اقشار آسیب‌پذیر و بیمه حوادث طبیعی

با مطالعه در تاریخ تمدن‌های بشری، بروز حوادث طبیعی از بلایایی است که همواره نوع بشر با آن دست به گریبان بوده است و خسارات جبران‌ناپذیری را بر جوامع انسانی تحمیل کرده است. در عصر حاضر باوجود امکانات و توانمندی‌های انسان، حوادثی چون زلزله، سیل، خشکسالی، توفان، آفات و بیماری‌های نباتی، بهمن، ریزش‌ها، لغزش‌های زیردریایی، خودسوزی جنگل‌ها، نفوذ و پیشروی آب (در خشکی)، صاعقه، سنگ ریزش، انجماد و سرمازدگی، گروهی از حوادث‌اند که معمولا خطر و خسارت ناشی از آنها غیرقابل پیش‌بینی است. کشور ما ازجمله کشورهایی است که همواره پس از وقوع حوادث طبیعی با مساله جبران خسارت‌های ناشی از آن روبه‌رو بوده است. در کشورهای مختلف روش‌های متفاوتی برای جبران خسارت‌ها مطرح است که عمده‌ترین و مهم‌ترین آنها استفاده از بیمه سوانح طبیعی است که هم پشتوانه مالی مناسبی برای بهسازی و بازسازی پس از سانحه است و هم انگیزه مالی موثر در فرآیند کاهش خطرهاست. طی سال‌های اخیر مردم کشور ما با زلزله در شهرهایی چون بم، رودبار، قزوین، آبدانان، منجیل، سفیدابه، بجنورد، اردبیل، داراب، قائن، بیرجند، گلباف و کازرون و سیل اخیر در استان‌های شمالی کشور مواجه بوده که خسارات سنگینی را بر مردم این مناطق تحمیل کرده است. براساس آمار، کشور ما از کشورهایی است که درمعرض بیشترین بلایای طبیعی است به‌طوری که از 46بلای طبیعی در دنیا، 36بلای طبیعی کشور ما را تهدید می‌کند و در بین بلایای طبیعی زلزله مهم‌ترین حادثه طبیعی در ایران است. حوادث طبیعی هم خسارت جانی به‌دنبال دارد و هم خسارت مالی. خسارات جانی، آسیب‌های اجتماعی همچون درهم ریختن بنیان خانواده و تزلزل اخلاقی ناشی از بی‌سرپرستی خانواده‌ها، کودکان و زنان خیابانی، دزدی و بسیاری آسیب‌های دیگر که با پول قابل ارزیابی و جبران نیست را در پی دارد. بخشی که به‌طور مستقیم توسط بیمه قابل جبران است بحث خسارت‌های مالی است. البته در برخی مواقع خسارت‌هایی از این دست آنقدر سنگین است که جبران آن از تحمل چند شرکت بیمه نیز خارج است و شرکت‌های بیمه از طریق بیمه‌های اتکایی، خسارت‌های بزرگ را جبران می‌کنند. باتوجه به اینکه حوادث طبیعی تناوب ثابت و مشخصی ندارند، شرکت‌های بیمه نمی‌توانند در صورت عدم بروز خسارات در یک یا چند سال متوالی حق بیمه‌های دریافتی را به‌عنوان سود واقعی تلقی کنند بلکه ناگزیرند وجوه دریافتی را برای رویارویی با خساراتی که احتمالا در سال‌های آینده خواهند پیوست، ذخیره کنند. معمول شدن استفاده از خدمات یا پوشش‌های بیمه‌یی بیمه‌گران در کشور پس از وقوع حوادث طبیعی و جبران خسارات وارد شده مهم‌ترین کمک به دولت و مردم حادثه‌دیده است. در چنین مواقعی دولت امکانات خود را صرف نجات مصدومان و اسکان موقت حادثه‌دیدگان کرده و مراقبت‌های بهداشتی و درمانی لازم را به‌عمل می‌آورد. درحالی که در سیل اخیر استان‌های شمالی اتفاق ناخوشایندی که افتاد بیشتر واحدهای مسکونی فاقد بیمه‌نامه لازم بودند و آن معدود خانوارهایی هم که از بیمه‌نامه حوادث برخوردار بودند به‌دلیل کوچک بودن رقم بیمه‌نامه خسارت سنگینی را متوجه بیمه‌گر کردند. بدیهی است باتوجه به اینکه بیمه از قانون اعداد بزرگ تبعیت می‌کند، وقتی تعداد زیادی از عناصر یک جامعه آماری به‌طور فردی با رخداد یا حادثه‌یی مواجه می‌شوند، احتمال اینکه پیامد واقعی آن واقعه برابر پیامد و نتایج انتظاری آن باشد زیاد و بزرگ است. با این حال باوجود پیامدهای منفی سیل و زلزله و خسارات سنگین وارد شده کمتر اقدامی از طرف دست‌اندرکاران درراستای اجباری کردن بیمه حوادث طبیعی صورت نمی‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید ریسک حوادث طبیعی ماهیت فاجعه‌آمیز دارد و صنعت بیمه برای در امان بودن از خسارات سنگین حوادث طبیعی، تبعیت از قانون اعداد بزرگ را برگزیده است، به‌طوری که طبق قانون اعداد بزرگ هر چه تعداد واحدهای مسکونی بیمه شده بیشتر باشد هم شرکت بیمه توان ارائه خدمات بهتری در زمان وقوع حادثه خواهد داشت و هم اینکه بیمه‌گزاران حق بیمه کمتری را پرداخت می‌کنند. سخن آخر اینکه، از راهکارهای جلوگیری از بروز حوادث ناگوار بعد از وقوع بلایای طبیعی برخورداری از حمایت‌های لازم مادی و معنوی است. همان‌طور که می‌دانید باوجود قدمت حدود 80ساله صنعت بیمه در کشور، بیمه همچنان بین برخی اقشار جامعه کلمه غریبی است و همین دلیلی بر عدم استقبال از خدمات صنعت بیمه کشور شده است. براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن که در سال90 انجام شده، 20میلیون واحد مسکونی در کشور وجود دارد که از این تعداد کمتر از 10درصد (حدود دومیلیون واحد مسکونی) تحت پوشش بیمه حوادث است و 18میلیون خانه نیز هیچ‌گونه بیمه‌یی ندارد. وقوع نخستین حادثه بزرگ طبیعی بزرگ‌ترین خسارت‌ها را به‌ بار می‌آورد پس باید امروز چاره‌یی اندیشید و برای حفظ سرمایه‌های کشور دست به کار شد. از راهکارهایی که چند سالی است در این خصوص در مجلس و دولت با وقوع سیل یا زلزله در کشور چند صباحی نقل محافل می‌شود و با گذر زمان به فراموشی سپرده می‌شود، بحث اجباری کردن بیمه حوادث طبیعی است. برخی دلایل اجباری نکردن بیمه حوادث طبیعی را درآمد پایین خانوارها به‌خصوص خانوارهای روستایی می‌دانند که این امر هم با کمی تدبیر به‌نوعی قابل جبران و عملیاتی شدن است. باتوجه به بنیه اقتصادی مردم، طی سال‌های اخیر طرح و پیشنهادهای زیادی مبنی بر استفاده از منابع یارانه نقدی ازسوی صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران در هزینه کردن آن برای رفاه و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه و خانوارهای شهری و روستایی مطرح شده ولی تاکنون اقدامی صورت نگرفته است. بیمه حوادث طبیعی باتوجه به ضرورت آن و آسیب‌هایی که پس از وقوع سیل و زلزله بر کشور تحمیل می‌شود، می‌تواند مهم‌ترین اولویت اختصاص بخشی از منابع یارانه باشد.

مشاهده صفحات روزنامه