ کیلوگرم است، قیمت خرید هر کیلوگرم گندم در بازار جهانی برای ماه مارس ۲۰۲۴ حدود ۰.۲۵۳۰ دلار خواهد بود. با توجه به آنکه نرخ خرید تضمینی هر کیلو گرم گندم ۲۳ هزار تومان پیش بینی شده از تقسیم نرخ تضمینی بر نرخ جهانی هر کیلو گرم گندم، نرخ دلاری گندم به دست خواهد آمد که براورد اکوایران از نرخ دلاری گندم بر اساس داده های فوق در محدوده ۹۰ هزار تومان قرار می گیرد. این بدان معنی است که در هنگام مقایسه قیمت گندم با بازار جهانی ، نرخ پیشنهادی خرید گندم توسط دولت با دلار ۹۰ هزار تومانی تطابق دارد. نرخ دلار مبادلاتی در کانال ۴۰ هزار تومانی قرار دارد و نرخ دلار نیمایی در محدوده ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان است. این قیمت ها برای دلار نشان می دهد است که دولت اگر اقدام به واردات گندم با نرخ دلار مبادلاتی کند با نصف هزینه خرید گندم از گندم کاران می تواند به همان میزان گندم وارد کند. این درحالیست که واردات گندم با دلار نیمایی یک سوم خرید گندم از گندم کاران هزینه خواهد داشت.
چرا دولت گندم را گرانتر می‌خرد؟
گندم یک کالای استراتژیک است که امنیت غذایی کشور به آن وابسته است، به همین خاطر برخی از کشورها برای حفظ امنیت غذایی و خنثی سازی ریسک ها بر سبد غذایی کشورشان مشوق هایی را برای تولید گندم و کالاهای استراتژیک در نظر می گیرند که ممکن است هزینه آن بالاتر از نرخ جهانی کالا و واردات آن باشد، از طرفی گفته میشود که نرخ گندم در کشورهای همسایه بالاتر از نرخ جهانی آن است به همین خاطر تاجران کشورهای همسایه در شهرهای مرزی حاضر به خرید گندم با نرخ دلاری بالاتر از نرخ دلار بازار آزاد نیز هستند، به همین خاطر برای آنکه دولت به سمت خودکفایی در کالای استراتژیک حرکت کند ممکن است با نرخ بیشتری اقدام به خرید گندم کند.
جنگ اوکراین و روسیه که باعث جهش قیمتی جهانی گندم به محدوده ۱۱۰۰ دلار شد بسیاری از کشورهای وابسته به واردات مواد غذایی اصلی مانند گندم را دچار مشکلات عدیده کرد، سریلانکا، مصر، ترکیه و لبنان از جمله کشورهایی هستند که در هنگام جنگ و جهش قیمت گندم دچار بحران شدند. به همین خاطر تقویت تولید داخلی در زمینه کالای استراتژیکی مانند گندم می تواند از ضربه پذیری سفره مردم در برابر نوسانات و تنش های خارجی جلوگیری کند.
قاچاق گندم به پایان می‌رسد؟
با در نظر گرفتن موارد گفته شده ولی اختلالاتی همچنان وجود دارد، دولت با نرخ بالاتر از بازار جهانی اقدام به خرید گندم از کشاورز می کند که مخارج بودجه ای را افزایش میدهد ولی با تبدیل آن به آرد، آرد را به قیمتی پایین تر از بازار جهانی و کشورهای همسایه در بازار در خدمت مصرف کنندگان قرار میدهد که هم بخش قابل توجهی از هزینه انجام شده را پوشش نمی‌دهد و هم خودش محرک قاچاق و تحریک طمع تاجران مرزی است و در شرایطی که از قاچاق گندم جلوگیری میشود قاچاق آرد جذاب باقی می ماند. چنین رویکردی باعث ایجاد فشار بودجه ای بر دولت و سازمان برنامه و بودجه می شود و مغایر با سیاست های انقباضی بانک مرکزی برای کنترل تورم و نرخ ارز است و اگر چنین فشارهایی بر بودجه و مخارج دولت ادامه یابد مخارج و کسری بودجه دولت را افزایش میدهد که با فشار بر نقدینگی روی تورم و نرخ دلار اثر نامطلوب دارد.
